Stati Zenerałi del 1789

(VEC)
«Par lotar contra al dispotismo dei ministri e métar fin a łe depredasion finansiàrie.»

— Asenblea del 21 de lujo che ła dimandava convocasion dei Stati zenerałi

Stati Zenerałi del 1789

Dati
Sorte	Stati Zenerałi de Fransa
Istoria
Desołusion	20 de zugno del 1789
Renpiasà da	Asenblea Nasionałe Constituente
Governo d'impresa
Parte de	Revołusion franseza

I Stati zenerałi del 1789 (États généraux de 1789 (FR)) i ze i Stati Zenerałi de Fransa che i vegnarà convocai par man del rè de Fransa e del Rè de Navarra, Luigi XVI, el 8 de agosto del 1788^[1], col fin de rivar a un acordo intrà łe clasi sociałi che el sìpia bon de dar sołusion a ła granda e gravoza crize pułìtega, econòmega e finansiària che ła colpia ła Fransa in chel tenpo.

Scumisiai co l'inaugurasion inte el 5 de majo del 1789 a Versailles, i ze stai i ùltemi Stati zenerałi de l'Ancien Régime, decadesto dopo de ła rivołusion franseze. Ła conpozision de ła convocasion ła contava de 1139 deputai, dividesti in 291 raprezentanti del Primo Stato (clero), 270 par el Secondo Stato (aristocrasia) e 578 par el Terso Stato (pòpoło, par el pì borghezia).

Ła crizi finansiària del Stato fransezo el gheva distanti orìzani. El dèbito pùblego, za grando inte i ùltemi ani del regno de Luigi XIV el ga continuà crésar anca soto el regno de Luigi XV, par via de priviłeji e spèrpari che ła nobiltà ła ghene godea.

Siben che ła economia franseza ła ze stada bona de mantegner na capasità de desviłupo bona de conpensar in parte i efeti de ła mała-zestion del Stato, el rełentamento econòmego ło se ga avesto da 1778 e el ze sevità soto tuto el regno de Luigi XVI, unio łe imense speze miłitari sostegneste par pozar ła Guera d'Indipendensa americana (2 miliardi de lire fransezi) finendo par portar łe clase popołari in mizèria e łe case del stato in roso.

Col fin de ver pì alte entrae inte i conti statałi e de métar fren ai priviłeji fiscałi, el ministro de ła finansa Charles Alexandre de Calonne el ghea prezentà el 20 de agosto del 1786 un Pian de mejoramento de łe finanse che el prevedea ła sopresion de łe dogane interne, vàrie mezure par ła produsion industriałe e del comerso e ła inpozision de na tasa so tute łe propietà fondiàrie, anca nòbiłi e ecleziàsteghe (prima escludeste).

Sta reforma ła viajava in cópia co na reforma aministrativa, ła istitusion de asenblee munisipałi, co funsion consultiva, ełezeste da sùditi che i godese de na réndita de almanco 600 lire.

Ła Assemblée des notables, fata da nóbiłi, convocada par votar ła reforma, ła ghea respenzesto el projeto parché el tocava i intaresi de łe clase che lori i raprezentava e de ła cuała lori stesi i fazea parte, cusita che inte el 8 de aprile 1787, Luigi XVI, el ghea licensià el ministro.

Anca el so sostituto, l'arcivPscovo de Tolosa Étienne-Charles de Loménie de Brienne, dopo èsar incapà inte un inpresto econòmego par evitar ła decadensa finansiària, el ghea riproponesto in sostansa el projeto de Calonne, respenzesto oncora da l'Asenblea dei Notàbiłi e anca dal Parlamento de Parize.

El pronunsamento libarałe del Parlamento el zera conpagnà dal convinto mantegnimento dei priviłeji e ste du conponenti łe zera un intaco al prinsìpio de l'asołutismo reałe, tanto da provocar el rè a l'inprezonamento de du parlamentari, Duval d'Epremesnil e Goislard de Montsabert, e l'8 de majo, drio el projeto fato dal varda-seziłi Lamoignon de Malesherbes ła rèvoca dei editi reałi al parlamento, dazéndoghełi a na Corte plenària de duchi e de pari, ligai streti a ła monarchia, co ła sopresion o redusion de łe conpetense anca inte ła matèria zudisiària in favor dei tribunałi de baiłajo.

Sta reforma ła ghea provocà rezórdeni inte łe sità cofà Dijon, a Tolosa, a Rennes, a Grenoble: in sta sità, a łe manifestasion dei nòbiłi ghe se ga zontà anca el Terso Stato, provocando par reasion el bando dei mazistrati del Parlamento. Nòbiłi, ecleziàsteghi e borghezi i ghea votà na resołusion che i dimandava ła reintegrasion dei mazistrai e la convocasion dei Stati zenerałi. A Vizille, el 21 de lujo, se ghea reunio na Asenblea fata da 50 ecleziàsteghi, 165 nòbili e 276 esponenti del Terso Stato, che ła ga dimandà ła convocasion dei Stati zenerałi «par lotare contro el dispotismo dei ministri e métar fin a łe depredasion finansiàrie»: inte el partegołar, se dimandava che i fuse i Stati zenerałi a votar łe inposte e che i fuse i Stati provinsałi, costituii ełetivamente, a zestionar ła aministrasion locałe.

1. ↑ Arrêt du conseil d'État du 8 août 1788, qui fixe au prochain la tenue des États généraux du royaume, et suspend jusqu'à cette époque le rétablissement de la Cour plénière, dans Archives parlementaires de 1787 à 1860, première série, tome Ier, pp. 887-888 (FR)

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Stati Zenerałi de 1789
• Scholia el detien schemi gràfeghi so Stati Zenerałi del 1789