İçeriğe atla

Lonicera

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Lonicera
Lonicera ciliosa
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Tracheophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Dipsacales
Familya: Caprifoliaceae
Alt familya: Caprifolioideae
Cins: Lonicera
L., Sp. Pl.: 173 (1753).
Türler
metne bakınız.

Lonicera (Hanımeli), Caprifoliaceae familyasına ait, çalı ve/veya sarmaşık grubundan bir bitkidir. Yaklaşık 180 türü vardır, bunun 100 kadarı Çin'dedir. Avrupa ve Kuzey Amerika'da 20şer türü vardır. En çok bilinen türleri Lonicera periclymenum (Avrupa Hanımelisi), Lonicera japonica (Japon Hanımelisi, Beyaz Hanımeli) ve Lonicera sempervirens (Mercan Hanımelisi, Trompet Hanımelisi) dir.

Yapraklar karşılıklı, basit oval ve 1–10 cm uzunlukta çoğunlukla dökülen olmakla beraber sürekli olanları da bulunur. Türlerin çoğu hoş kokulu, yenilebilen nektar üreten, çan şeklinde çiçeklere sahiptir. Meyvesi çok çekirdekli kırmızı, mavi ya da siyah çitlenbik şeklindedir, çoğu türde meyveleri hafif zehirli olmakla beraber birkaçı (Lonicera caerulea) yenilebilir meyvelere sahiptir.

Bitki bazı Lepidoptera türlerinin larvaları tarafından yenilir.

'Hanımeli' ( Lonicera , /lɒˈnɪsərə/;[1] syn. Caprifolium Mill.)ler veya twining vines Caprifoliaceae ailesinde, kuzey enlemi Kuzey Amerika ve Avrasya'ya özgüdür.[2] Kuzey Amerika ve Avrasya'da yaklaşık 180 hanımeli türü tanımlanmıştır.[2] Yaygın olarak bilinen türleri arasında Lonicera periclymenum (yaygın hanımeli veya woodbine), Lonicera japonica (Japon hanımeli, beyaz hanımeli veya Çin hanımeli) ve Lonicera sempervirens (mercan hanımeli, trompet hanımeli veya woodbine hanımeli). L japonica , Kuzey Amerika, Avrupa, Güney Amerika, Avustralya ve Afrika'nın kıta 'sında önemli bir zararlı olarak kabul edilen yayılmacı, oldukça istilacı türler.[2]

Bazı türler son derece kokulu ve renklidir, bu nedenle süs bahçe bitkileri olarak yetiştirilir.Kuzey Amerika'da sinek kuşu çiçeklere, özellikle de L. sempervirens ve L. ciliosa (turuncu hanımeli)çiçeklerine gelir. Hanımeli, adını boru şeklindeki çiçeklerinden elde edilebilen yenilebilir tatlı nektar türünden alır.[3] Lonicera ismi bir Rönesans botanikçisi olan Adam Lonicer'dan gelir.[2]

Tanımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hanımeli (Lonicera japonica)

Çoğu Lonicera türü dayanıklı sarılıcı tırmanıcıdır azınlığı ise çalıdır.[2] Bazı türler (Himalaya eteklerinde bulunan Lonicera hildebrandiana ve Akdeniz'den L. Etrusca dahil olmak üzere) hassastır ve sadece alttropikal bölgelerde yetiştirilebilir.yapraklar zıt, basit oval, 1–10 cm uzunlukta; çoğu yaprak döken ama bazıları ise yaprak dökmeyendir. Türlerin çoğunda tatlı, kokulu, iki taraflı simetrik çiçekler tatlı ve yenilebilir nektar üretir ve çiçeklerin çoğu iki kümede bulunur (bazı Kuzey Amerika türleri için "twinberry" ortak adı kullanılır). Hem çalı hem de sarmaşık türleri, bağlayıcı ve tekstil için kullanılan güçlü lifli gövdelere sahiptir. Meyve birkaç tohum içeren kırmızı, mavi veya siyah küresel veya uzatılmış berry; çoğu türde meyveler hafif zehirlidir ancak birkaçında (özellikle Lonicera caerulea ) yenilebilir, ev kullanımı ve ticaret için yetiştirilirler. Hanımeli meyvelerin çoğu yaban hayata çekicidir bu da L japonica ve L. maackii gibi istilacı olarak kendi vatanlarının dışına yayılan türlere yol açmıştır. Birçok Lonicera türü bazı Lepidoptera türlerinin larvası tarafından yenir - bakınız hanımeli ile beslenen Lepidoptera listesi.

İstilacı türler

[değiştir | kaynağı değiştir]

L. japonica 'nin yayılması Kuzey Amerika'da 1860'larda yaygın olarak yetiştirildiği 1806'da Amerika'da başladı.[2] İlk olarak 1976'da Kanada'da Ontario ormanlarında keşfedildi ve 2007.<referans adı = cabi /> L. japonica Avustralya'da 1820-40 arasında tanıtıldı.[2]

