1888
añu
1888 (MDCCCLXXXVIII) foi un añu bisiestu entamáu en domingu del calendariu gregorianu, y un añu bisiestu entamáu en vienres nel calendariu xulianu. Al entamar esti añu'l calendariu gregorianu diba doce díes per delantre del calendariu xulianu, que foi oficial en dellos países hasta 1923.
Esti añu ye conocíu n'Alemaña como l'Añu de los Tres Emperadores. Esti añu ye l'añu de los que yá pasaran que tien más díxitos, 13, cuando lu escribimos en númberos romanos. L'añu 2388 ha tener tamién 13 díxitos nesi sistema de numberación, y el récord d'estos dos años ha sobrepasase nel añu 2888, que precisará 14 díxitos pa ser escritu en numberación romana.
Añu 1888 
| |
| Años: | 1885 1886 1887 - 1888 - 1889 1890 1891 |
| Décades: | Años 1850 Años 1860 Años 1870 - Años 1880 - Años 1890 Años 1900 Años 1910 |
| sieglos: | sieglu XVIII - sieglu XIX - sieglu XX |
| Calendariu gregorianu | 1888 MDCCCLXXXVIII |
| Ab urbe condita | 2641 |
| Calendariu armeniu | 1337 |
| Calendariu chinu | 4584 – 4585 |
| Calendariu hebréu | 5648 – 5649 |
| Calendarios hindús - Vikram Samvat - Shaka Samvat |
1943 – 1944 1810 – 1811 |
| Calendariu persa | 1266 – 1267 |
| Calendariu islámicu | 1306 – 1307 |
| Calendariu rúnicu | 2138 |
Fechos
editar- 3 de xineru - Inaugúrase, en California, el telescopiu refractor de 91 cm de diámetru del Observatoriu de Lick, el mayor esistente hasta entonces.
- 7 de xineru - L'astrónomu d'Estaos Xuníos James Edward Keeler descubre la división Encke de los aniellos de Saturnu, y pon-yos el nome d'otru astrónomu estudiosu del planeta anilláu, l'alemán Johann Encke, que morriera unes décades enantes.
- 13 de xineru - Fúndase, en Washington DC, la National Geographic Society.
- 6 de febreru - Gillis Bildt conviértese en primer ministru de Suecia.
- 9 de marzu - Muerre Guillermu I d'Alemaña. Federicu III conviértese en rei de Prusia ya emperador alemán.
- Entama la Espedición de Sikkim, una espedición militar inglesa fecha col envís d'espulsar a los tibetanos de la fastera septentrional de Sikkim.
- 16 de marzu - Colócase, n'Atenes, la primer piedra de la nueva Biblioteca Nacional de Grecia.
- 20 de marzu - Estrénase en Moscú la primera opereta escrita n'idioma romanín.
- 25 de marzu - Inaugúrase en Washington DC, organizáu por Susan B. Anthony, el Congresu polos Derechos de les Muyeres (Congress for Women's Rights). De resultes d'elli formaríase'l Conseyu Internacional de Muyeres (International Council of Women), que habría xugar un papel importante nel movimientu feminista internacional.
- 26 de marzu - Khalifa ibn-Said conviértese en sultán de Zanzíbar.
- 1 d'abril - Fúndase, nos Países Baxos, el club de fútbol Sparta Rotterdam.
- 3 d'abril - L'hotel Brighton Beach Hotel en Coney Island (Nueva York) ye treslladáu a 160 m de la so ubicación inicial nuna operación, dirixida pol inxenieru B.C. Miller, na que s'usaron seis locomotores de vapor.
- 16 d'abril - L'imperiu alemán incorpora al so territoriu la islla de Nauru.
- 21 d'abril - Inaugúrase, na ciudá d'Austin, el nuevu capitoliu estatal de Texas, construyíu con un coste de 3 millones de dólares.
- 12 de mayu - Los territorios de la Compañía Privilexada de Borneo del Norte (North Borneo Chartered Company), incluyíu Sabah, conviértense nel protectoráu británicu de Borneo del Norte.
- 13 de mayu - Apruébase, en Brasil, la Llei Dorada (Lei Áurea), que deroga los rescaldos de la esclavitú nel país.
- 28 de mayu - El Celtic Football Club xuega'l so primer partíu, ganando 5-2 al Rangers Football Club.
- 3 de xunu - Fórmase, nel territoriu del actual Vietnam, el reinu de Sedang.
- 6 de xunu - El Reinu Xuníu ocupa la islla Christmas, nel océanu Índicu.
- 14 de xunu - Los territorios de los Rajás blancos conviértense nel protectoráu británicu de Sarawak.
