Asurluların Kudüs Kuşatması

Kudüs Kuşatması
	; Hezekiya'nın Duvarı
Tarih	MÖ 701
Bölge	Kudüs
Sonuç	Her iki taraf da zafer iddia ediyor; Yahuda Krallığı boyunduruk altına alındı; Yahuda Kralı Hezekiya iktidarda kaldı;
Taraflar
Yeni Babil İmparatorluğu	Yehuda Krallığı
Komutanlar ve liderler
Sennacherib's Rabshakeh; Sennacherib's Rabsaris; Sennacherib's Tartan	Yahuda Kralı Hezekiya; Eliakim ben Hilkiyahu; Yoah ben Asaf; Shebna
Güçler
Bilinmiyor	Bilinmiyor
Kayıplar
Bilinmiyor; Antik kaynaklar: 185,000 (İncil'deki anlatıma göre);	Bilinmiyor

Asurluların Kudüs Kuşatması (yaklaşık MÖ 701), o zamanlar Yehuda Krallığı'nın başkenti olan Kudüs'ün Yeni Asur İmparatorluğu kralı Sanherib tarafından başarısızlıkla sonuçlanan bir kuşatmadır. Kuşatma, Sanherib'in Levant'taki seferini sonlandırdı; bu sefer sırasında müstahkem şehirlere saldırdı ve Yahuda kırsalını bir boyunduruk altına alma seferi olarak harap etti. Sanherib, Kudüs'ü kuşattı, ancak ele geçiremedi.

Sanherib'in Yıllıkları, kralın Yahuda'lı Hezekiya'yı "kafesteki bir kuş gibi" nasıl Kudüs'te tuzağa düşürdüğünü ve daha sonra Yahuda'dan haraç alınca Asur'a nasıl döndüğünü anlatır. İbranice İncil'de Hezekiya'nın Asur'a 300 talant gümüş ve 30 talant altın ödediği anlatılır. İncil'deki öyküye mucizevi bir son eklenir: Sanherib ordusuyla Kudüs'e yürür, ancak ordusu Kudüs kapıları yakınında bir melek tarafından vurulur ve bunun üzerine Ninova'ya geri çekilmek zorunda kalır.

Kitâb-ı Mukaddes arkeolojisine göre, Siloam tüneli ve Kudüs'teki Geniş Duvar, Hezekiya tarafından yaklaşan kuşatmaya hazırlık olarak inşa edilmiştir.

Arka plan

MÖ 720 yılında Asur ordusu, İsrail Krallığı'nın kuzey başkenti olan Samiriye'yi ele geçirip çok sayıda İsrailliyi esir almıştır. İsrail'in neredeyse tamamen yok olması, güneydeki krallık Yahuda'yı Yakın Doğu'daki savaşan krallıklar arasında kendi başının çaresine bakmak zorunda bırakmıştır. Kuzey krallığının yıkılmasından sonra Yahuda kralları, sürgüne gönderilmemiş olan sakinlere nüfuzlarını ve korumalarını genişletmeye çalışmışlardır. Ayrıca yetkilerini kuzeye, daha önce İsrail Krallığı'nın kontrolünde olan bölgelere doğru genişletmeye çalışmışlardır. Kral Ahaz ve Kral Hezekiya'nın saltanatlarının son dönemleri, Yahuda'nın hem siyasi hem de ekonomik olarak güçlendiği istikrar dönemleridir. Yehuda bu dönemde Asur'un vasalı olmasına ve güçlü imparatorluğa yıllık bir haraç ödemesine rağmen, Asur ile Mısır arasındaki önemli bir devlet olarak yer almıştır.^[1]

Hezekiya Yahuda kralı olduğunda, dini putların kırılması da dahil olmak üzere, yaygın dinsel değişiklikler başlatmıştır. Negev çölünde Filistin işgali altındaki toprakları yeniden ele geçirmiş, Askalon ve Mısır ile ittifaklar kurmuş ve haraç ödemeyi reddederek Asur'a karşı bir duruş sergilemiştir.^[2] Bunun üzerine Sanherib, Yehuda'ya saldırarak Kudüs'ü kuşatmıştır.

Kuşatma

Her iki taraftan da Tanah'ta Yahudiler (veya İncil yazarları) ve prizmasında Sanherib, galip geldiklerini iddia etmişlerdir. Sanherib, birçok Yahudiye şehrini kuşatma ve ele geçirme iddiasındaydı, ancak yalnızca Kudüs'ü ele geçirme iddiasında değil kuşatma iddiasındaydı.

