Xem mã nguồn của Wilhelm von Humboldt

Bạn không được quyền sửa đổi trang này, vì lý do sau:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, ngày 2 tháng 7 năm 2024
Expiry of block: 08:48, ngày 2 tháng 7 năm 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Xin hãy cung cấp tất cả các thông tin trên vào thư yêu cầu của bạn. Nếu bạn bị cấm do sự nhầm lẫn, bạn có thể xem thêm thông tin và hướng dẫn tại quy định toàn cục Không cho phép các proxy mở.

Để thảo luận về vụ cấm này, xin vui lòng yêu cầu kiểm tra lại tại Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Bạn vẫn có thể xem và chép xuống mã nguồn của trang này:

{{Mở rộng ngôn ngữ|topic=|langcode=de|otherarticle=|date=tháng 11/2022}}
{{Infobox philosopher
| region = [[Triết học phương Tây]]
| era = [[Triết học thế kỷ 19]]
| image = Sir Thomas Lawrence (1769-1830) - Charles William, Baron von Humboldt (1767-1835) - RCIN 404936 - Royal Collection.jpg
| caption = Họa phẩm bởi [[Thomas Lawrence]]
| name    = Wilhelm von Humboldt
| spouse =  [[Caroline von Humboldt|Caroline von Dacheröden]]
| birth_date  = {{birth date|1767|6|22|df=y}}
| birth_place = [[Potsdam]], [[Vương quốc Phổ|Phổ]]
| death_date  = {{death date and age|1835|4|8|1767|6|22|df=y}}
| death_place = [[Tegel]], Phổ
| education   = [[Đại học Châu Âu Viadrina Frankfurt|Đại học Frankfurt (Oder)]] (không văn bằng)<br />[[Đại học Göttingen]] (không văn bằng)
| institutions= [[Đại học Berlin]]
| school_tradition = [[Chủ nghĩa lãng mạn Berlin]]<ref>Helmut Thielicke, ''Modern Faith and Thought'', William B. Eerdmans Publishing, 1990, tr. 174.</ref><br />[[Ngôn ngữ học lãng mạn]]<ref>Philip A. Luelsdorff, Jarmila Panevová, Petr Sgall (biên tập), ''Praguiana, 1945–1990'', John Benjamins Publishing, 1994, tr. 150: "Humboldt himself (Humboldt was one of the leading spirits of romantic linguistics; he died in 1834) emphasized that speaking was permanent creation."</ref><br />[[Chủ nghĩa tự do cổ điển]]
| main_interests   = [[Triết học ngôn ngữ]]
| influences = [[Immanuel Kant]], [[J. G. Fichte]],<ref>David Kenosian: "Fichtean Elements in Wilhelm von Humboldt's Philosophy of Language", trong: Daniel Breazeale, [[Tom Rockmore]] (biên tập), [https://books.google.com/books?id=Qdeg_LpDif0C&dq= ''Fichte, German Idealism, and Early Romanticism''], Rodopi, 2010, tr. 357.</ref> [[Christian Jakob Kraus]],<ref name=JGB>Jürgen Georg Backhaus (chủ biên), ''The University According to Humboldt: History, Policy, and Future Possibilities'', Springer, 2015, tr. 58.</ref> [[Johann Gottfried Herder]]<ref name=JGB/><ref>Michael N. Forster, ''After Herder: Philosophy of Language in the German Tradition'', Oxford University Press, 2010, tr. 9.</ref>
| influenced = [[August Schleicher]], [[Valentin Voloshinov]], [[Alexander Potebnja]], [[Joxe Azurmendi]], [[John Stuart Mill]], [[Noam Chomsky]], [[Ernst Cassirer]]
| notable_ideas = Ngôn ngữ là một hệ thống tuân theo trật tự<br />[[Mô hình Humboldt về bậc trên đại học]]
| signature = Signatur Wilhelm von Humboldt.PNG
}}
'''Friedrich Wilhelm Christian Karl Ferdinand Freiherr von Humboldt''' ([[22 tháng 6]] năm [[1767]] - [[8 tháng 4]] năm [[1835]]) là một viên chức chính phủ, một [[nhà ngoại giao]], [[triết gia|triết học]] và người sáng lập [[Đại học Humboldt tại Berlin]], ông là bạn của [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]] và đặc biệt là [[Friedrich Schiller|Schiller]]. Wilhelm von Humboldt được nhớ đến nhiều nhất với tư cách là một [[ngôn ngữ học|nhà ngôn ngữ học]], người đã có những đóng góp to lớn tới [[triết học ngôn ngữ]] cũng như những lý thuyết về giáo dục. Đặc biệt, ông được thừa nhận rộng rãi là nhà kiến trúc sư của hệ thống giáo dục [[vương quốc Phổ]], một hệ thống giáo dục nổi tiếng được áp dụng tại những quốc gia hàng đầu thế giới như Mỹ hay [[Nhật Bản]].

