Tingnan ang wikitext ng Kalakhang Maynila

Wala kang pahintulot na baguhin ang pahinang ito dahil sa sumusunod:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 Hulyo 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Hulyo 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Pakisama ang lahat ng mga detalye sa taas sa kahit anong mga katanungan na gagawin mo. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Makikita at makokopya mo ang wikitext ng pahinang ito.

{{About|kalakhang kabisera ng Pilipinas|kabiserang lungsod|Maynila|ibang paggamit|Maynila (paglilinaw)}}
{{infobox settlement
| name = Kalakhang Maynilà<br />''Metro Manila''
| official_name = Pambansang Punong Rehiyon<br />''National Capital Region (NCR)''
| native_name = ᜃᜎᜃ᜔ᜑᜅ᜔ ᜋᜌ᜔ᜈᜒᜎ
| native_name_lang = tl
| other_name = Kamaynilaan
| settlement_type = [[Kalakhang pook|Kalakhan]] at [[Mga rehiyon ng Pilipinas|Rehiyon]]
| image_skyline = {{Photomontage
| photo1a = MRT-2 J. Ruiz Station.jpg {{!}} Estasyong J. Ruiz
| photo1b = Intramuros 002.JPG{{!}} Kutang Santiago
| photo2a = EDSA-Aurora Underpass (Quezon City; 03-21-2021).jpg {{!}} Abenida Epifanio de los Santos
| photo2b = Rizal Park Front View.jpg {{!}} Bantayog ni Rizal
| photo3a = Allan Jay Quesada - Manila Cathedral 002.jpg {{!}} Katedral ng Maynila
| photo3b = Ninoy Aquino International Airport aerial view.jpg {{!}} Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino
| size = 260
| position = center
| spacing = 2
| color = transparent
| border = 0
| foot_montage = '''Pakanan''' (mula sa taas): [[Estasyong J. Ruiz]], [[Kutang Santiago]], [[Abenida Epifanio de los Santos]], [[Bantayog ni Rizal]], [[Katedral ng Maynila]], [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]]
}}
| image_caption = 
| image_flag = 
| image_seal = 
| image_shield = 
| image_map = {{PH wikidata|image_map}}
| map_caption = Lokasyon sa Pilipinas
| pushpin_map = 
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt = 
| pushpin_map_caption = 
| coordinates = {{coord|3=region:PH_type:adm2nd_source:GNS|display=inline,title}}
| subdivision_type = Bansa
| subdivision_name = {{PHL}}
| subdivision_type1 = Nangangasiwang entidad
| subdivision_name1 = [[Pangasiwaan sa Pagpapaunlad ng Kalakhang Maynila]]
| established_title = Naitatag
| established_date = 7 Nobyembre 1975<ref name="LawPhil">{{cite web|url=http://www.lawphil.net/statutes/presdecs/pd1975/pd_824_1975.html|title=Presidential Decree No. 824 November 7, 1975|website=lawphil.net|publisher=[[Arellano University|Arellano Law Foundation]]|accessdate=14 Enero 2014}}</ref>
| parts_type = Binubuo ng
| parts_style = para
| p1 = {{Collapsible list
  | title = 16 na lungsod at<br />isang bayan
  | 1 = '''[[Manila]]'''
  | 2 = [[Caloocan]]
  | 3 = [[Las Piñas]]
  | 4 = [[Makati]]
  | 5 = [[Malabon]]
  | 6 = [[Mandaluyong]]
  | 7 = [[Marikina]]
  | 8 = [[Muntinlupa]]
  | 9 = [[Navotas]]
  | 10 = [[Parañaque]]
  | 11 = [[Pasay]]
  | 12 = [[Pasig]]
  | 13 = [[Lungsod Quezon]]
  | 14 = [[San Juan, Metro Manila|San Juan]]
  | 15 = [[Taguig]]
  | 16 = [[Valenzuela, Metro Manila|Valenzuela]]
  | 17 = [[Pateros]]
  }}
| government_type = Kalakhang pamahalaan sa ilalim ng desentralisadong balangkas<ref>{{cite journal|last1=Manasan|first1=Rosario|last2=Mercado|first2=Ruben|title=Governance and Urban Development: Case Study of Metro Manila|journal=Philippine Institute for Development Studies Discussion Paper Series|date=Pebrero 1999|issue=99-03|url=https://dirp3.pids.gov.ph/ris/pdf/pidsdps9903.PDF|accessdate=15 Disyembre 2018|archive-date=16 Disyembre 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181216210904/https://dirp3.pids.gov.ph/ris/pdf/pidsdps9903.PDF|url-status=dead}}</ref>
| governing_body = [[Pangasiwaan sa Pagpapaunlad ng Kalakhang Maynila]]
| leader_party = [[Liberal Party (Philippines)|LP]]
| leader_title = Tagapangulo
| leader_name = [[Danilo Lim]]
| leader_title1 = Konsehal ng kalakhan
| leader_name1 = Konseho ng kalakhang Maynila
| unit_pref = Metric
| area_total_km2 = 619.57
| area_land_km2 = 
| area_water_km2 = 
| elevation_footnotes = 
| elevation_m = 
| population_total = 12877253
| population_as_of = {{PH wikidata|population_as_of}}
| population_footnotes = {{PH census|2015}}
| population_density_km2 = auto
| population_metro = 24100000 (Hindi pagtitipon, lugar ng kalakhan)
| population_metro_footnotes = <ref name="citypop-Aggs">{{cite web|url=http://citypopulation.de/world/Agglomerations.html|title=The Principal Agglomerations of the World|website=citypopulation.de|accessdate=8 Disyembre 2017}}</ref>
| population_demonyms = Tagalog: Manileño(-a), Manilenyo(-a), Taga-Maynila<br />Ingles: Manilan;<br />Kastila: ''manilense'',{{efn-la|Ito ang orihinal na pagsasalin sa wiking Espanyol, at ginamit din ito ni José Rizal sa kanyang obra na ''El filibusterismo''.}} ''manileño''(-''a'')
| postal_code_type = [[List of ZIP codes in the Philippines|ZIP code]]
| postal_code = {{PH wikidata|postal_code}}
| area_code = {{PH wikidata|area_code}}
| area_code_type = {{areacodestyle}}
| blank_name_sec1 = [[Gross Domestic Product|GDP]] (2020)
| blank_info_sec1 = [[Philippine peso|₱]]5.8 trilyon<br />[[USD|$]]120.56 bilyon
| blank1_name_sec1 = Bilis ng paglago
| blank1_info_sec1 = {{increase}} (7.5%)
| blank_name_sec2 = Palatandaan ng pagunlad ng mga mamamayan (HDI)
| blank_info_sec2 = {{increase}} 0.837 ({{fontcolor|Darkgreen|Sobrang taas}})
| blank1_name_sec2 = Antas ng HDI
| blank1_info_sec2 = Pangalawa (2015) 
| blank3_name_sec1 = Pulisya
| blank3_info_sec1 = NCRPO
| iso_code = {{PH wikidata|iso_code}}
| website = {{Official URL}}
| timezone = [[Philippine Standard Time|PST]]
| utc_offset = +8
| footnotes = {{notelist-la}}
}}

