kun sahifasining manbasini koʻrish

Sizda quyidagi sababga koʻra ushbu sahifani tahrirlashga ruxsat mavjud emas:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2024-yil 2-iyul
Expiry of block: 08:48, 2025-yil 2-iyul

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Arizaga bularni ilova qilishingiz mumkin.

If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the Stewards Block Wizard.

Siz bu sahifaning ichki kodini koʻrishingiz va undan nusxa olishingiz mumkin:

= {{-uz-}} =
== Morfologik va sintaktik xususiyatlari ==
'''kun'''
== Aytilishi ==

== Etimologiyasi ==
{{OʻTEL|I|KUN I 'yerga issiqlik va nur taratib turuvchi planeta', 'quyosh'. Oy chihsa ham, shunga chiqsin, k u n chiqsa ham, shunga chiqsin (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli kün tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 397; Devon, I, 327; ЭСТЯ, III, 101), oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: kün &gt;&nbsp;kun.

KUN II 'sutkaning quyosh chiqishidan botishigacha boʻlgan (yorugʻ) qismi'. Shunday jazirama k u n l a r -d a koʻngil dalani hoʻmsaydi (Hamid Gʻulom). Bu ot qadimgi turkiy tilda 'quyosh', 'oftob' maʼnosini anglatuvchi koʻn I otidan maʼno taraqqiyoti asosida oʻsib chiqqan (ДС, 326: koʻn I 2; ЭСТЯ, III, 101: kün 1); keyinchalik ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: kün I &gt;&nbsp;kün II &gt;&nbsp;kun II.}}

== Maʼnoviy xususiyatlari ==
=== Maʼnosi ===
1 Quyosh, oftob. {{misol|{{ajrat|Kun}} tepadan tigʻ urayotganda, mashina obodgina bir qishloqqa kirib keldi.|[[w:S. Ahmad|S. Ahmad]]|Ufq}}. {{misol|Mana, {{ajrat|kun}} ham terak boʻyi koʻtarilib qoldi. S.|[[w:Yunusov|Yunusov]]|Kutilmagan xazina}}. {{misol|Nuktadon Mutribdar-hol hovlisining kichikligidan {{ajrat|kun}} tushmas-ligiga ishora qilib, payrov bilan javob berdi.|[[w:S. Siyoyev|S. Siyoyev]]|Yorugʻlik}}.

2 Sutkaning quyosh chiqqandan quyosh bot-gungacha boʻlgan qismi. {{misol|Hasanali {{ajrat|kun}}larini tomoqsiz, tunlarini uyqusiz kechira boshladi.|[[w:A. Qodiriy|A. Qodiriy]]|Oʻtgan kunlar}}. {{misol|Boʻlmasa, men qaytay, {{ajrat|kun}} ham kech boʻlyapti.|[[w:S. Karomatov|S. Karomatov]]|Oltin qum}}.

3 Bir kecha-kunduzga — 24 soatga teng vaqt; sutka. {{misol|Bir yil — 365 {{ajrat|kun}}.}} m {{misol|Uch-toʻrt {{ajrat|kun}}gacha Avaz mozoristondan chiqmadi.|[[w:S. Siyoyev|S. Siyoyev]]|Avaz}}. {{misol|Oʻshandan uch-toʻrt {{ajrat|kun}} oʻtgach, yangi gap chiqib qoldi.|[[w:E. Raimov|E. Raimov]]|Ajab qishloq}}. {{misol|Bu chiroq singilchamning qoʻlidagi ruxsatno-ma desam ham boʻladi — roppa-rosa yigirma {{ajrat|kun}}ga berilgan.|[[w:X. Toʻxtaboyev|X. Toʻxtaboyev]]|Shirin qovun-lar mamlakati}}.