Humboldt sinh tại [[Potsdam]], [[Margraviate của Brandenburg]] và qua đời tại [[Tegel]], [[tỉnh Brandenburg]]. Humboldt cũng chính là anh trai của [[Alexander von Humboldt]], một nhà tự nhiên và khoa học lừng danh của Đức.

== Bộ trưởng giáo dục ==
Ở cương vị bộ trưởng giáo dục vương quốc [[Phổ]], ông giám sát hệ thống các trường [[Technische Hochschule]]n và [[Gymnasium (school)|gymnasien]]. Bản kế hoạch cải tổ hệ thống trường học nước Phổ cùng luận văn dang dở có tựa ''"Lý thuyết giáo dục con người"'' (viết năm 1793) không được xuất bản mãi từ khi ông mất đến khá lâu sau. Ông viết trong tác phẩm này: "nhiệm vụ tiên quyết cho sự tốn tại của chúng ta là phải tạo điều kiện đầy đủ nhất có thể, góp vào việc nhận thức tính nhân văn trong mỗi người [...] qua kết quả hành động của mình trong đời sống. Nhiệm vụ này chỉ có thể thực hiện đầy đủ qua những quan hệ giữa bản thân ta bằng tư cách cá nhân với thế giới chung quanh." (GS, I, p.&nbsp;283)

== Nguồn ==
{{Tham khảo}}

== Tham khảo ==
=== Công trình của Humboldt ===
* [[Sokrates|Socrates]] and [[Platon|Plato]] on the Divine (orig. ''Sokrates und Platon über die Gottheit''). 1787-1790
* <cite id="Trewendt">Humboldt. On the Limits of State Action, first seen in 1792. ''[http://books.google.com/books?id=eavLesJp5xYC Ideen zu einem Versuch, die Grenzen der Wirksamkeit des Staates zu bestimmen]'', page ii. Published by E. Trewendt, 1851 (German)</cite>
* ''Über den Geschlechtsunterschied''. 1794
* ''Über männliche und weibliche Form''. 1795
* Outline of a Comparative Anthropology (orig. ''Plan einer vergleichenden Anthropologie''). 1797.
* The Eighteenth Century (orig. ''Das achtzehnte Jahrhundert''). 1797.
* ''Ästhetische Versuche I. - Über Goethe's Hermann und Dorothea''. 1799.
* ''Latium und Hellas'' (1806)
* ''Geschichte des Verfalls und Untergangs der griechischen Freistaaten''. 1807-1808.
* ''Pindars "Olympische Oden"''. Translation from Greek, 1816.
* ''Aischylos' "Agamemnon"''. Translation from Greek, 1816.
* ''Über das vergleichende Sprachstudium in Beziehung auf die verschiedenen Epochen der Sprachentwicklung''. 1820.
* ''Über die Aufgabe des Geschichtsschreibers. 1821.
* Researches into the Early Inhabitants of Spain with the help of the Basque language (orig. ''Prüfung der Untersuchungen über die Urbewohner Hispaniens vermittelst der vaskischen Sprache''). 1821.
* ''Über die Entstehung der grammatischen Formen und ihren Einfluss auf die Ideenentwicklung. 1822.
* Upon Writing and its Relation to Speech (orig. ''Über die Buchstabenschrift und ihren Zusammenhang mit dem Sprachbau''). 1824.
* ''[[Bhagavad Gita|Bhagavad-Gitá]]''. 1826.
* ''Über den Dualis''. 1827.
* On the languages of the South Seas (orig. ''Über die Sprache der Südseeinseln''). 1828.
* On [[Friedrich Schiller|Schiller]] and the Path of Spiritual Development (orig. ''Über Schiller und den Gang seiner Geistesentwicklung''). 1830.
* ''Rezension von Goethes Zweitem römischem Aufenthalt''. 1830.
* The Heterogeneity of Language and its Influence on the Intellectual Development of Mankind (orig. ''Über die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaus und seinen Einfluss auf die geistige Entwicklung des Menschengeschlechts''). 1836. New edition: On Language. On the Diversity of Human Language Construction and Its Influence on the Mental Development of the Human Species, Cambridge University Press, 2nd rev. edition 1999