Ang '''Kalakhang Maynila''' ({{lang-en|Metropolitan Manila}}), tinatawag din bilang '''Pambansang Rehiyong Kapital'''<ref>{{Cite web|url=https://kwf.gov.ph/wp-content/uploads/2015/12/Mga-ng-Pangalan-Tanggapan-sa-Filipino2.pdf|title=Mga Pangalan ng Tanggapan ng Pamahalaan sa Filipino|last=|first=|date=2013|website=[[Komisyon sa Wikang Filipino]]|language=Filipino|archive-url=https://web.archive.org/web/20210923032240/https://kwf.gov.ph/wp-content/uploads/2015/12/Mga-ng-Pangalan-Tanggapan-sa-Filipino2.pdf|archive-date=23 September 2021|access-date=27 Marso 2018|url-status=dead}}</ref> ({{lang-en|National Capital Region}}), ay ang kabiserang [[Mga rehiyon ng Pilipinas|rehiyon]] at isa sa mga itinakdang [[kalakhang pook]] ng [[Pilipinas]]. Binubuo ito ng 16 na lungsod: ang [[Maynila|Lungsod ng Maynila]], [[Lungsod Quezon|Lungsod ng Quezon]], [[Caloocan]], [[Las Pinas|Las Piñas]], [[Makati]], [[Malabon]], [[Mandaluyong]], [[Marikina]], [[Muntinlupa]], [[Navotas]], [[Parañaque]], [[Pasay]], [[Pasig]], [[San Juan, Kalakhang Maynila|San Juan]], [[Taguig]], at [[Valenzuela]], pati na rin ang bayan ng [[Pateros]]. Ang rehiyon ay may sukat na {{convert|619.57|sqkm}} at kabuuang populasyon na 12,877,253 noong 2015.

[[Talaksan:Makati Skyline.jpg|thumb|170px|Makati]]

Ang rehiyon ay sentro ng politika, pangangalakal, lipunan, kultura, at pang-edukasyon ng [[Pilipinas]]. Ayon sa iprinoklamang Utos ng Pampanguluhan Blg. 940, ang kabuuan ng Kalakhang Maynila ay ang [[sentro ng pamahalaan]] habang ang Lungsod ng Maynila ang [[kabisera]]. Ang pinakamalaking lungsod sa Kamaynilaan ay ang [[Lungsod ng Quezon|Lungsod Quezon]], samantalang ang pinakamalaking [[distritong pangkalakalan]] ay ang [[Lungsod ng Makati|Lungsod Makati]].

Ang Kalakhang Maynila ang pinakamaraming naninirahan sa [[Mga lungsod sa Pilipinas|tinutukoy na 12 kalakhan]] ng Pilipinas at pang-11 sa pinakamaraming naninirahan sa buong mundo. Batay sa senso noong 2010, ito ay may populasyon na 11,855,975, katumbas ng 13% populasyon ng bansa.

Ang [[kabuuang produktong pampook]] ng Kalakhang Maynila ayon noong Hulyo 2011 ay tinatayang $159 bilyon o 33% ng [[kabuuang produktong pambansa]]. Sa loob ng taong 2011, ayon sa [[PricewaterhouseCoopers]],  ito ay pang-28 sa mga pinakamalalaking ekonomiya sa pinagsamasamang lungsod sa buong mundo at pang-4 sa [[Timog-Silangang Asya]].

Batay sa census noong 2007, ay populasyon ay 11,553,427<ref name="MetroManilaCensus"/>. Kung isasama sa pagbibilang ng populasyon ang mga katabing lalawigan ([[Bulacan]], [[Kabite]], [[Laguna]] at [[Rizal (lalawigan)|Rizal]]) ng [[Malawakang Maynila]], ang populasyon ay humigit kumulang 20 milyon<ref>{{cite web |url=http://demographia.com/db-worldua.pdf |title=Demographia World Urban Areas & Population Projections |year=2010 |accessdate=29 Marso 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2008/pr0830tx.html |title=Official population count reveals... |date=16-04-08 |month=Abril |year=2008 |publisher=Philippine National Statistics Office |accessdate=29-30-10 |archive-date=2009-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090302104328/http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2008/pr0830tx.html |url-status=dead }}</ref>.

== Kasaysayan ==
{{See also|Kasaysayan ng Maynila}}
{{Further|Kabisera ng Pilipinas}}
{{multiple image
 | direction = horizontal
 | width = 150
 | align = left
 | footer = Mapa ng lalawigan ng [[Maynila]]
 | image1 = Manila Province.jpg
 | alt1 = 
 | caption1 =
 | image2 =
 | alt2 = 
 | caption2 =
}}
Isang makasaysayang kaharian na kilala bilang [[Kaharian ng Maynila|Maynila]] ang kabilang sa mga teritoryo na minsang nasaklaw sa mga sinaunang kaharian. Kasama rin dito ang mga isla sa paligid ng [[Kaharian ng Maynila|Maynila]] at [[Bayan ng Tondo|Tondo]], ngunit may mas maliit na kaharian din katulad ng [[Malabon|Tambobong]], Taguig, Pateros, at ang pinagtibay na kaharian ng [[Cainta]]. Naging kabisera ito ng kolonyal na Pilipinas, at ang [[Intramuros]] ay nagsilbi bilang sentro ng kapangyarihang kolonyal. Noong 1898, isinama ang lungsod ng [[Manila]] at 23 iba pang mga bayan. Ang [[Marikina|Mariquina]] ay nagsilbi ring kabisera ng Pilipinas mula 1898–1899, noong inilipat ang soberanya ng Pilipinas sa [[Estados Unidos]]. Noong 1901, ang lalawigan ng Maynila ay pinawalangbisa at halos lahat ng teritoryo nito ay inilipat sa noo'y bagong lalawigan ng [[Rizal]].