İbrani anlatımı

Asur kuşatmasının öyküsü, İncil'deki Yeşaya (MÖ 7. yüzyıl), İkinci Krallar (MÖ 6. yüzyıl ortası) ve Tarihler (MÖ 350-300 civarı) kitaplarında anlatılmaktadır. ^[3] Asurlular işgale başlayınca Kral Hezekiya, Kudüs'ü korumak için hazırlıklara başlamıştır. Asurluları sudan mahrum bırakmak amacıyla şehrin dışındaki su kaynakları kapatılmıştır. Daha sonra işçiler Gihon Kaynağı'na 533 metrelik bir tünel kazarak şehre temiz su sağlamışlardır. Kuşatma hazırlıkları arasında mevcut surların güçlendirilmesi, kulelerin inşası ve yeni bir takviye surunun inşası da yer almaktaydı. Hezekiya, vatandaşları meydanda topladı ve Asurluların yalnızca "insan vücudu koluna" sahip olduklarını, Yahudilerin ise Yehova'nın koruması altında olduğunu hatırlatarak onları cesaretlendirmiştir.

2. Krallar 18'e göre, Sanherib, Lakis'i kuşatırken Hezekiya'dan Asur'un geri çekilmesi karşılığında haraç ödemeyi teklif eden bir mesaj almıştır. İbranice İncil'e göre Hezekiya, Asur'a 300 talant gümüş ve 30 talant altın ödedi; bu o kadar ağır bir bedeldi ki, Süleyman Tapınağı'nın tapınağını ve kraliyet hazinesini boşaltmak ve kapı direklerindeki altını sökmek zorunda kaldı. Buna rağmen Sanherib büyük bir orduyla Kudüs'e yürüdü. Asur kuvvetleri geldiğinde, saha komutanı Rabşake, Sanherib'den bir mesaj getirdi. Yahudilerin moralini bozmak amacıyla, saha komutanı şehir surlarındaki halka Hezekiya'nın onları aldattığını ve Yehova'nın Yeruşalim'i Asur kralının elinden kurtaramayacağını duyurdu. Sanherib'in mağlup ettiği diğer ulusların tanrılarını sıraladıktan sonra, "Bu ülkelerin tanrılarından hangisi ülkesini benden kurtarabildi?" diye sordu.

Kuşatma sırasında Hezekiya yas belirtisi olarak çul giydi, ancak peygamber İşaya ona şehrin kurtarılacağına ve Sanherib'in başarısızlığa uğrayacağına dair güvence verdi.^[1] İşaya'ya göre, bir melek bir gecede 185.000 Asur askerini öldürmüştür.^[2]

Asur anlatımı

Sanherib'in Yahuda'ya karşı yürüttüğü seferin olaylarını ayrıntılarıyla anlatan Sanherib Prizması, 1830 yılında Ninova kalıntıları arasında keşfedildi ve şu anda Illinois, Chicago'daki Doğu Enstitüsü'nde saklanıyor.^[2] Prizma, MÖ 690'a tarihlenmektedir ve açıklaması MÖ 700'e tarihlenen daha eski bir çivi yazısı yazıtından alınmıştır.^[4] Prizmanın metni, Sanherib'in Yahuda'nın 46 şehrini nasıl yok ettiğini ve Hezekiya'yı "kafesteki bir kuş gibi" Kudüs'te nasıl hapsettiğini övünerek anlatır. Metin, Asur ordusunun "korkunç ihtişamının" şehri güçlendiren Arapları ve paralı askerleri nasıl terk ettiğini anlatmaya devam eder. Asur kralının Asur'a geri döndüğü ve daha sonra Yahuda'dan büyük bir haraç aldığı belirtiliyor. Bu tasvir, Tanah'taki Yahudi versiyonundan biraz farklıdır. Tanah'ta bahsi geçen Asurluların büyük kayıpları Asur versiyonunda yer almıyor.

Sanherib, Kudüs'ü kuşattıktan sonra çevre kentleri Ekron, Gazze ve Aşdod'daki Asur vasal yöneticilerine verebildi. MÖ 702 yılında ve MÖ 699'dan MÖ 697'ye kadar seferler düzenlediğinde ordusu hala mevcuttu. Asur'un doğusundaki dağlara birkaç sefer düzenledi ve bunlardan birinde Medler'den haraç aldı. MÖ 696 yılında ve MÖ 695 II. Sargon'un ölümünün ardından birçok vasalın isyan ettiği Anadolu'ya seferler gönderdi. Yaklaşık MÖ 690 Arapların kuzey çöllerinde seferler düzenleyerek Arap kraliçesinin sığındığı Dumet-ül Cendel'i fethetti.^[5]

Diğer teoriler

Herodot, Asur ordusunun Mısır'a saldırırken fareler tarafından istila edildiğini yazmıştır.^[6] Bazı İncil bilginleri bunu, Asur ordusunun Hıyarcıklı veba gibi fare veya sıçanlardan bulaşan bir hastalığın etkilerine maruz kaldığına dair bir imaya dönüştürüyor.^[7]^[8] John Bright, bu açıklamaya dayanmadan bile, Kudüs'ü kurtaran şeyin bir tür salgın olduğunu ileri sürdü.^[9] Babil tarihçisi Berossus da kuşatma sırasında Asur ordusunu yenen bir veba salgını olduğunu yazmıştır.^[10]

Henry T. Aubin, Kudüs'ün Kurtarılması: MÖ 701'de İbraniler ve Afrikalılar Arasındaki İttifak adlı eserinde^[11] Asur ordusunun Kuşi (Nübye) komutasındaki Mısır ordusu tarafından bozguna uğratıldığını yazmaktadır.^[12] Ancak Nazek Matty arkeolojik analizinde Aubin'in Mısır hipotezinin olası olmadığını savunuyor.^[13]

Popüler kültürde

Lord Byron'ın 1813 tarihli Sanherib'in Yıkımı adlı şiiri, Sanherib'in Yahudiye seferini İbrani bakış açısıyla anmaktadır. Anapestik tetrametre ile yazılan şiir okul okumalarında popülerdi.