=== Công trình của tác giả khác ===
* [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegel]], 1827. ''On The Episode of the Mahabharata Known by the Name Bhagavad-Gita by Wilhelm Von Humboldt''.
* Joxe Azurmendi, ''Humboldt. Hizkuntza eta pentsamendua'', UEU, 2007. ISBN 978-84-8438-099-3.
* Elsina Stubb, ''Wilhelm Von Humboldt's Philosophy of Language, Its Sources and Influence'', Edwin Mellen Press, 2002
* John Roberts, ''German Liberalism and Wilhelm Von Humboldt: A Reassessment'', Mosaic Press, 2002
* David Sorkin, ''Wilhelm Von Humboldt: The Theory and Practice of Self-Formation (Bildung), 1791-1810'' in: Journal of the History of Ideas, Vol. 44, No. 1 (Jan. - Mar., 1983), pp.&nbsp;55–73

== Xem thêm ==
* [[Chủ nghĩa tự do]]
* [[Giáo dục]]
* [[Ngôn ngữ học]]

== Liên kết ngoài ==
{{thể loại Commons|Wilhelm von Humboldt}}
{{wikisource|de:Wilhelm von Humboldt|Wilhelm von Humboldt (in German)}}
{{Wikiquote|Wilhelm von Humboldt}}
* [http://www.archive.org/details/AlexanderVonHumboldt"Lives of the Brothers Humboldt" ] an extensive biography available from the Million Book Project.
* [http://plato.stanford.edu/entries/wilhelm-humboldt/ Stanford Encyclopedia of Philosophy]
* [http://www.hu-berlin.de/hu/geschichte/wilh_e.html Humboldt University site:] Brief eulogy.
* [http://www.acton.org/publicat/randl/liberal.php?id=12 Wilhelm v. Humboldt] Brief information page from the Acton Institute.
* {{de icon}} [http://www.zeno.org/Philosophie/M/Humboldt,+Wilhelm+von Works by Wilhelm von Humboldt]. Partial list from zeno.org.