- 15 de xunu - Guillermu II conviértese n'emperador alemán y rei de Prusia.
- 29 de xunu - Grábase en dos cilindros de cera una representación de la obra d'Haendel Israel n'Exiptu nel Palaciu de Cristal de Londres, no que ye la grabación más antigua conocida de música clásica.
- 1 d'agostu - Karl Benz consigue'l primer carné de conducir de la historia, que foi espedíu pol Gran Ducáu de Baden.
- 5 d'agostu - Bertha Benz aporta a Pforzheim tres conducir 64 km dende Mannheim nun coche fabricáu pol so maríu Karl Benz, completando asina'l primer viaxe en coche de llarga distancia de la historia de l'automoción.
- 9 d'agostu - La Llei de Xuramentos (Oaths Act) de Gran Bretaña permite que'l xuramentu de llealtá al soberanu que tienen de faer los miembros del parllamentu pa poder tomar posesión del so escañu seya una promesa. Primero d'ella yera obligatoriu xurar por Dios esa llealtá; el cambéu sancionó la elixibilidá de los ateos pa ser miembros de la Cámara de los Comunes del Reinu Xuníu.
- 10 d'agostu - L'aeronave a motor de Friedrich Hermann Wölfert completa con ésitu'l primer vuelu a motor de la historia, ente Cannstatt y Kornwestheim, n'Alemaña.
- 24 d'agostu - Entren en funcionamientu los primeros tranvíes, tiraos por caballos, de Tallín (Estonia).
- 28 d'agostu - Esti día ye la fecha con mayor númberu de díxitos en numberación romana (VIII-XXVIII-MDCCCLXXXVIII).
- 31 d'agostu - Alcuéntrase, en Londres, el cadabre de la prostituta Mary Ann Nichols, que ye considerada la primer víctima de Jack l'Estripador.
- 4 de septiembre - George Eastman rexistra n'Estaos Xuníos la marca Kodak, y recibe una patente pola so cámara, que funciona con un rollu de película.
- 9 de septiembre - La República de Chile anesiona la islla de Pascua.
- 19 de setiembre - Celébrase en Spa (Bélxica), el primer certame de belleza.
- 1 d'ochobre - Abre les sos puertes la Universidá de Sofía, la primera de la Bulgaria lliberada del Imperiu otomanu.
- 1 de ochobre - Aporten los primeros colonos alemanes a la islla de Nauru.
- 9 d'ochobre - Inaugúrase'l Monumentu a Washington, en Washington DC.
- 20 d'ochobre - Inaugúrense n'Atenes los cuartos Xuegos Olímpicos de Zappas, el primer intentu de revivir los xuegos olímpicos de l'antigüedá.
- 30 d'ochobre - El rei Lobengula de Matabeleland garantiza por escritu, na Concesión Rudd (Rudd Concession), derechos esclusivos d'esplotación de les mines de Matabeleland, Mashonaland y la so rodiada a Charles Rudd, James Rochfort Maguire y Francis Thompson, que la roblaron en nome del políticu ya empresariu inglés asentáu n'África del Sur Cecil Rhodes. Esti documentu sentó las bases pal asentamientu de población blanca en Rhodesia.
- 6 de payares - Eleiciones a la presidencia d'Estaos Xuníos. El candidatu demócrata Grover Cleveland saca más votos que'l republicanu Benjamin Harrison. Esti, por embargu, consigue más votos nel Colexu Electoral, lo que-y da la presidencia.
- 14 de payares - Abre les sos puertes, en París, l'Institutu Pasteur.
- 1 d'avientu - El xeneral Porfirio Díaz ocupa la presidencia de la república de Méxicu por cuarta vez.
- 7 d'avientu - John Boyd Dunlop patenta la rueda neumática de bicicleta nel Reinu Xuníu.
- 23 d'avientu - Demientres un brote de la so enfermedá mental, y tres de discutir col so amigu Paul Gauguin, el pintor holandés Vincent van Gogh córtase la metá inferior de la so oreya izquierda y llévala a un puticlú, lo que prevoca'l so ingresu nel manicomiu d'Arles.
Nacencies
editar- 12 de febreru - Clara Campoamor, política española (m. 1972).
- 13 de febreru - Georgios Papandreou, políticu griegu, primer ministru de Grecia en tres ocasiones (m. 1968).
- 17 de febreru - Otto Stern, físicu alemán, Premiu Nobel de Fisica en 1943 (m. 1969).
- 20 de febreru - Georges Bernanos, escritor francés (m. 1948).
- 25 de febreru - John Foster Dulles, políticu d'Estaos Xuníos, secretariu d'estáu de 1953 a 1959 (m. 1959).
- 9 de marzu - Raquel Meller, cantante y actriz española (m. 1962).
