Fâtıma el-Fihrî
Fâtıma el-Fihrî | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum | 800 Kayrevan, İdrîsîler |
| Ölüm | M.S. 880 Fes, Abbasiler |
Fâtıma el-Fihrî (Arapça: فاطمة بنت محمد الفهرية القرشية), günümüzde Tunus sınırlarındaki Kayravan'da doğan ve 859 yılında Fas'ın Fes şehrinde inşa edilmiş Karaviyyîn Camii ve medresesinin kurucusu.
Fâtıma el-Fihrî'nin caminin kurucusu olduğu hikâyesi İbn Ebu Zer (ö. 1310-1320 yılları arasında) tarafından Rawd al-Qirtas eserinde anlatılır.[1] Hikâye Fâtıma el-Fihrî'nin ölümünden yaklaşık 450 yıl sonra ilk kez bahsedildiğinden, bazı modern tarihçiler onun varlığından şüphe ederek hikâyeyi kanıtlamanın zor olduğunu düşünmüştür.[2][3][4]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
El-Fihri zengin ve eğitimli bir tüccarın kızıydı. Aile, Kayravan şehrinden Fes'e göç eden büyük bir topluluğun parçasıydı ve bu yüzden göç ettikleri şehrin ismini yaptıkları yapıya vermişlerdir.
Karaviyyîn Camii
[değiştir | kaynağı değiştir]Karaviyyîn Camii ve medresesi günümüzde Karaviyyîn Üniversitesi olarak hizmet vermektedir ve bu medrese dünyanın en eski üniversitesidir.[5] Kütüphanesi son dönemde restore edilmiştir ve Mayıs 2016 da tekrar açılmıştır. Kütüphanenin koleksiyonunda 4000'in üzerinde el yazması bulunmaktadır. Bunların içinde 9. yüzyıldan kalma Kuran ve daha öncesi yıllarda yazılmış hadisler koleksiyonunu da bulunmaktadır. Cami de faal haldedir Kuzey Afrika'nın en büyük camilerinden birisidir.
Fatma'nın kız kardeşi Meryem de Fes'in içindeki El-Endülüs Camii'nin mali destekçilerindendi.[kaynak belirtilmeli] Bu iki cami de kadınların kurduğu geleneksel camilerdir.
Tarihsellik
[değiştir | kaynağı değiştir]Fes'in en ünlü iki camisini kuran iki kız kardeş hikâyesinin tarihselliği, muhtemelen efsaneden kaynaklandığını düşünen bazı modern tarihçiler tarafından sorgulanmıştır.[2][3][4] İbn Ebî Zer de çağdaş tarihçiler tarafından nispeten güvenilmez bir kaynak olarak değerlendirilmektedir.[3] Tarihçi Roger Le Tourneau, Fâtıma'nın, Kayravan Camii'ni ve kız kardeşi Meryem'in Endülüs Camii'ni inşa ettiğine dair geleneksel anlatımın doğruluğundan şüphe etmiştir. İki kız kardeş ve iki caminin muhtemelen dindar bir efsane olduğunu belirtir.[6] İslam mimarisi uzmanı Jonathan Bloom da bu hikâyenin olası olmadığına dikkat çekmiştir. Caminin geleneksel kuruluş hikâyesinin akademik tarihten çok, efsaneye ait olduğunu belirtmiştir ve bugün caminin hiçbir bölümünün onuncu yüzyıldan daha eski olmadığına dikkat çekmiştir.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Alī ibn ʻAbd Allāh Ibn Abī Zarʻ al-Fāsī (1964)". 1 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2023.
- ^ a b American University, Lebanese (1 Ocak 1970). "First Woman TV Announcer in Saudi Arabia". Al-Raida Journal: 14-15. doi:10.32380/alrj.v0i0.1385. ISSN 0259-9953.
- ^ a b c Benchekroun, Chafik T. (2 Kasım 2012). "Les Idrissides: L'histoire contre son histoire". Al-Masāq (İngilizce). 23 (3): 171-188. doi:10.1080/09503110.2011.617063. ISSN 0950-3110. 1 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2023.
- ^ a b c Bloom, Jonathan Max (2020). Architecture of the Islamic west: North Africa and the Iberian Peninsula, 700-1800. New Haven (Conn.): Yale university press. ISBN 978-0-300-21870-1.
- ^ "Dünyanın en eski üniversitesi restore ediliyor". 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2016.
- ^ Golvin, Lucien (1971). "Roger Le Tourneau, l'homme, le savant. Travaux de Roger Le Tourneau". Revue de l'Occident musulman et de la Méditerranée. 10 (1): 9-18. doi:10.3406/remmm.1971.1118. ISSN 0035-1474.