Mula pa noong panahong kolonyal ng mga Espanyol, ang Maynila ay itinuturing bilang isang orihinal na [[lungsod pandaigdig]]. 

Ang [[galeon ng Maynila]] ay ang pinaka-unang kilalang kalakalan na naglayag sa rutang pangkalakaran sa [[Karagatang Pasipiko]] sa loob ng 250 taon, na nagdadala sa Espanya ng mga karagamentong may luho, benepisyong pang-ekonomiya, at pagpapalit ng kultura.<includeonly>

During the American period, at the time of the [[Commonwealth of the Philippines|Philippine Commonwealth]], American [[architect]] and [[urban design]]er [[Daniel Burnham]] was commissioned to create the grand Plan of Manila to be approved by the Philippine Government. The creation of Manila in 1901 is composed of the places and parishes of [[Binondo]], [[Ermita]], [[Intramuros]], [[Malate, Manila|Malate]], Manila, [[Pandacan]], [[Quiapo, Manila|Quiapo]], [[Sampaloc, Manila|Sampaloc]], [[San Andres, Manila|San Andrés Bukid]], [[Paco, Manila|San Fernando de Dilao]], [[San Miguel, Manila|San Miguel]], [[San Nicolas, Manila|San Nicolas]], [[Santa Ana, Manila|Santa Ana de Sapa]], [[Santa Cruz, Manila|Santa Cruz]], [[Santa Mesa]] and [[Tondo, Manila|Tondo]]. Meanwhile, the towns and parishes of [[Caloocan]], [[Las Piñas]], [[Marikina|Mariquina]], [[Pasig]], [[Parañaque]], [[Malabon]], [[Navotas]], [[San Juan, Metro Manila|San Juan del Monte]], [[Makati|San Pedro de Macati]], [[Mandaluyong|San Felipe Neri]], [[Muntinlupa]] and the [[Taguig]]-[[Pateros]] area were incorporated into the province of [[Rizal]]. [[Pasig]] serves as its provincial capital.

{{hidden begin|border=1px  #aaa solid|title=Approximate locations of the towns of the [[Manila (province)|province of Manila]]|ta1=center}}
{{Image label begin|image=Metro_Manila_location_map.svg|width=350|}}
<!--Places-->
{{Image label small|x=0.41 |y=0.54  |scale=350|text=[[Caloocan]]}}
{{Image label small|x=0.33 |y=1.37 |scale=350|text=[[Las Piñas]]}}
{{Image label small|x=0.40 |y=1.09 |scale=350|text=[[Pasay|Malibay]]}}
{{Image label small|x=0.18 |y=0.81 |scale=350|text=[[Intramuros, Manila|MANILA]]}}
{{Image label small|x=0.76 |y=0.57 |scale=350|text=[[Marikina|Mariquina]]}}
{{Image label small|x=0.83 |y=0.21 |scale=350|text=[[Rodriguez, Rizal|Montalban]]}}
{{Image label small|x=0.47 |y=1.53 |scale=350|text=[[Muntinlupa]]}}
{{Image label small|x=0.08 |y=0.47 |scale=350|text=[[Navotas]]}}
{{Image label small|x=0.57 |y=0.23 |scale=350|text=[[Novaliches]]}}
{{Image label small|x=0.36 |y=1.24 |scale=350|text=[[Parañaque]]}}
{{Image label small|x=0.75 |y=0.87 |scale=350|text=[[Pasig]]}}
{{Image label small|x=0.65 |y=1.01 |scale=350|text=[[Pateros]]}}
{{Image label small|x=0.29 |y=1.00 |scale=350|text=[[Pasay|Pineda]]}}
{{Image label small|x=0.55 |y=0.86 |scale=350|text=[[Mandaluyong|San Felipe<br>Neri]]}}
{{Image label small|x=0.57 |y=0.71 |scale=350|text=[[San Juan, Metro Manila|San Juan<br>del Monte]]}}
{{Image label small|x=0.83 |y=0.43 |scale=350|text=[[San Mateo, Rizal|San Mateo]]}}
{{Image label small|x=0.40 |y=0.96 |scale=350|text=[[Makati|San Pedro Macati]]}}
{{Image label small|x=0.58 |y=1.09 |scale=350|text=[[Taguig]]}}
{{Image label small|x=0.22 |y=0.50 |scale=350|text=[[Malabon|Tambobong]]}}
<!---Manila Suburbs--->
{{Image label small|x=0.14 |y=0.77 |scale=350|text=[[Binondo, Manila|Binondo]]}}
{{Image label small|x=0.34 |y=0.81 |scale=350|text=[[Paco, Manila|Dilao]]}}
{{Image label small|x=0.24 |y=0.85 |scale=350|text=[[Ermita, Manila|Ermita]]}}
{{Image label small|x=0.26 |y=0.89 |scale=350|text=[[Malate, Manila|Malate]]}}
{{Image label small|x=0.44 |y=0.79 |scale=350|text=[[Pandacan, Manila|Pandacan]]}}
{{Image label small|x=0.30 |y=0.78 |scale=350|text=[[Quiapo, Manila|Quiapo]]}}
{{Image label small|x=0.36 |y=0.68 |scale=350|text=[[Sampaloc, Manila|Sampaloc]]}}
{{Image label small|x=0.39 |y=0.75 |scale=350|text=[[San Miguel, Manila|San Miguel]]}}
{{Image label small|x=0.38 |y=0.87 |scale=350|text=[[Santa Ana, Manila|Santa Ana]]}}
{{Image label small|x=0.21 |y=0.74 |scale=350|text=[[Santa Cruz, Manila|Santa Cruz]]}}
{{Image label small|x=0.17 |y=0.68 |scale=350|text=[[Tondo, Manila|Tondo]]}}
<!---Provinces--->
{{Image label small|x=0.15 |y=0.18 |scale=350|text=[[Bulacan|BULACAN]]}}
{{Image label small|x=0.15 |y=1.57 |scale=350|text=[[Cavite|CAVITE]]}}
{{Image label small|x=0.53 |y=1.77 |scale=350|text=[[Laguna (province)|LAGUNA]]}}
{{Image label small|x=0.72 |y=1.45 |scale=350|text=''[[Laguna de Bay]]''}}
{{Image label small|x=0.05 |y=0.95 |scale=350|text=''[[Manila Bay]]''}}
{{Image label small|x=0.83 |y=0.85 |scale=350|text=[[Rizal|MORONG DISTRICT]]}}
{{image label end}}
{{Hidden end}}

