Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте исемле битнең чыганагын карау

← Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте

Түбәндәге сәбәпкә бәйле сезнең бу битне үзгәртергә хакыгыз юк:

Ваш IP-адрес находится в диапазоне, который был заблокирован на всех вики-сайтах Фонда Викимедиа.

Блокировка наложена участником ‪EPIC‬ . В качестве причины указана Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected .

Начало блокировки: 2 июл 2024, 08:48
Конец блокировки: 2 июл 2025, 08:48

Ваш текущий IP-адрес: 206.189.44.186 . The blocked range is 206.189.32.0/20.

Зинһар, бу мәгълүматларны барлык мөрәҗәгатьләрегездә дә күрсәтегезче. Если вы считаете, что вас заблокировали по ошибке, вы можете найти дополнительную информацию на странице Недопустимость использования открытых прокси-серверов.

Для обсуждения блокировки, пожалуйста, оставьте запрос на Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Сез бу битнең башлангыч текстын карый һәм күчерә аласыз.

{{Оешма
|исем       = Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте
|альтернатив исем  ='''БР МДН '''
|background_color=#4B92DB
|логотип         =ДУМ_РБ.jpg
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           = {{байрак/Русия}} / {{байрак/Башкортстан}}, '''[[Уфа]]''', [[Уфаның Киров районы|Киров районы]], {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Чернышевский урамы (Уфа)|Чернышевский ур.|ba|Чернышевский урамы (Өфө)}}, 103
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''[[Мөфти]]'''
|җитәкче исеме1       = [[Айнур Биргалин]]
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       =
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = '''БР мөселман руханилары корылтае карары'''
|нигезләү көне1    = [[1992 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче6        = 
|нигезләү сәбәпләре6 = 
|нигезләү көне6    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = [https://dumrb.ru/   '''dumrb.ru''']
 |искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте''' ({{lang-ru|Духовное управление мусульман Башкортстана}}, {{lang-ba|Башҡортостан мосолмандары Диниә назараты}}) ― [[Уфа]]да урнашкан үзәкләштерелгән дини оешма. Башкортстанда теркәлгән җирле  мөселман дини оешмаларының бер өлешен берләштерә

== Тарих ==
[[Файл:ДУМ_РБ_1.jpg|200px|thumb|right|Диния нәзарәте урнашкан бина. Чернышевскй урамы, 103]]
XX гасыр башында кайбер җирле сәясәтчеләр [[Үзәк Диния нәзарәте|Эчке Россия һәм Себер мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәтеннән]] аерым дини идарә булдыру кирәклеге турында фикерләрен белдереп килә.

1917 елның 15 ноябрендә Башкорт хөкүмәте составында дини эшләр бүлеге оештырыла (мөдире {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Сәгыйть Мрясов|Сәгыйть Мрясов|ba|Мерәҫов Сәғит Ғөбәйҙулла улы}}).

1918 елның 2 октябрендә 8 кантонда казыйлар билгеләнүе турында документ кабул ителгән.

1918 елның 26 августында [[Башкорт (гәҗит)|«Башкорт хөкүмәте хәбәрчесе»]] газетасы Ырынбурда Дини идарә эшли башлавы турында хәбәр итә.

1921 елның мартында [[Стәрлетамак кантоны]] Аллагуват авылында узган руханилар корылтаенда 5 кантонның дини оешмалары кергән Дини идарә оешуы игълан ителә <ref>[https://dumrb.ru/istorija-obrazovanija-duhovnogo-upravlenija-musulman-bashkortostana/ История образования Духовного управления мусульман Башкортостана.] Сайт ДУМ РБ{{ref-ru}}</ref>.

=== Яңа заман ===
1992 елның 21 августында Уфада Башкортстан мөселман руханиларының (120 мәхәлләдән 300ләп вәкил) гамәлгә кую съездында республика Диния нәзарәте төзелә, устав кабул ителә, 5 елга мөфти, ике урынбасар һәм ике әгъза составында Президиум сайлана. Башкортстан Республикасы [[мөфти]]е итеп  [[Нурмөхәммәт Нигъмәтуллин|Н. М. Нигъмәтуллин]] сайлана.

2006 ел башында БР мөселманнары Диния нәзарәте составында 259 [[мәчет]] теркәлгән, республиканың 211 мәчете [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]]нә караган.

