Libya-Türkiye denizcilik anlaşması
| Libya-Türkiye arasında Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması | |
|---|---|
-Turkey_2019_Istanbul_Agreement.png) Libya-Türkiye denizcilik anlaşmasına göre sınırlar | |
| İmzalanma | 27 Kasım 2019 |
| Yer | İstanbul, Türkiye |
| Onay | 30 Eylül 2020 (Birleşmiş Milletler tarafından) |
Libya-Türkiye denizcilik anlaşması veya Akdeniz'de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması, 27 Kasım 2019 tarihinde Libya'nın Ulusal Mutabakat Hükûmeti ile Türkiye arasında imzalanan bir münhasır ekonomik bölge anlaşmasıdır. Bu anlaşma ile iki ülke Akdeniz'deki doğal kaynaklara hak talep edebilecekleri anlamına gelmektedir.[1] Deniz sınırı antlaşmaları listesine göre, bu iki ülke arasında imzalanan ilk anlaşmadır ve dolayısıyla Akdeniz'in doğu bölgesine yeni bir dinamik getirmektedir. Ancak, bölgedeki çekişmeler nedeniyle anlaşmanın bu bölgede bir "enerji hesaplaşmasına" yol açabileceğine dair endişeler olduğu ifade edilmektedir.[2]
Anlaşmanın meşruiyeti ve yasal sonuçları, bölgedeki bazı devletler ve Avrupa Birliği tarafından tartışıldı. Avrupa Birliği'ne göre, anlaşma üçüncü Devletlerin egemenlik haklarını ihlal etmekte, deniz hukukuna uymamaktadır ve üçüncü devletler için herhangi bir yasal sonuç doğurmamaktadır.[3] Kıbrıs Cumhuriyeti ve Mısır anlaşmayı "yasadışı" olarak tanımladı. Yunanistan ise anlaşmayı Girit'in Türk-Libya kıyıları arasında varlığını görmezden geldiği gerekçesiyle geçersiz ilan etti.[4] Yunanistan hükûmeti ayrıca, Libya'nın Atina büyükelçisi Muhammed el-Menfi'den Türkiye-Libya mutabakatının içeriğini sunması için kendisine ültimatom verdi. El-Menfi, verilen ültimatoma uymaması nedeniyle Yunanistan tarafından persona non grata ilan edildi ve ülkeyi 72 saat içinde terk etmesi istendi.[5][6]
30 Eylül 2020'de Birleşmiş Milletler Türkiye ile Libya arasında imzalanan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. Tescil belgesine göre, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, Türkiye ve Libya arasında imzalanan uluslararası anlaşmayı Birleşmiş Milletler Şartı'nın 102'nci maddesi gereği onayladı.[7][8]
Libya-Türkiye denizcilik anlaşması, El-Beyda'daki Libya Temyiz Mahkemesi tarafından 27 Ocak 2021'de iptal edildi. Kararda, anlaşmanın geçersiz kabul edilmesi yönünde başvuruda bulunan Libya Temsilciler Meclisi haklı bulundu.[9][10][11] Fakat yetkide ve usûlde paralellik ilkesi nedeniyle anlaşmanın tek taraflı olarak feshedilmesi hukuken geçerli bir işlem değildir.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ANALYSIS - Strategic, legal aspects of Turkey-Libya deal". aa.com.tr. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Hacaoglu, Selcan; Kozok, Firat (5 Aralık 2019). "Turkey's Maritime Muscle Flexing Roils Eastern Mediterranean". Bloomberg. 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "Europe's leaders to reject Turkey-Libya maritime border deal". New Europe. 13 Aralık 2019. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ "Turkey-Libya maritime deal rattles East Mediterranean". Reuters. 25 Aralık 2019. 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.
- ^ Yorgo Kirbaki (7 Aralık 2019). "Atina, Libya elçisini kovdu". Atina: Hürriyet. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2021.
- ^ Renee Maltezou; Michele Kambas (6 Aralık 2019). "Greece to expel Libyan ambassador over Turkey-Libya accord". Atina: Reuters. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2021.
- ^ Ali Kucukgocmen, Daren Butler (2 Ekim 2020). "U.N. registers Turkey-Libya maritime deal - Turkish ministry". Reuters. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
- ^ "BM, Türkiye-Libya deniz sınırı anlaşmasını tescil etti". Euronews. 1 Ekim 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
- ^ "محكمة استئناف البيضاء تصدر حكما بانعدام اتفاقية التعاون وترسيم الحدود بين الرئاسي و تركيا". Libya Meclisi. 27 Ocak 2021. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021.
- ^ "Libyan court cancels border demarcation and security cooperation agreement between Al-Wefaq and Turkey". Egypt Today. 27 Ocak 2021. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021.
- ^ "Δικαστήριο της Λιβύης έκρινε άκυρο το τουρκολιβυκό Μνημόνιο". To Vima. 27 Ocak 2021. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2021.
- ^ Aydınlık (26 Ekim 2021). "Türkiye-Libya Anlaşması tek taraflı iptal edilemez". www.aydinlik.com.tr/haber/turkiye-libya-anlasmasi-tek-tarafli-iptal-edilemez-262270. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2022.