4 Oy yoki haftaning maʼlum bir kalendar sanasi; maʼlum bir hodisaga bagʻish-langan kun, sana. {{misol|Shanba {{ajrat|kun}}i siz keling, yakshanba {{ajrat|kun}}i men boray. Haysi {{ajrat|kun}}larda uyda boʻlasiz? -Chorshanba, juma {{ajrat|kun}}lari. Quruv-chilar {{ajrat|kun}}i. yash Qadimiy va hamisha navqiron Samarkand shahrida qishloq mehnatkashla-ri uchun anʼanaviy teatr {{ajrat|kun}}lari boshlandi. |[[w:Gazetadan|Gazetadan]]}}.

'''5 '''''(koʻpl. shaklida)'' Kunlar bilan belgi-lanuvchi vaqt, payt, kez, davr. {{misol|Bolalik {{ajrat|kun}}-larimda, Uyqusiz tunlarimda Koʻp ertak eshitgandim.|[[w:H. Olimjon|H. Olimjon]]}}. {{misol|Erkin {{ajrat|kun}}lar ke-lur, istiqbolimiz yorqin, toleimiz baland boʻlur, albatta.|[[w:Oybek|Oybek]]|Nur qidirib}}.

6 Ob-havo, ob-havo sharoiti. {{misol|Mayning oʻrtalari boʻlsa-da, {{ajrat|kun}} issiq edi.|[[w:S. Siyoyev|S. Siyoyev]]|Yorugʻlik}}. {{misol|Noyabr oʻrtalab, {{ajrat|kun}}lar sovigan edi. |[[w:S. Ahmad|S. Ahmad]]|Yulduz}}. {{misol|Javzo kirdi. {{ajrat|Kun}}lar isib, arpa pishdi.|[[w:K. Yashin|K. Yashin]]|Hamza}}.

7 Ayrim soʻzlar bilan qoʻllanib, ahvol, sharoit maʼnosini bildiradi. {{misol|Boshingizga ogʻir {{ajrat|kun}} tushdi..|[[w:Mirmuhsin|Mirmuhsin]]|Meʼmor}}. {{misol|Tur-sunoyning {{ajrat|kun}}iga uchrab, yosh joningizga jabr qilmang, deyman.|[[w:H. Nosirova|H. Nosirova]]|Men oʻzbek qiziman}}. {{misol|Shomurod dodxohning {{ajrat|kun}}ini me-ning boshimga solarding, odamxoʻr qotil!|[[w:K. Yashin|K. Yashin]]|Hamza}}.