{{start box}}
{{succession box
|title = [[Interior Minister of Prussia]]
|before = Count [[Friedrich von Schuckmann]]
|after = Count [[Friedrich von Schuckmann]]
|years = 1819
}}
{{end}}
{{sơ khai nhân vật Đức}}

{{DEFAULTSORT:Humboldt, Wilhelm von}}
[[Thể loại:Sinh năm 1767]]
[[Thể loại:Mất năm 1835]]
[[Thể loại:Nhà ngoại giao Đức]]
[[Thể loại:Nhà triết học Đức]]
[[Thể loại:Nhà ngôn ngữ học Đức]]
[[Thể loại:Nhà giáo dục Đức]]

Các bản mẫu dùng trong trang này:

Bản mẫu:Ambox (xem mã nguồn) (hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng)
Bản mẫu:Bio icon (sửa đổi)
Bản mẫu:Bio icon2 (sửa đổi)
Bản mẫu:Birth date (sửa đổi)
Bản mẫu:Br separated entries (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Bắt đầu phần ẩn (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Center (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Collapsible list (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Commons (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Country data Đức (sửa đổi)
Bản mẫu:Căn giữa (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:DMCA (sửa đ��i)
Bản mẫu:Danh sách không dấu đầu dòng (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Danh sách thu gọn (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Dated maintenance category (sửa đổi)
Bản mẫu:De icon (sửa đổi)
Bản mẫu:Death date and age (sửa đổi)
Bản mẫu:Dự án liên quan (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:End (sửa đổi)
Bản mẫu:FULLROOTPAGENAME (xem mã nguồn) (hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng)
Bản mẫu:Hidden (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Hlist/styles.css (sửa đổi)
Bản mẫu:Hết phần ẩn (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Hộp bên (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Hộp sơ khai (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Hộp sơ khai/styles.css (sửa đổi)
Bản mẫu:Hộp thông báo (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Hộp thông tin (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Hộp thông tin triết gia (sửa đổi)
Bản mẫu:Hộp ẩn (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:If empty (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:If then show (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Infobox (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Infobox philosopher (sửa đổi)
Bản mẫu:Link language (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Longitem (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:MONTHNAME (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:MONTHNUMBER (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Main other (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Mw lang (sửa đổi)
Bản mẫu:Mở rộng ngôn ngữ (sửa đổi)
Bản mẫu:Ngày mất và tuổi (xem mã nguồn) (bị khóa hạn chế sửa đổi)
Bản mẫu:Ngày sinh (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Ns has subpages (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Plainlist/styles.css (sửa đổi)
Bản mẫu:S-chức vụ (sửa đổi)
Bản mẫu:S-sau (sửa đổi)
Bản mẫu:S-start (sửa đổi)
Bản mẫu:S-trước (sửa đổi)
Bản mẫu:Start box (sửa đổi)
Bản mẫu:Succession box (sửa đổi)
Bản mẫu:Sơ khai nhân vật Đức (sửa đổi)
Bản mẫu:Template other (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Tham khảo (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Tham khảo/styles.css (sửa đổi)
Bản mẫu:Thanh điều hướng (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Thông tin nhân vật (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Thể loại Commons (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Thứ tự kế vị (sửa đổi)
Bản mẫu:Tl (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Tuổi (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Wikidata sitelink (sửa đổi)
Bản mẫu:Wikiquote (xem mã nguồn) (bị khóa hạn chế sửa đổi)
Bản mẫu:Wikisource (sửa đổi)
Mô đun:Arguments (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Check for unknown parameters (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Collapsible list (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:I18n (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:If empty (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Infobox (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Infobox/styles.css (sửa đổi)
Mô đun:InfoboxImage (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:List (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Message box (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Message box/ambox.css (sửa đổi)
Mô đun:Message box/configuration (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Mw lang (sửa đổi)
Mô đun:Navbar (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Navbar/configuration (sửa đổi)
Mô đun:Navbar/styles.css (sửa đổi)
Mô đun:Ns has subpages (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Separated entries (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Side box (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Side box/styles.css (sửa đổi)
Mô đun:TableTools (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Unsubst (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:WikidataIB (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:WikidataIB/i18n (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:WikidataIB/nolinks (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:WikidataIB/titleformats (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Yesno (xem mã nguồn) (bị khóa)

Trở lại Wilhelm von Humboldt.

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_von_Humboldt”