Birkaç hanımeli türü, özellikle Kuzey Amerika, Avrupa, Güney Amerika, Avustralya ve Afrika'da kendi menzili dışında tanıtıldığında istilacı hale gelmiştir. İstilacı türler arasında L. japonica , L. maackii , L. morrowii , L. tatarica ve son ikisi arasındaki karma L. × bella .[2] İlk olarak 1976'da Kanada'da Ontario ormanlarında keşfedildi ve 2007 yılına kadar istilacı oldu.[2] L japonica Avustralya'da 1820-40 arasında tanıtıldı.[2] Birkaç hanımeli türü, özellikle Kuzey Amerika, Avrupa, Güney Amerika, Avustralya ve Afrika'da kendi menzili dışında tanıtıldığında istilacı hale gelmiştir.[2] İstilacı türler arasında L. japonica , L. maackii , L. morrowii , L. tatarica ve son ikisi arasındaki L. × bella hibridi vardır.[2]

Yetiştirme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hanımeli, çirkin duvarları ve binaları yaz başında boru şeklindeki çiçekleriyle ve yoğun kokularıyla kaplamak için bahçe bitkisi olarak kullanılır. Dayanıklı tırmanıcı türleri, kökleri için gölgeye ve çiçekli üst kısımları için güneş ışığına veya hafif gölgeye ihtiyaç duyar. Çeşidi, çok olduğundan özenle seçilmelidir. Yoğun, küçük yapraklı çeşitleri L. nitida düşük, dar çitlerde kullanılır.[4] Aşağıdaki melez, Kraliyet Bahçe Bitkileri Derneğinin Bahçe Liyakat Ödülünü kazandı:[5]

  • L. × heckrottii ‘Gold Flame’[6]
  • L. ‘Mandarin’[7]
  • L. × purpusii 'Winter Beauty'[8]
  • L. × tellmanniana[9]

Diğer Kültivarları kendi tür adı altında ele alınır.

Lonicera japonica hanımeli türü, geleneksel Çin tıbbında kullanım için ticari ürün olarak yetiştirilir.[10]

Fitokimyasallar ve duyusal etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hanımeli, renkli kokulu çiçekleri ve çeşitli renkteki meyveleriyle ünlüdür ve bu özelliklerin altında yatan karmaşık fitokimyasal varlığını gösterir.[11][12] 27 farklı çeşidin ve 3 genotipin yenilebilir hanımeli ( Lonicera caerulea var. Kamtschatica ) 'nın meyve bileşen analizleri, iridoidler, antosiyaninler, flavonoller, flavanonoller, flavonler, flavan-3-oller ve fenolik asitlerin varlığını gösterdi.[13] Şekerler meyvelerdeki tatlılık seviyesini belirlerken organik asit ve polifenol ekşi tat ve ekşilikten sorumludur.[13] Çileklerde aynı bileşiklerin yaklaşık 51'i çiçeklerde de bulunur ancak bu bileşiklerin oranları incelenen çeşitlere göre değişir.[14]

Diğer türlerle etkileşim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Lepidoptera düzenindeki birçok böcek hanımeliyi besin kaynağı olarak ziyaret eder. Bunun bir örneği Deilephila elpenor güvesidir. Bu gece güvesi türü öncelikle hanımeliyi sever ve nektarlarından beslenmek için geceleri çiçekleri ziyaret eder.[15]

Seçilmiş türler

[değiştir | kaynağı değiştir]

180 tür Lonicera belgelenmiştir.[2][16]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Sunset Western Garden Book, 1995:606–607
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m "Lonicera japonica". CABI. 29 Kasım 2018. 19 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2019. 
  3. ^ "Honeysuckle". Merriam-Webster Dictionary. 2017. 21 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  4. ^ RHS A-Z encyclopedia of garden plants. Birleşik Krallık: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN 978-1405332965. 
  5. ^ "AGM Plants - Ornamental" (PDF). Royal Horticultural Society. Temmuz 2017. s. 61. 5 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Mart 2018. 
  6. ^ "RHS Plantfinder - Lonicera × heckrottii 'Gold Flame'". 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2018. 
  7. ^ "RHS Plantfinder - Lonicera 'Mandarin'". 30 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2018. 
  8. ^ "RHS Plant Selector - Lonicera x purpusii 'Winter Beauty'". 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2013. 
  9. ^ "RHS Plant Selector - Lonicera x tellmannia". 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2013. 
  10. ^ "Across China: Honeysuckle Planting in Tongwei". New China TV. 17 Kasım 2019. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  11. ^ Beardshaw, Chris (2 Mayıs 2009). "The honey trap". The Guardian. 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2017. 
  12. ^ Taft, Dave (24 Haziran 2016). "Why the Sweet Scent of Japanese Honeysuckle Signals Trouble". New York Times. 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2017. 
  13. ^ a b Kucharska, A. Z.; Sokół-Łętowska, A; Oszmiański, J; Piórecki, N; Fecka, I (2017). "Iridoids, Phenolic Compounds and Antioxidant Activity of Edible Honeysuckle Berries (Lonicera caerulea var. kamtschatica Sevast.)". Molecules (Basel, Switzerland). 22 (3): 405. doi:10.3390/molecules22030405. PMC 6155291 $2. PMID 28273885. 
  14. ^ Kula, M; Głód, D; Krauze-Baranowska, M (2016). "Application of on-line and off-line heart-cutting LC in determination of secondary metabolites from the flowers of Lonicera caerulea cultivar varieties". Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis. 131: 316-326. doi:10.1016/j.jpba.2016.09.010. PMID 27622313. 
  15. ^ South, Richard (1907). The Moths of the British Isles (İngilizce). F. Warne & Company. s. 1. elephant hawk moth. 
  16. ^ "GRIN Species Records of Lonicera". Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 13 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2010. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Lonicera&oldid=32920493" sayfasından alınmıştır