:Bir kun(i) Oʻtgan yoki kelgusi kunlar-ning birida. {{misol|Bir {{ajrat|kun}}i u ikkita kino bile-ti koʻtarib keldi. Oʻ.|[[w:Hoshimov|Hoshimov]]|Qalbingga quloq sol}}. {{misol|Siz-ku, ota, bir {{ajrat|kun}}i borib, jo-ningizni yaratganga topshirib, bu azoblar-dan qutulib ketasiz.|[[w:K. Yashin|K. Yashin]]|Hamza}}. Bir kun emas, bir kun Qachondir bir kun, vak,-ti kelib. {{misol|Xudo haqqi, bir {{ajrat|kun}}mas, bir {{ajrat|kun}} choʻmich bilan tushirib qolaman-da!|[[w:Oʻ. Hoshimov|Oʻ. Hoshimov]]|Qalbingga quloq sol}}. Birisi kun(i) Ertadan keyingi kun, indin(ga). {{misol|Birisi {{ajrat|kun}}i, namozi asrga azon aytilgan vaqtda seni Qoʻydarvoza yonida kutaman.|[[w:S. Siyoyev|S. Siyoyev]]|Yorugʻlik}}. Bu kuningdan.. Bu ahvolingdan koʻra.. bundan koʻra. {{misol|Oʻl, ahmoq/ Bu {{ajrat|kun}}ingdan oʻlib qoʻya qolganing yaxshi.. Oʻ.|[[w:Hoshimov|Hoshimov]]|Qalbingga quloq sol}}. Ish kuni Ish, xizmat uchun bel-giLangan maʼlum muddatli vaqt. {{misol|Ish {{ajrat|kun}}i tugadi.|[[w:Kun bermaslik Oʻz holicha ishlash|Kun bermaslik Oʻz holicha ishlash]]|yashashga qoʻymaslik, chiqishtirmaslik}}. {{misol|..ik-kovingni mutaassiblar sazoyi qilishadi, kim koʻrsa, dakki beradi, bir soʻz bilan aytganda, sizlarga {{ajrat|kun}} berishmaydi.|[[w:K. Yashin|K. Yashin]]|Hamza}}. Kun yoʻq Kun bermaslik, tinch qoʻymaslik-ni bildiradi. {{misol|Bu yerda yalangoyoqlar, boshke-sarlar, oʻgʻrilarning dastidan hech kimga {{ajrat|kun}} yoʻq!|[[w:Choʻlpon|Choʻlpon]]|Kecha va kunduz}}. Kun kechirmoq ''(yoki'' koʻrmoq, oʻtkazmoq). Yashamoq, hayot ke-chirmoq, tirikchilik qilmoq. {{misol|..asrlar davo-mida qaram boʻlib {{ajrat|kun}} kechirishga mahkum etib kelingan xotin-qizlar..|[[w:K. Yashin|K. Yashin]]|Hamza}}. {{misol|..qachongacha xor-zor yashaymiz, qachongacha och-ya/tngʻoch {{ajrat|kun}} koʻramiz.|[[w:K. Yashin|K. Yashin]]|Hamza}}. {{misol|Ular [chol va kampir] ovchilik bilan {{ajrat|kun}} oʻtkazar ekanlar.|[[w:"Chalpak yoqqan kun"|"Chalpak yoqqan kun"]]}}. Kun tartibi

:Majlis muhokamasiga qoʻyiladigan masa-lalar tarkibi va tartibi. Kundan-kun(ga) Borgan sari, kun sayin. {{misol|Bemor {{ajrat|kun}}dan-{{ajrat|kun}}-ga beri qaramay boshladi. Kundan-{{ajrat|kun}} (ga) ishlar yaxshshtnib bormoqda.|[[w:Kuni bitmoq 1) oʻlim vaqti yetmoq|Kuni bitmoq 1) oʻlim vaqti yetmoq]]}}. {{misol|Goʻdakning rizqi tugab, {{ajrat|kun}}i bitgan. Taqdiri azalda bitilgani shunr day boʻlgach, na chora!|[[w:K. Yashin|K. Yashin]]|Hamza; 2) ish-amal imkoniyati tugamoq}}. {{misol|Boʻlmasa, unga keyin tushuntirib qoʻyarsiz. Gap shunday: u xoʻjayinlariga {{ajrat|kun}}lari bitganini yetkazsin. Qancha tezroq yoʻqolishsa, oʻzlariga shuncha yaxshi boʻladi.|[[w:K. Yashin|K. Yashin]]|Hamza}}. Kun(i) tugʻdi ''q.'' tugʻmoq. {{misol|-Endi sening ham {{ajrat|kun}}ing tugʻdi. Odam boʻl! — dedi Davlatyor va mollarni qaytara boiiadi.|[[w:P. Tursun|P. Tursun]]|Oʻqituvchi}}. Ku-nini koʻrsatmoq Juda qattiq yomonlik, jabr-zulm qilmoq (shu haqdagi doʻq-poʻpi-sani bildiradi). {{misol|Kuningni koʻrsatibqoʻyaman. yaya ..otangga aytib beraman, {{ajrat|kun}}ingni koʻrsa-tadi.|[[w:S. Siyoyev|S. Siyoyev]]|Yorugʻlik}}. Mehnat kuni ''q. ''mehnat. Oy chiqsa ham unga, kun chiqsa ham unga ''kest.'' Hamma narsa, diqqat-eʼtibor unga (Kimsaning erka-arzandasi boʻlib qolgan kishiga nisbatan aytiladi). Tunov kuni Yaqin oʻtgan kunlarning birida. {{misol|Tu nov {{ajrat|kun}}i koʻrgan edim.}} m {{misol|Tagida tutun burqsa-yotgan bak oldida tunov {{ajrat|kun}}i mirshablarning kichigi..|[[w:S. Ahmad|S. Ahmad]]|Ufq}}. Tunu kun ''q.'' tun-kun. Oʻlgan(i)ning kunidan ''q.'' oʻlmoq. Qaysi kuni ''ayn.'' tunov kuni. {{misol|Oxirgi soʻzlarni oʻqir ekan, Gyavhar maʼyus boʻlib qoldi. Qaysi {{ajrat|kun}}i mar-kazdan kelgan vrach Hanifa xolaning kasali rak ekani, sanoqli {{ajrat|kun}}lari qolganini ayt-gan edi. Oʻ.|[[w:Hoshimov|Hoshimov]]|Qalbingga quloq sol}}. Qulogʻidan kun koʻrinadi Juda ozib ketgan.

