Abdullah Bosnevî

Abdullah Bosnevi (1584-1644), Osmanlı Devleti'nde Melami mutasavvıf ve şair.^[1]

Bosna'da 1584 yılında doğmuştur. Abdullah Bosnevi ilköğrenimini Bosna'da yaptıktan sonra istanbul'a giderek dönemin ünlü bilginlerinden islam bilimleri okudu.Tasavvuf konularına ilgi duyunca Bursa'ya gitti. Bursa'da Bayramiye tarikatı Melamilik kolu ileri gelen şeyhlerinden Hasan Kabaduz'a bağlandı. Hasan Kabaduz efendi ile ilgili kendisinin Hicri 1010 yılında Bursa'da vefat ettiği dışında hakkında fazla bir bilgi bulunmamaktadır. Abdullah Bosnevi çıktığı hac yolculuğunda önce Hicaz sonra Mısır'a uğradı ve Arap coğrafyasında Melamiliğin tanınmasını sağladı. İbn-i Arabi'nin Fusûs'una yazdığı Türkçe şerhten sonra Arapça kaleme aldığı şerh Arap dünyasında melamiliğin ve Vahdet-i Vücud'un yayılmasını kolaylaştırmıştır.

Dönüşünde bir süre Şam'da bulundu. Şam'da Şeyh Muhyiddin Arabi'nin türbesi yakınlarına yerleşti, toplumla ilgisini kesti ve inzivaya çekildi.

Altmıştan fazla eseri olan ve Hadis, fıkıh ve tefsir alanında geniş kapsamlı çalışmalar yapan ve özellikle tasavvuf alanında birbirinden değerli yapıtlar veren Abdullah Bosnevi'nin en çok Muhyiddin İbn Arabi'nin Füsusu’l Hikem'ini yorumlayan Şerh-i Füsusu'l Hikem adlı kitabı önemlidir. Yaşamının son yıllarını Konya'da geçirdi.1644 yılında ölmüştür. Mezarı Konya'da Sadreddin Konevî'nin kabrinin yanındadır.Abdullah Bosnevî Vahdet-i Vücud düşüncesini islam alemi tasavvuf kültürü içinde temsil eden en önemli mutasavvıflardan bir tanesidir.

• Abdullah Bosnevi, Şerh-i Fususu'l Hikem
• Abdullah Kartal, Abdullah Bosnevi ve Meratib-i Vücud Risalesi, M.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi

• Tecelliyâtü arâisi'n-nusûs fî manassâti hikemi'l-fusûs. Kısaca Şerh-i Fususu'l Hikem adıyla anılan Muhyiddin İbn Arabi'nin Fususu'l Hikem adlı eserinin Türkçe şerhidir.
• Şerh-i Fusûs. Fususu'l Hikemi ikinci kez Arapça olarak şerhettiği eseridir.
• Kurratü ayni'ş-şühûd ve mir'âtü arâyisi meâni'l-gaybi ve'l-cûd. İbnü'l-Fârız'ın tâiyyesinin şerhidir.
• Kitâbu sırrı'l-hakâyıkı'l-ilmiyye fi beyânil-a'yâni's-sâbite. Tasavvufun en önemli kavramlarından biri olan A'yân-ı sâbite hakkında çalışmasıdır.
• Kitâbu'l-lübbi'l-lüb fî beyâni'l-ekli ve'ş-şürb. Yemek içmekle ilgili Kur'an'ın ifadelerini yorumlayan bir çalışmadır.
• Kitâbu sırrı'l-feyz ve'l-asr fî tefsiri sûreti'l-asr. Zaman'ın tasavvufi anlamını açıkladığı eseridir.
• Şerh-i cezîre-i mesnevî. Mesnevi'den seçilen 360 beytin şerhidir.

• Ekberilik
• Abdi
• Abdürrahman Eşref
• Abdullah Vassaf Efendi
• Adem Dede
• Arife Hanım
• Aydınlı Visali
• Edirneli Nazmi
• Hıfzı Mehmed Efendi
• Hızır reis
• Kami
• Kafzade Abdülhay Çelebi
• Saruca Kemal
• Tatavlalı Mahremi