In 1939, President Quezon established [[Quezon City]] with a goal to replace [[Manila]] as the capital city of the country. A masterplan for Quezon City was completed. The establishment of Quezon City meant the demise of the grand Burnham Plan of Manila, with funds being diverted for the establishment of the new capital. [[World War II]] further resulted in the loss most of the developments in the Burnham Plan, but more importantly, the loss of more than 100,000 lives at the [[Battle of Manila (1945)|Battle of Manila]] in 1945. Later on, Quezon City was eventually declared as the [[national capital]] in 1948. The title was re-designated back to [[Manila]] in 1976 through Presidential Decree No. 940 owing to its historical significance as the almost uninterrupted [[seat of government]] of the Philippines since the Spanish colonial period. Presidential Decree No. 940 states that Manila has always been to the Filipino people and in the eyes of the world, the premier city of the Philippines being the center of [[trade]], [[commerce]], [[education]] and [[culture]].<ref>{{cite web|url=http://www.chanrobles.com/presidentialdecrees/presidentialdecreeno940.html#.UXU0i8qwV7k|title=Presidential Decree No. 940 June 24, 1976|publisher=Chan C. Robles Virtual Law Library|accessdate=April 22, 2013}}</ref>

During the war, [[President of the Philippines|President]] [[Manuel L. Quezon]] created the City of Greater Manila as an emergency measure, merging the cities of Manila and Quezon City, along with the municipalities of [[Caloocan]], [[Las Piñas]], [[Marikina|Mariquina]], [[Pasig]], [[Parañaque]], [[Malabon]], [[Navotas]], [[San Juan, Metro Manila|San Juan del Monte]], [[Makati|San Pedro de Macati]], [[Mandaluyong|San Felipe Neri]], [[Muntinlupa]] and the [[Taguig]]-[[Pateros]] area. [[Jorge B. Vargas|Jorge Vargas]] was appointed as its mayor. Mayors in the cities and municipalities included in the City of Greater Manila served as vice mayors in their town. This was in order to ensure Vargas, who was Quezon's principal lieutenant for administrative matters, would have a position of authority recognized under international military law. The City of Greater Manila was abolished by the Japanese with the formation of the Philippine Executive Commission to govern the occupied regions of the country. The City of Greater Manila served as a model for the present-day Metro Manila and the administrative functions of the Governor of Metro Manila that was established during the Marcos administration.

On November 7, 1975, Metro Manila was formally established through Presidential Decree No. 824. The Metropolitan Manila Commission was also created to manage the region.<ref name="PD824" /> On June 2, 1978, through Presidential Decree No. 1396, the metropolitan area was declared the National Capital Region of the Philippines.<ref name="PD1396">{{cite web|url=http://www.gov.ph/1978/06/02/presidential-decree-no-1396-s-1978/|title=Presidential Decree No. 1396, s. 1978|publisher=Official Gazette of the Republic of the Philippines|accessdate=September 22, 2015|archive-date=3 Abril 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150403053829/http://www.gov.ph/1978/06/02/presidential-decree-no-1396-s-1978/|url-status=dead}}</ref> When Metro Manila was established, there were four cities, [[Manila]], [[Quezon City]], [[Caloocan]], [[Pasay]] and the thirteen municipalities of [[Las Piñas]], [[Makati]], [[Malabon]], [[Mandaluyong]], [[Marikina]], [[Muntinlupa]], [[Navotas]], [[Parañaque]], [[Pasig]], [[San Juan, Metro Manila|San Juan]], [[Taguig]], [[Valenzuela, Philippines|Valenzuela]] and [[Pateros]]. At present, all of these municipalities except for one have become an independent charted city; only Pateros remains as a [[Municipalities of the Philippines|municipality]].

[[File:ManggahanFloodwayOndoy.jpg|thumb|The flood brought by [[Typhoon Ketsana]] (Tropical Storm Ondoy) in 2009 caused 484 deaths in Metro Manila alone.]]

President [[Ferdinand Marcos]] appointed his wife, [[First Spouse of the Philippines|First Lady]] [[Imelda Marcos]] as the first governor of Metro Manila. She launched the [[City of Man]] campaign. The [[Cultural Center of the Philippines Complex]], Metropolitan Folk Arts Theater, [[Philippine International Convention Center]], [[Coconut Palace]] and healthcare facilities such as the [[Lung Center of the Philippines]], [[Philippine Heart Center]], and the [[National Kidney and Transplant Institute|Kidney Center of the Philippines]] are all constructed precisely for this purpose. President Marcos was overthrown in a [[Nonviolence|non-violent]] revolution along [[EDSA (road)|EDSA]], which lasted three days in late February 1986. The popular uprising, now known as the [[People Power Revolution]], made international headlines as "the revolution that surprised the world".<ref name="Gandhi">{{cite book|last=Kumar|first=Ravindra |title=Mahatma Gandhi At The Close Of Twentieth Century|url=https://books.google.com/books?id=lTNpstqGlAMC&pg=PA168|year=2004|publisher=Anmol Publications Pvt. Ltd|isbn=978-81-261-1736-9|page=168}}</ref>

In 1986, President [[Corazon Aquino]] issued Executive Order No. 392, reorganizing and changing the structure of the Metropolitan Manila Commission and renamed it to the Metropolitan Manila Authority. [[Mayors of Metro Manila|Mayors]] in the metropolis chose from among themselves the chair of the agency. Later on, it was again reorganized in 1995 through Republic Act 7924, creating the present-day [[Metropolitan Manila Development Authority]]. The chairperson of the agency will be appointed by the President and should not have a concurrent elected position such as mayor. Former [[Laguna (province)|Laguna]] province governor [[Joey Lina]] was the last to serve as the Officer-In-Charge governor of Metro Manila.<ref>{{cite web|url=http://www.interaksyon.com/article/40147/roundtable--was-marcos-right-do-we-need-a-governor-for-metro-manila|title=Was Marcos right? Do we need a governor for Metro Manila?|publisher=''[[News5|InterAksyon]]''|accessdate=March 27, 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150402151158/http://www.interaksyon.com/article/40147/roundtable--was-marcos-right-do-we-need-a-governor-for-metro-manila|archive-date=April 2, 2015|deadurl=yes|df=mdy-all}}</ref>

By late 2014, then-MMDA Chairman Francis Tolentino proposed that [[San Pedro, Laguna]] be included in Metro Manila as its 18th member city. Tolentino said that in the first meeting of the MMDA Council of mayors in January 2015, he will push for the inclusion of the city to the [[Metropolitan Manila Development Authority|MMDA]].<ref>{{cite web|url=http://www.mb.com.ph/san-pedro-city-eyed-as-18th-member-of-mmda/|title=San Pedro City eyed as 18th member of MMDA|publisher=''[[Manila Bulletin]]''|date=December 30, 2014|accessdate=March 8, 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141231114421/http://www.mb.com.ph/san-pedro-city-eyed-as-18th-member-of-mmda/|archivedate=December 31, 2014}}</ref>

Senator Aquilino "Koko" Pimentel III is seeking the separation of the city of San Pedro from the first legislative district of Laguna province to constitute a lone congressional district.