=== Sinonimlari ===

=== Antonimlari ===

{{OʻTIL|КУН}}
== Tarjimalari ==

{{uz-interj}}

===Tillar===
*{{tr}}: [[gün]]
*{{gag}}: [[gün]]
*{{az}}: [[gün]]
*{{tk}}: [[gün]]
*{{ku}}: [[roj]]
*{{en}}: [[day]]
*{{sah}}: [[күн]]

{{Tarjimalar
|ru = 
}}
{{Tarjimalar
|tur = keng
|ru = '''kun'''<br />
'''1 '''[[день]]; {{tarjmisoli|ish ~i}}  рабочий день; {{tarjmisoli|yakshanba ~i }} 1) воскресный день, воскресенье; 2) в воскресенье; {{tarjmisoli|Matbuot ~i}}  День печати; '''Bolalik kunlarimda, uyqusiz tunlarimda koʻp ertak eshitgandim '''(Ћ. Олимжон) В дни моего детства, в бессонные ночи я слышал много сказок; {{tarjmisoli|~ uzunligi }} {{izoh|астр}}. долгота дня; {{tarjmisoli|~ ochiq }} день ясный; ясно; {{tarjmisoli|ertaga ~ ochiq boʻlishi kutiladi }} завтра ожидается ясная погода; '''[[shu]] '''({{izoh|или '''}}[[oʻsha]]''') {{tarjmisoli|~i }} в тот день; {{tarjmisoli|~ boʻyi }} весь (целый) день, на протяжении всего (целого) дня; {{tarjmisoli|~ ora }} через день; {{tarjmisoli|u ~ ora ambulatoriyaga qatnaydi }} он ходит в амбулаторию через день; {{tarjmisoli|~ oshib }} через день; {{tarjmisoli|~ sayin }} 1) каждый день, ежедневно; 2) день ото дня, изо дня в день; {{tarjmisoli|ertasi ~i}}  наследующий день; {{tarjmisoli|har ~ (i) }} каждый день; ежедневно; {{tarjmisoli|xudoning bergan ~i }} {{izoh|разг}}. ({{izoh|букв}}. день, данный богом) каждый божий день, изо дня в день; ежедневно; {{tarjmisoli|qaysi ~i, tunov ~i }} {{izoh|или {{tarjmisoli|}}anavi ~i }} на днях, дня два-три тому назад; {{tarjmisoli|qaysi ~i? }} какой (который) день?; {{tarjmisoli|qaysi ~lari uyda boʻlasiz? }} в какие дни вы бываете дома?; {{tarjmisoli|birisi ~ (i) }} 1) послезавтра; 2) позавчера; {{tarjmisoli|oʻtgan ~i }} позавчера; {{tarjmisoli|oʻtgan ~gi }} позавчерашний; {{tarjmisoli|(~lardan) bir ~ }} в один из дней, в один прекрасный день, однажды, как-то раз; {{tarjmisoli|bir ~ emas, bir ~ }} {{izoh|или {{tarjmisoli|}}axir bir ~ }} {{izoh|разг}}. в один прекрасный день, когда-ни-будь, рано или поздно; {{tarjmisoli|~iga }} 1) каждый день, ежедневно; 2) в течение дня, в продолжение дня; {{tarjmisoli|~dan ~ga}}  день ото дня, изо дня в день; {{tarjmisoli|har ~(da)gidek }} ({{izoh|букв}}. как и каждый день) как всегда; {{tarjmisoli|~ qaytdi }} {{izoh|или {{tarjmisoli|}}~ ogʻdi }} время уже за полдень; {{tarjmisoli|~ qorayganda }} с наступлением сумерек; {{tarjmisoli|tunu ~ }} день и ночь; {{tarjmisoli|ishlikning ishi bitar, ishsizning ~i oʻtar }} {{izoh|посл}}. ({{izoh|букв}}. у того, кто работает, работа завершится, а у того, кто бездельничает, день пройдёт попусту) {{izoh|соотв}}. ранняя птичка носок прочищает, а поздняя глазки продирает;<br />
'''2 '''{{izoh|разг}}. [[солнце]]; [[солнечный]]; {{tarjmisoli|~ botishi }} закат; {{tarjmisoli|~ botdi }} солнце село; {{tarjmisoli|~ botar }} запад; {{tarjmisoli|~ botarda }} 1) на закат; 2) на западе;{{tarjmisoli| ~ chiqishi }} восход солнца; {{tarjmisoli|~ chiqdi }} солнце взошло; {{tarjmisoli|~ chiqar }} восток; {{tarjmisoli|~ chiqarda }} 1) во время восхода; 2) на востоке; {{tarjmisoli|~ chiqardan ~ botargacha }} с востока до запада; {{tarjmisoli|~ga teskari }} обращенный на север, теневой, несолнечный; {{tarjmisoli|~ ga teskari uy }} дом, обращенный на север; '''Kun tutilishi '''затмение Солнца;<br />
'''3 '''[[время]], [[час]], [[срок]]; {{tarjmisoli|~i bitdi }} {{izoh|или {{tarjmisoli|}}~i yetdi }} наступил его смертный час;<br />
'''4 '''[[жизнь]], [[житьё]], [[существование]]; {{tarjmisoli|Oʻgay ota... yetimga ~ bermadi }} (Ойбек, «Навоий») Отчим... житья не давал сироте; {{tarjmisoli|~ qoʻrmoq, ~ kechirmoq }} жить, существовать; {{tarjmisoli|oʻz mehnati bilan ~ koʻrmoq }} жить своим трудом; жить самостоятельно; {{tarjmisoli|~ koʻraman desang, erta tur }} {{izoh|посл}}. если хочешь жить хорошо, вставай спозаранку; {{tarjmisoli|qoʻl uchi bilan ~ koʻrmoq }} жить кое-как; еле сводить концы с концами; '''*''' {{tarjmisoli|qora ~ }} чёрный день; {{tarjmisoli|~ing shunga qoldimi? }} вот до чего ты дожил!; {{tarjmisoli|uning ~i tugʻdi }} пришла его пора; ему счастье улыбнулось; {{tarjmisoli|~ yonayotir }} ({{izoh|букв}}. день пылает) неимоверная жара; {{tarjmisoli|erta ~ni kech qilmoq }} коротать день; '''oy chiqsa ham unga, kun chiqsa ham unga '''({{izoh|букв}}. луна выйдет - для него, солнце взойдёт - для него) для него созданы все условия, он ходит в любимчиках.<br />
}}

Bu sahifada foydalanilgan andozalar:

kun sahifasiga qaytish.

"https://uz.wiktionary.org/wiki/kun" dan olindi