ნადირ-შაჰი

ნადირ-შაჰი
ნადირ-შაჰიშ პორტრეტი, დოხოლაფირო 1740 წ. ავტორი უჩინებუ
ირანიშ შაჰი
პოსტის გერინაშ ბორჯი
8 მელახი, 1736 – 20 მანგი, 1747
წიმოხონი	აბას III
მონძე	ადილ-შაჰი
დუნაბადი	22 გჷმათუთა, 1688 ხორასანი, სეფიანეფიშ იმპერია
ნაღურა	მანგი 20, 1747 (58 წანერი) კუჩანი, აფშარიდეფიშ იმპერია
ნთხორუ აბანი	მეშჰედი, ირანი
მუმა	იმამ-ყული
ალმასქუ	რაზია-ბეგუმი
სქუალეფი	რეზა ყული-მირზა ნასრულა-მირზა იმამ-ყული მირზა იოსებ ფონ სემლინი (?)
რელიგია	ისლამი

ნადირ-შაჰ აფშარი (სპარ. نادرشاه افشار; დ. 22 გჷმათუთა, 1688 — ღ. 20 მანგი, 1747) — ირანიშ შაჰი 1736-1747 წანეფს, აფშარიდეფიშ დინასტიაშ დუმარსხუაფალი.

ნადირ-შაჰი რდჷ ყიზილბაშეფიშ აფშარი ტომიშ წჷმმარინაფალი. აფშარეფი ირანიშ სეფიანი შაჰეფიშ მოხუჯეეფი რდეს. 1726 წანას, ნადირი ალურდჷ თამაზ II-ს, ნამუთ ხვისტაშ დორთინაფას ოცადუდჷ. თამაზიშ მუმა ხვისტაშე 1722 წანას გეგთარაგუ ავღანა��ი უზურპატორქ მაჰმუდიქ. ნადირქ აკოშაყარუ მუში ალმარენჯი აკოანჯარაფილი ნძალეფი, კონწარო დამარცხჷ ავღანარეფი დო თამაზის ხვისტა დურთინუ. ნადირქ შანულამი წჷმოძინეფს მიოჭირინუ ოსმალეფიშ მეხჷ. მარა უკულ თამაზ II-ქ ოსმალეფიწკჷმა ლჷმას დემარცხჷ დო თინეფიწკჷმა ოთინჩალე ხეკულუა ქუდოდვუ, ირანიშო გლახა პიჯალეფით. ჸათე ბორჯის ნადირი ხორასანს რდჷ დო თექიანი არყებაშ მოჯალაგუას ოცადუდჷ. ოსმალეთწკჷმა დოდვალირი ზეთ ნადირი უკმაყოფილე რდჷ. თიქ მალას ხორასანიშე დირთჷ, თამაზი ქუდახუ დო თიში ქომოლსქუა (აბას III) გეშიჸონჷ ხვისტაშა დო თიში რეგენტო მუქ ქუდოდირთჷ. ნადირქ უკულ ქიდიჭყჷ ოურდუმე მოქმენდალა ოსმალეფიშ მეხჷ დო თინეფი ირანიშ ტერიტორიაშე გეგშარაჸუ. 1736 წანას ნადირქ აბას III ქუდახუ დო ხეშულობა მუქ ქაშეჸოთჷ ხეშა.

მართუალაშ დაჭყაფური წანეფს, ოზუღე ფლოტიშ გიმორინაფათ ნადირ-შაჰიქ არაბეფს ბაჰრეინი მიდუღუ დო უკულ გემშეჭკირჷ დო ომანი ქიდეკინჷ. 1739 წანაშ ფურთუთას, ნადირ-შაჰიშ ჯარეფქ გეჭოფეს დიდი მოგოლეფიშ იმპერიაშ შანულამი ნოღეფი. ნოღა კარნალიშ გოხოლუას, ნადირქ ორჯგინჷ მოგოლეფიშ იმპერიაშ აკოანჯარაფილი ნძალეფს დო დელიშა გემშართჷ. მოგოლეფიშ დამარცხებაშ უკულ, ნადირ-შაჰიქ წიმიჭყჷ ოურდუმე კამპანია უზბეკეფიშ მეხჷ დო ქიდიჸუნუ ბუხარა დო ხივა. ჸათე ბორჯიშო ნადირ-შაჰიშ იმპერიაქ მიოჭირინუ ტერიტორიული ექსპანსიაშ პიკის. ირანიშ მოხ, იმპერიაშ აკოდგინალუაშა მიშმეშჷ თეხანური ავღანეთიშ, სომხეთიშ, აზერბაიჯანიშ, ბაჰრეინიშ, საქორთუოშ, ინდოეთიშ, ერაყიშ, თურქეთიშ, თურქმენეთიშ, ომანიშ, პაკისტანიშ, უზბეკეთიშ, ოორუე კავკაციაშ შანულამი ნორთეფი.

1743 წანას ნადირქ კინ მიანტუ ოსმალეფს, მარა ირანს არჸებაქ ქუმოხვადჷ დო თიქ ოსმალეფიწკჷმა ზე ქუდოდვუ. მარა უკულ კინ ქიდიჭყჷ ოურდუმე მოქმენდალა დო ერევანიშ გოხოლუას თინეფი დამარცხჷ.

ნადირ-შაჰი რდჷ შანულამი ოურდუმე მოღალე, ნამუქჷთ მუში კარიერაშ გოძვენას კაბეტი გომორძგუეფს მიოჭირინუ. თის უძახჷნა სპარსეთიშ ნაპოლეონს დო მაჟირა ალექსანდრეს. მარა თინა ვარდჷ ნიჭიერი სახენწჷფო მოღალე დო ადმინისტრატორი. ნადირ-შაჰიშ ოურდუმე კამპანიეფქ ირანი ფინანსურო ძალამს დადაღარჷ. თინა თაშნეშე რდჷ უბადო მამართალი. 1747 წანაშ 20 მანგის, ნადირ-შაჰი მუში ჯარიშკოჩეფქ დოჸვილეს.

• ენციკლოპედია ბრიტანიკა