In 2015, Pimentel filed [https://www.senate.gov.ph/lis/bill_res.aspx?congress=16&q=SBN-3029 Senate Bill No. 3029] for the creation of San Pedro as a separate district to commence in the next national and local elections.<ref name=":0" /></includeonly>

==Heograpiya==
[[Talaksan:Iss047e099713 lrg Manila.jpg|600px|thumb|center|Retratong satelayt ng Kalakhang Maynila na kinuha mula sa [[International Space Station]] noong Mayo 2016.]]
[[Talaksan:Metro Manila view from Manila Bay - Makati and Pasay (Fort San Felipe, Cavite City; 2017-04-03).jpeg|thumb|Tanawin ng Kalakhang Maynila mula sa [[Moog ng San Felipe (Kabite)|Moog ng San Felipe]] sa [[Kabite]].]]
Matatagpuan sa 14°40' H 121°3 S, ang Kalakhang Maynila ay nasa isang ''isthmus'' na naghahanggan sa [[Lawa ng Laguna]] sa timog silangan at sa [[Look ng Maynila]] sa kanluran. Ang pook metropolitan ay nasa malawak na kapatagan. Naghahanggan ang sakop nito sa [[Bulacan]] sa hilaga, sa lalawigan ng [[Rizal (lalawigan)|Rizal]] sa silangan, sa [[Laguna (lalawigan)|Laguna]] sa timog at sa [[Kabite]] sa timog kanluran. Hinahati ng [[Ilog Pasig]] ang Kalakhang Maynila na nagdudugtong sa dalawang katubigan kinahahanggan nito sa kanluran at silangan.

Pinakamaliit sa mga rehiyon ng Pilipinas ang Kalakhang Maynila, subalit pinakamatao at pinakamakapal ang [[populasyon]] nito. 636 kilometrong parisukat ang lawak nito at pinapaligiran ito ng mga lalawigan ng [[Bulacan]] sa hilaga, [[Rizal]] sa silangan, at [[Laguna]] at [[Cavite]] sa timog. Matatagpuan naman sa kanluran ng Kalakhang Maynila ang [[Look ng Maynila]] at sa timog-silangan naman ang [[Laguna de Bay]]. Dumadaloy sa gitna ng Kalakhang Maynila ang [[Ilog Pasig]] na siyang nagdudugtong [[Lawa ng Laguna|Laguna de Bay]] sa Look ng Maynila.

Ang Kalakhang Maynila ay itinuturing ''swampy'' [[isthmus]] na may karaniwang elebasyon na 10 metro. Ang pangunahing anyong tubig ng Kalakhang Maynila ay ang [[Ilog Pasig]]; ito ang humahati sa isthmus ng Kalakhang Maynila.

==Klima==
Ayon sa [[pagbubukod ng klima na Köppen]], ang Pambansang Punong Rehiyon ay may [[tropikong sabana na klima|tropikong basa at tuyo na klima]] at [[tropikong balaklaot na klima]]. Ang Kalakhang Maynila ay may maikling [[tagtuyo]] mula Enero hanggang Mayo, at may pagkahabang [[tag-ulan]] mula Hunyo hanggang Disyembre.

{{-}}
{| class="wikitable" style="font-size:90%;width:100%;border:0px;text-align:center;line-height:120%;"
! style="background: #99CCCC; color: #000080" height="17" |Buwan
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Enero
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Pebrero
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Marso
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Abril
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Mayo
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Hunyo
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Hulyo
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Agosto
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Setyembre
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Oktubre
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Nobyembre
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Disyembre
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" | Taon
|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" |Katamtamang Mataas na Temperatura°C
| style="color:#000000;" | 30
| style="color:#000000;" | 31
| style="color:#000000;" | 32
| style="color:#000000;" | 33
| style="color:#000000;" | 33
| style="color:#000000;" | 32
| style="color:#000000;" | 31
| style="color:#000000;" | 30
| style="color:#000000;" | 31
| style="color:#000000;" | 30
| style="color:#000000;" | 30
| style="color:#000000;" | 30
| style="color:#000000;" | 31

|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" |Katamtaman Kababaan ng Temperatura°C (°F)
| style="color:#000000;" | 21
| style="color:#000000;" | 22
| style="color:#000000;" | 22
| style="color:#000000;" | 24
| style="color:#000000;" | 25
| style="color:#000000;" | 25
| style="color:#000000;" | 24
| style="color:#000000;" | 23
| style="color:#000000;" | 23
| style="color:#000000;" | 23
| style="color:#000000;" | 23
| style="color:#000000;" | 22
| style="color:#000000;" | 23

|-
! style="background: #99CCCC; color:#000080;" height="16;" |Ulan (cm)
| style="color:#000000;" | 2
| style="color:#000000;" | 1
| style="color:#000000;" | 1
| style="color:#000000;" | 3
| style="color:#000000;" | 12
| style="color:#000000;" | 26
| style="color:#000000;" | 40
| style="color:#000000;" | 36
| style="color:#000000;" | 34
| style="color:#000000;" | 19
| style="color:#000000;" | 13
| style="color:#000000;" | 6
| style="color:#000000;" | 197

|-
| colspan="14" style="text-align:center;font-size:90%;"|''Pinagkunan: [http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=092489&refer=&units=metric Weatherbase] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120307224333/http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=092489&refer=&units=metric |date=2012-03-07 }}''
|}

==Pamahalaan at politika==
{{further|Mga paghahating pampangasiwaan ng Kalakhang Maynila}}

===Mga lungsod at bayan===
[[Talaksan:Metro Manila in the Philippines.png|thumb|Mapa ng Kalakhang Maynila.]]

Ang labimpitong mga yunit ng lokal na pamahalaan ng Kalakhang Maynila ay administratibong kapantay sa mga lalawigan. Binubuo ang mga ito ng labing-anim na mga [[Mga lungsod ng Pilipinas#Klasipikasyon ng lungsod|malayang lungsod]] na iniuri bilang "mga lungsod na mataas na urbanisado", at isang malayang bayan: [[Pateros]].