2019 елның 28 апрелендә БР мөселманнарының Диния нәзарәте рәисе мөфти [[Нурмөхәммәт Нигъмәтуллин|Нурмөхәммәт хәзрәт Нигъмәтуллин]] отставкага китә <ref>{{Cite web|url=https://realnoevremya.ru/news/137772-muftiy-bashkirii-podal-v-otstavku|title=Муфтий Башкирии подал в отставку|publisher=realnoevremya.ru|lang=ru|accessdate=2019-04-28|archivedate=2019-04-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190428175500/https://realnoevremya.ru/news/137772-muftiy-bashkirii-podal-v-otstavku}}</ref><ref>[https://realnoevremya.ru/news/137825-v-duhovnom-upravlenii-musulman-bashkortostana-smenilsya-glava  В Духовном управлении мусульман Башкортостана сменился глава] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211027182303/https://realnoevremya.ru/news/137825-v-duhovnom-upravlenii-musulman-bashkortostana-smenilsya-glava |date=2021-10-27 }}. [[Реальное время (гәҗит)|«Реальное время»]], 29.04.2019{{ref-ru}}</ref>.

2019 елның 29 апрелендә БР мөселманнарының Диния нәзарәте рәисе вазифаларын {{comment|в.б.|вакытлыча башкаручы}} итеп [[Айнур Биргалин|Айнур хәзрәт Биргалин]] билгеләнә. 2019 елның 16 октябрендә Башкортстан мөселманнары диния нәзарәтенең VIII җыенында күпчелек тавыш белән Айнур хәзрәт Биргалин Диния нәзарәтенең рәисе-мөфти итеп сайлана <ref>[https://www.azatliq.org/a/30219522.html Башкортстан мөфтие итеп Айнур Биргалин сайланды.] [[Азатлык радиосы]], 16.10.2019</ref>.

2024 елның 24 октябрендә Уфада узган Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәтенең IX Корылтаенда киләсе биш елга рәис итеп [[Айнур Биргалин|Айнур хәзрәт Биргалин]] сайланган. Бердәнбер намзәт итеп чыгарылган. Аның намзәтен Корылтайда катнашкан Башкортстан Башлыгы [[Радий Хәбиров]] та хуплаган<ref name=":0">''Азат Гиззатуллин.'' [https://www.bashinform.ru/news/social/2024-10-24/radiy-habirov-poblagodaril-dum-bashkirii-za-sohranenie-duhovnyh-tsennostey-3981293  Радий Хабиров поблагодарил ДУМ Башкирии за сохранение духовных ценностей.] [[Башинформ]], 24.10.2024</ref>.

2024 елның 1 гыйнварына БР мөселманнары Диния нәзарәте составына 856 җәмгыять керә<ref name=":0"  />.
== Җитәкчелек ==
; [[Мөфти]]ләр :
* 1992–2009 ― [[Нурмөхәммәт Нигъмәтуллин|Нурмөхәммәт хәзрәт Нигъмәтуллин]] (1946–2019)
* 2019–{{х.в.}} ― [[Айнур Биргалин|Айнур хәзрәт Биргалин]] (1989 елгы)

== Уку йортлары ==
* {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Мәрьям Солтанова исемендәге Ислам көллияте|Мәрьям Солтанова исемендәге Ислам көллияте|ba|Мәрйәм Солтанова исемендәге Ислам колледжы}} (мәдрәсә, [[Уфа]]);
* «Галия» ислам көллияте (мәдрәсә, Уфа);
* «Нур-әл-Иман» мәдрәсәсе ([[Стәрлетамак]])

== Басма органнары ==
* «Ислам һәм җәмгыять» газетасы
* «Рисаләт» газетасы
* [[Диянәт (журнал)|«Диянәт» журналы]]
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
== Сылтамалар ==
* [https://dumrb.ru/ Официальный сайт]
* [https://vk.com/dumrb  Официальная страница ДУМ РБ  ВКонтакте]
* [https://vk.com/aynurbirgalin  aynurbirgalin] [[ВКонтакте]]

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Башкортстанда ислам]]
[[Төркем:1992 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}

Бу биттә кулланылган калып:

Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте битенә кайтыгыз.

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Башкортстан_мөселманнары_Диния_нәзарәте