Antik kaynaklar

Kaynakça

Özel

^ ^a ^b Malamat, Abraham and Ben-Sasson, Haim Hillel. A History of the Jewish People, Harvard University Press, 1976 9780674397316
^ ^a ^b ^c "Pritchard, James B. ed., Ancient Near Eastern Texts, 2nd ed. (Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1955), 287ff". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2013.
^ Evans 2023.
^ Kalimi & Richardson 2014, ss. 53–54.
^ Grayson 1991, s. 111–113.
^ The History Of Herodotus, Book 2, Verse 141
^ "Sennachrib", New Bible Dictionary, InterVarsity Press, 2nd Edition, Ed. J.D.Douglas, N.Hillyer, 1982
^ Caesar, Stephen W. (2017). "The Annihilation of Sennacherib's Army: A Case of Septicemic Plague" (PDF). Jewish Bible Quarterly. 45 (4). ss. 222-228.
^ "A History of Israel", John Bright, SCM 1980, p.200
^ Flavius Josephus, Antiquities of the Jews, Book 10, chapter 1, section 5
^ Aubin, Henry (2002). The rescue of Jerusalem : the alliance between Hebrews and Africans in 701 BC. Toronto: Doubleday Canada. ISBN 9780385659123.
^ Bellis, Alice Ogden, (Ed.) (2019). "Jerusalem's Survival, Sennacherib's Departure, and the Kushite Role in 701 BC: An Examination of Henry Aubin's Rescue of Jerusalem". The Journal of Hebrew Scriptures. Cilt 19. Lozan: Swiss French Institute for Biblical Studies. ss. 1-297. doi:10.5508/jhs29552 .
^ Nazek Khalid Matty (2016), Sennacherib's Campaign Against Judah and Jerusalem in 701 BC; pp. 178–180; De Gryuter, Berlin/Boston.

Genel

Evans, Paul S. (2023). Sennacherib and the War of 1812: Disputed Victory in the Assyrian Campaign of 701 BCE in Light of Military History. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-0-567-70897-7.
Grabbe, Lester (2003). Like a Bird in a Cage: The Invasion of Sennacherib in 701 BCE. A&C Black. ISBN 9780826462152.
Grayson, A.K. (1991). "Assyria: Sennacherib and Essarhaddon". Boardman, John; Edwards, I. E. S. (Ed.). The Cambridge Ancient History, Volume III Part II. Cambridge University Press. ISBN 9780521227179.
Kalimi, Isaac; Richardson, Seth (2014). Sennacherib at the Gates of Jerusalem: Story, History and Historiography. BRILL. ISBN 978-90-04-26562-2.

[Malamat-1] Malamat, Abraham and Ben-Sasson, Haim Hillel. A History of the Jewish People, Harvard University Press, 1976 9780674397316

[pritchard-2] "Pritchard, James B. ed., Ancient Near Eastern Texts, 2nd ed. (Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1955), 287ff". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2013.

[FOOTNOTEEvans2023-3] Evans 2023.

[FOOTNOTEKalimiRichardson201453–54-4] Kalimi & Richardson 2014, ss. 53–54.

[FOOTNOTEGrayson1991111–113-5] Grayson 1991, s. 111–113.

[6] The History Of Herodotus, Book 2, Verse 141

[7] "Sennachrib", New Bible Dictionary, InterVarsity Press, 2nd Edition, Ed. J.D.Douglas, N.Hillyer, 1982

[8] Caesar, Stephen W. (2017). "The Annihilation of Sennacherib's Army: A Case of Septicemic Plague" (PDF). Jewish Bible Quarterly. 45 (4). ss. 222-228.

[Bright-9] "A History of Israel", John Bright, SCM 1980, p.200

[10] Flavius Josephus, Antiquities of the Jews, Book 10, chapter 1, section 5

[11] Aubin, Henry (2002). The rescue of Jerusalem : the alliance between Hebrews and Africans in 701 BC. Toronto: Doubleday Canada. ISBN 9780385659123.

[12] Bellis, Alice Ogden, (Ed.) (2019). "Jerusalem's Survival, Sennacherib's Departure, and the Kushite Role in 701 BC: An Examination of Henry Aubin's Rescue of Jerusalem". The Journal of Hebrew Scriptures. Cilt 19. Lozan: Swiss French Institute for Biblical Studies. ss. 1-297. doi:10.5508/jhs29552 .

[13] Nazek Khalid Matty (2016), Sennacherib's Campaign Against Judah and Jerusalem in 701 BC; pp. 178–180; De Gryuter, Berlin/Boston.

[1]