{| class="wikitable sortable" style="margin:auto;text-align:right;font-size:95%;background-color:#FDFDFD;"
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Lungsod {{small|o}}<br />bayan
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Retrato
! scope="col" style="border-bottom:none;white-space:nowrap;" class="unsortable" colspan=2 | Populasyon {{small|(2015)}}{{PH census|2015}}
! scope="col" style="border-bottom:none;" colspan=2 | Lawak{{ref label|Area|a|none}}
! scope="col" style="border-bottom:none;" colspan=2 | Densidad
! scope="col" style="border-bottom:none;" | Petsa ng pagsapi bilang lungsod
|-
! scope="col" style="border-top:none;" |
! scope="col" style="border-top:none;" |
! scope="col" style="border-top:none;" colspan=2 |
! scope="col" style="border-style:none none solid solid;" | km<sup>2</sup>
! scope="col" style="border-style:none solid solid none;white-space:nowrap;" class="unsortable" | sq mi
! scope="col" style="border-style:none none solid solid;" | /km<sup>2</sup>
! scope="col" style="border-style:none solid solid none;white-space:nowrap;" class="unsortable" | /sq mi
! scope="col" style="border-top:none;" |
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Caloocan]]
| [[Talaksan:9526Complex Caloocan City Hall Landmarks 21.jpg|200px]]
| {{percent and number|1,583,978|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|53.20|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|1,583,978/53.20|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1962
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Las Piñas]]
| [[Talaksan:Barangay Talon Las Pinas City Aerial Photo.jpg|200px]]
| {{percent and number|588,894|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|32.02|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|588,894/32.02|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1997
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Makati]]
| [[Talaksan:Makaki skyline (from PUP Hasmin) (Magsaysay Boulevard, Santa Mesa, Manila)(2018-02-22).jpg|200px]]
| {{percent and number|582,602|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|21.73|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|582,602/21.73|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1995
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Malabon]]
| [[Talaksan:MalabnCityHallChurchjf0848 07.JPG|200px]]
| {{percent and number|365,525|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|15.96|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|365,525/15.96|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 2001
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Mandaluyong]]
| [[Talaksan:Laika ac Manila (6445259459).jpg|200px]]
| {{percent and number|386,276|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|11.06|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|386,276/11.06|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1994
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Maynila]]
| [[Talaksan:Manila downtown - Binondo, Quiapo, Quezon Bridge, Pasig River, Arroceros (close-up) (Manila)(2018-02-07).jpg|200px]]
| {{percent and number|1,780,148|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|42.88|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|1,780,148/42.88|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1571
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Marikina]]
| [[Talaksan:MarikinaRiverBankShoesjf9425 20.JPG|200px]]
| {{percent and number|450,741|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|22.64|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|450,741/22.64|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1996
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Muntinlupa]]
| [[Talaksan:Filiinvest Cityscape at night.jpg|200px]]
| {{percent and number|504,509|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|41.67|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|504,509/41.67|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1995
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Navotas]]
| [[Talaksan:PIC TEMP GEO 100917 0 (93).JPG|200px]]
| {{percent and number|249,463|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|11.51|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|249,463/11.51|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 2007
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Parañaque]]
| [[Talaksan:Coastal Road Aerial View.JPG|200px]]
| {{percent and number|664,822|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|47.28|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|664,822/47.28|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1998
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Pasay]]
| [[Talaksan:Pic geo photos - ph=mm=pasay=bay city skyline - aerial shot from cityland vito cruz -philippines--2015-0624--ls-.JPG|200px]]
| {{percent and number|416,522|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|18.64|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|416,522/18.64|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1947
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Pasig]]
| [[Talaksan:Mm-pasigortigas-aerial2012.jpg|center|frameless|201x201px]]
| {{percent and number|755,300|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|31.46|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|755,300/31.46|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1995
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Pateros]]
| [[Talaksan:Pateros overview.jpg|200px]]
| {{percent and number|63,840|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|1.76|km2|abbr=values|disp=table}}{{ref label|PaterosArea|b|none}}
| {{convert|{{sigfig|63,840/1.76|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | ''Hindi pa isang lungsod''
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Lungsod Quezon]]
| [[Talaksan:Quezon City skyline - South Triangle with TV towers (from Mezza 2) (Quezon City)(2018-05-12).jpg|200px]]
| {{percent and number|2,936,116|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|165.33|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|2,936,116/165.33|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1939
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[San Juan, Kalakhang Maynila|San Juan]]
| [[Talaksan:Wilson Street, Greenhills, San Juan City, Philippines - panoramio.jpg|200px]]
| {{percent and number|122,180|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|5.87|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|122,180/5.87|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 2007
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Taguig]]
| [[Talaksan:Bonifacio Global City - skyline shot from BSA Twin Towers Ortigas.jpg|200px]]
| {{percent and number|804,915|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|45.18|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|804,915/45.18|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 2004
|-
! scope="row" style="text-align:left;" | [[Valenzuela]]
| [[Talaksan:Birds-eye view of Marulas, Valenzuela City.jpg|200px]]
| {{percent and number|620,422|12,877,253|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|45.75|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|620,422/45.75|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| style="text-align:center;" | 1998
|-class="sortbottom"
! scope="row" colspan=3 style="text-align:left;" | Kabuuan
! scope="col" style="text-align:right;" | 12,877,253
! scope="col" style="text-align:right;" | 613.94
! scope="col" style="text-align:right;" | {{convert|613.94|km2|disp=number|2}}
! scope="col" style="text-align:right;" | {{sigfig|12,877,253/613.94|2}}
! scope="col" style="text-align:right;" | {{convert|{{sigfig|12,877,253/613.94|2}}|PD/km2|disp=number}}
! scope="col" style="background-color:none;border-bottom:none |
|-class="sortbottom" style="text-align:left;background-color:#F2F2F2;border-top:double grey;"
| colspan=9 style="padding-left:1em;" |
{{Ordered list
| list_style_type=lower-alpha
| {{note label|Area|a|none}}Ang mga bilang ng sukat ng lupain ay mula sa Philippine Institute of Volcanology and Seismology at Geoscience Australia.<ref>{{cite web|url=http://www.mbc.com.ph/engine/wp-content/uploads/2013/10/Solidum-Update-of-Earthquake-Hazards-and-Risk-Assessment-of-MMla-14Nov2013.pdf |title=An Update on the Earthquake Hazards and Risk Assessment of Greater Metropolitan Manila Area |publisher=[[Philippine Institute of Volcanology and Seismology]] |deadurl=no |date=November 14, 2013 |accessdate=May 16, 2016 }}{{dead link|date=June 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web |url=http://ndrrmc.gov.ph/attachments/article/1509/Component_5_Earthquake_Risk_Analysis_Technical%20Report_-_Final_Draft_by_GA_and_PHIVOLCS.pdf |title=Enhancing Risk Analysis Capacities for Flood, Tropical Cyclone Severe Wind and Earthquake for the Greater Metro Manila Area Component 5 – Earthquake Risk Analysis |publisher=[[Philippine Institute of Volcanology and Seismology]] and [[Geoscience Australia]] |deadurl=no |accessdate=May 16, 2016 |archive-date=Agosto 6, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160806150011/http://ndrrmc.gov.ph/attachments/article/1509/Component_5_Earthquake_Risk_Analysis_Technical%20Report_-_Final_Draft_by_GA_and_PHIVOLCS.pdf |url-status=dead }}</ref>
<!-- <ref name="PSA-CitiesList">{{cite web|title=PSGC Interactive; List of Cities|url=http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/listcity.asp|website=Philippine Statistics Authority|accessdate=4 April 2016}}</ref> -->
| {{note label|PaterosArea|b|none}}Ang sukat ng lupain ng Pateros ay mula sa opisyal na websayt ng pamahalaan ng Munisipyo ng Pateros.<ref name="PaterosGovPH-LandUse">{{cite web|title=Land Use Classification|url=http://www.pateros.gov.ph/about_pateros/profile/land_use.asp|website=Municipality of Pateros|accessdate=7 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080915135633/http://www.pateros.gov.ph/about_pateros/profile/land_use.asp|archivedate=15 September 2008}}</ref>
}}
|}
{{clear}}