- 10 de marzu - Eugenia Astur, escritora asturiana.
- 10 de marzu - Max Steiner, compositor de música de cine austriacu (m. 1971).
- 26 d'abril - Anita Loos, escritora d'Estaos Xuníos (m. 1981).
- 10 de mayu - Max Steiner, compositor d'Estaos Xuníos nacíu n'Austria (m. 1971).
- 11 de mayu - Irving Berlin, compositor d'Estaos Xuníos (m. 1989).
- 13 de xunu - Fernando Pessoa, escritor portugués (m. 1935).
- 17 de xunu - Heinz Guderian, militar alemán (m. 1954).
- 3 de xunetu - Madrid: Ramón Gómez de la Serna, escritor español, inventor de la greguería († 13 de xineru de 1963).
- 10 de xunetu - Giorgio de Chirico, pintor italianu (m. 1978).
- 23 de xunetu - Raymond Chandler, novelista d'Estaos Xuníos (m. 1959).
- 13 d'agostu - John Logie Baird, inventor escocés (m. 1946).
- 16 d'agostu - Thomas Edward Lawrence, «Lawrence d'Arabia», militar, arqueólogu ya escritor británicu (m. 1935).
- 12 de setiembre - Maurice Chevalier, actor y cantante francés (m. 1972).
- 26 de setiembre - T. S. Eliot, poeta británicu nacíu n'Estaos Xuníos, Premiu Nobel de Lliteratura en 1948 (m. 1965).
- 6 d'ochobre - Roland Garros, pilotu militar francés (muertu en combate en 1918).
- 9 d'ochobre - Nikolai Ivanovich Bukharin, bolchevique rusu y políticu soviéticu (m. 1938).
- 16 d'ochobre - Eugene O'Neill, dramaturgu d'Estaos Xuníos, Premiu Nobel de Lliteratura en 1936 (m. 1953).
- 9 de payares - Jean Monnet, economísta políticu y diplomáticu francés, consideráu ún de los pas de la Xunión Europea (m. 1979).
- 15 de payares - José Raúl Capablanca, axedrecista cubanu, campeón del mundu d'axedrez ente 1921 y 1927 (m. 1942).
- 23 de payares - Harpo Marx, actor d'Estaos Xuníos (m. 1964).
- 4 d'avientu - Alexandru I, rei de Yugoslavia (m. 1934).
- 24 d'avientu - Michael Curtiz, director de cine d'Estaos Xuníos d'orixe austrohúngaru (m. 1962).
- 28 d'avientu - F. W. Murnau, director de cine alemán (d. 1931).
Muertes
editar- José Francisco Montes Fonseca, políticu nicaraguanu (n. 1830)
- 7 de xineru - Caterina Mirambell, actriz española (n. 1821)
- 11 de febreru - Sarah Elmira Royster, escritora d'Estaos Xuníos (n. 1810)
- 6 de marzu - Louisa May Alcott, novelista d'Estaos Xuníos (n. 1832)
- 9 de marzu - Guillermu I d'Alemaña, rei de Prusia y emperador alemán (n. 1797)
- 16 de marzu - Hippolyte Carnot, políticu francés (n. 1801)
- 26 d'abril - Clemence Sophia Harned Lozier, médica d'Estaos Xuníos (n. 1813)
- 15 de xunu - Federicu III, rei de Prusia y emperador alemán (n. 1831)
- 23 de xunu - Juan José Ulloa Solares, políticu costarricanu (n. 1827)
- 20 de xunetu - Paul Langerhans, patólogu y biólogu alemán, descubridor de les célules del páncrees que secreten la insulina (n. 1847)
- 12 d'agostu - Pietro Bubani, botánicu italianu (n. 1806)
- 16 d'agostu - John Pemberton, bioquímicu d'Estaos Xuníos, fundador de Coca-Cola (n. 1831)
- 11 de setiembre - Domingo Faustino Sarmiento, políticu, escritor, periodista y presidente d'Arxentina ente 1868 y 1874 (n. 1811)
- 29 de setiembre - Iulia Hasdeu, poeta rumana (n. 1869)
- 30 de setiembre
- Eunice Newton Foote, climatóloga, física, inventora y defensora de los derechos de les muyeres (n. 1819)
- Catherine Eddowes, víctima de los asesinatos de Whitechapel (n. 1842)
- 19 d'ochobre - Lysius Salomon, políticu haitianu (n. 1815)
- 10 de payares - Vicente Herrera Zeledón, políticu costarricanu (n. 1821)
- 3 d'avientu - Carl Zeiss, ópticu alemán, fundador de la empresa Carl Zeiss AG (n. 1816)