===Mga distrito===
Hindi tulad ng ibang rehiyon na nahahati sa mga [[Mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]], nahahati ang Kalakhang Maynila sa limang hindi administratibong distrito, na nakauri batay sa [[heograpiya]] nito gamit ang [[Ilog Pasig]] bilang reperensiya. Nabuo ang mga distritong ito noong 1976 ngunit walang lokal na [[pamahalaan]] o may kinatawan sa [[Kongreso ng Pilipinas|kongreso]], salungat sa mga lalawigan.  Ginagamit ang mga distritong ito para sa layuning piskal at [[estadistika]]l.

Nahahati ang mga lungsod at munisipyo sa Kalakhang Maynila sa apat na distrito, ang mga ito ang sumusunod:

[[Talaksan:Districts of Metro Manila.svg|thumb|left|Mga distrito ng Kalakhang Maynila]]
{{Mga distrito ng Kalakhang Maynila}}
{{clear}}

==Ekonomiya==
Ang Pambansang Punong Rehiyon ay bumuo ng 36% ng pambansang kita noong 2018.<ref>https://psa.gov.ph/grdp/grdp-id/138508. Philippine Statistics Authority.</ref>

==Lugar ng Libangan at Palatandaan==
{{Empty section}}

==Transportasyon==
{{main|Transportasyon sa Kalakhang Maynila}}
{{see also|Metro Manila Dream Plan}}

Ayon sa [[Land Transportation Franchising and Regulatory Board (Philippines)|Land Transportation Franchising and Regulatory Board]], ang pampublikong sakayan sa Kalakhang Maynila ay binubuo ng mga sumusunod: 46% ng mga tao ay lumilibot sa pamamagitan ng mga [[dyipni]], 32% sa pamamagitan ng mga pampribadong kotse, 14% sa pamamagitan ng bus, at 8% ay gumagamit ng sistemang [[daambakal]].<ref>{{cite web |url=http://www.rappler.com/nation/85871-jeepney-feeder-vehicle-transport-plan |title=Fixing traffic: Jeeps eyed as feeders to bus routes |author=Katerina Francisco |publisher=Rappler |date=5 Marso 2015 |accessdate=5 Marso 2015 }}</ref> Nakaalinsunod ang pagpapausbong ng transportasyon ng Kamaynilaan sa [[Metro Manila Dream Plan]], na binubuo ng pagpapatayo ng mga impraestruktura na tatagal hanggang 2030 at tumutugon sa mga usaping ukol sa trapiko, paggamit ng lupain, at kalikasan.<ref>{{cite web |url=http://www.jica.go.jp/philippine/english/office/topics/news/140902.html |title=JICA transport study lists strategies for congestion-free MM by 2030 |publisher=[[Japan International Cooperation Agency]] |date=2 Setyembre 2014 |accessdate=27 Marso 2015 |archive-date=2 Agosto 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150802043347/http://www.jica.go.jp/philippine/english/office/topics/news/140902.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://globalnation.inquirer.net/102377/japan-presents-57-b-dream-plan-to-solve-metro-congestion/ |title=Japan presents $57-B ‘dream plan’ to solve Metro congestion |author=Jerry E. Esplanada |publisher=''[[Philippine Daily Inquirer|INQUIRER.net]]'' |date=20 Abril 2014 |accessdate=27 Marso 2015 }}</ref>

===Mga daan at lansangan===
{{main|Talaan ng mga lansangan sa Kalakhang Maynila}}
[[Talaksan:EDSA-Cubao - northbound to Timog (Quezon City)(2017-08-13).jpg|thumb|Tanawing panghimpapawid ng [[Abenida Epifanio de los Santos|EDSA]], ang pinakaabalang lansangan sa kalungsuran.]]
[[Talaksan:NAIA Expressway.jpg|thumb|[[NAIA Expressway]], ang kauna-unahang mabilisang daanang pampaliparan sa kalakhan at sa bansa.]]
Itinayo ang mga daan ng Kamaynilaan sa paligid ng [[Maynila|Lungsod ng Maynila]]. Ibinukod ang mga daan bilang mga lokal na daan, pambansang daan, o daang subdibisyon. Mayroong sampung daang radyal na lumalabas ng lungsod. Gayundin, mayroong limang daang palibot na bumubuo sa isang serye na mga bilugang hating-bilog na arko sa paligid ng Maynila. Ang mga daang palibot at daang radyal ay mga sistema ng nakakonektang daan at lansangan. Isang suliranin sa mga daang palibot ay mga nawawalang daan (''missing road links''). Ito ay mga daan na hindi pa itinatayo (sa ngayon) para magbigay-daan sa pagpapausbong dahil sa mabilisang urbanisasyon ng Kamaynilaan. Inilulutas na ng kalakhan ang suliraning ito sa pamamagitan ng pagtatayo ng mga nawawalang daan o sa pamamagitan ng pagtatayo ng mga daang nag-uugnay (''connector roads'').

Isang mahalagang daang palibot ay ang [[Daang Palibot Blg. 4]] (o C-4), na binubuo ng Daang C-4 sa Navotas at Malabon, [[Daang Samson]] sa Caloocan, at [[EDSA]] (Abenida Epifanio de los Santos]]. Dumadaan ito sa mga lungsod ng Pasay, Makati, Mandaluyong, Lungsod Quezon, at Caloocan. Sinusundan ng [[Ikatlong Linya ng Sistema ng Metro Rail Transit ng Maynila|Linya 3 ng MRT]] ang pagkakalinya ng EDSA mula [[Abenida Taft]] sa Pasay hanggang [[Trinoma]] malapit sa sangandaan nito sa [[Abenida North]]. Ang [[Daang Palibot Blg. 5]], o mas-kilala bilang C-5, ay nagsisilbi sa mga nakatira malapit sa mga hangganang panrehiyon ng Kamaynilaan at nagsisibi ring alternatibong ruta para sa C-4.

Ang pinakatanyag na daang radyal ay ang [[Daang Radyal Blg. 1]] (R-1), na binubuo ng [[Kalye Bonifacio]] (''Bonifacio Drive''), [[Bulebar Roxas]], at [[Manila–Cavite Expressway]] (o ''Coastal Road''). Inuugnay nito ang Kalakhang Maynila sa lalawigan ng [[Kabite]]. Ang mga iba pang kilalang daang radyal sa Kamaynilaan ay ang [[Daang Radyal Blg. 3]] (R-3), o ang [[South Luzon Expressway]] na nag-uugnay ng Kamaynilaan sa [[Laguna]]; [[Daang Radyal Blg. 6]], na binubuo ng [[Bulebar Ramon Magsaysay]], [[Bulebar Aurora]], at [[Lansangang Marikina–Infanta]] na dumadaan patungong [[Rizal]]; [[Daang Radyal Blg. 7]] (R-7), na nag-uugnay ng Maynila sa Lungsod Quezon at [[San Jose del Monte]], [[Bulacan]]; at [[Daang Radyal Blg. 8]] (R-8), o ang mga daan ng [[Abenida Bonifacio]] at [[North Luzon Expressway]] na nag-uugnay ng Kamaynilaan sa mga lalawigan sa hilaga tulad ng Bulacan at [[Pampanga]].

[[Talaksan:Padre Burgos Avenue - Route 150 marker with city hall clock tower (Ermita, Manila)(2017-06-12).jpg|thumb|Isang palatandaan ng [[Pambansang Ruta Blg. 150|N150]] sa [[Abenida Padre Burgos]]. Ang nasabing abenida ay isang bahagi ng nabanggit na ruta ng [[sistemang lansangambayan ng Pilipinas]].]]
Ang sistemang daang radyal at palibot ay kasalukuyang pinapalitan ng isang [[Sistema ng lansangang bayan sa Pilipinas|bagong sistema ng nakabilang na lansangambayan]] na ipinapatupad ng [[Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan (Pilipinas)|Kagawaran ng Pagawaing Bayan at Lansangan]] (DPWH), at kasalukuyang inilalagay ang mga bagong palatandaan sa pagpapatupad nito. Itinatanda ang mga mabilisang daanan ng mga bilang na may unlaping "E" (nangangahulugang "''expressway''" o mabilisang daanan). Itinakda naman ang mga pambansang lansangan ng mga bilang may isa hanggang tatlong tambilang, maliban lamang sa mga lansangang iniuri bilang mga pambansang daang tersiyaryo.

Sa ngayon, tuluy-tuloy ang pagtatayo ng [[Metro Manila Skyway|Metro Manila Skyway Stage 3]] at ang [[NAIA Expressway|NAIA Expressway Phase 2]] na bahagi ng Metro Manila Dream Plan. Kabilang sa mga iba pang proyekto itinatayo ay ang pagpapaganda ng EDSA, pagtatayo ng Taft Avenue Flyover, at ang pagtatayo ng mga nawawalang daan para sa mga daang palibot circumferential roads (hal. ''Metro Manila Interchange Project Phase IV'').

===Mga sistemang daambakal===
{{update}}
{{See also|Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila|Sistema ng Metro Rail Transit ng Maynila}}
[[Talaksan:Manila metro.svg|thumb|center|350px|Mapang sistema ng [[Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila|LRT]] at [[Sistema ng Metro Rail Transit ng Maynila|MRT]] (Hulyo 2015)]]
[[Talaksan:MRT-2 J. Ruiz Station.jpg|thumb|Ang [[Estasyong J. Ruiz ng LRT|Estasyon ng J. Ruiz]] ng [[Ikalawang Linya ng Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila|Linya 2]].]]

May tatlong linyang daambakal ang Kalakhang Maynila, na pinangangasiwaan ng dalawang entidad. Ang [[Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila]] (LRTA) ay nagtatakbo ng [[Unang Linya ng Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila|Linya 1]] (Linyang Lunti) at [[Ikalawang Linya ng Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila|Linya 2]] (Linyang Bughaw). Sa kabilang banda, ang [[Sistema ng Metro Rail Transit ng Maynila]] ay nagtatakbo ng [[Ikatlong Linya ng Sistema ng Metro Rail Transit ng Maynila|Linya 3]] (Linyang Dilaw) na dumadaan sa [[EDSA]].

Ang Unang Linya ay may 560,000 bilang ng mga mananakay kada linggo.<ref name="LRT PPP">{{cite web |url=http://ppp.gov.ph/?p=7641 |title=Line 1 Cavite Extension and Operation & Maintenance |publisher=Public-Private Partnership Center |accessdate=24 Marso 2015 |archive-date=2015-03-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150316021231/http://ppp.gov.ph/?p=7641 |url-status=dead }}</ref> Noong Pebrero 2014, ang kabuuang bilang na 14.06 milyong pasahero ang gumamit ng Unang Linya habang 6.13 milyon naman ang gumamit ng Ikalawang Linya.<ref>{{cite web |url=http://newsinfo.inquirer.net/592927/did-you-know-lrt-1-and-2-ridership |title=Did you know: Lines 1 and 2 ridership |publisher=''[[Philippine Daily Inquirer|INQUIRER.net]]'' |author= Marielle Medina |accessdate=24 Marso 2015 }}</ref> 

Sa kasalukuyan, itinatayo ang [[Ikapitong Linya ng Metro Rail Transit ng Maynila]] (Linyang Pula). Pag-nakumpleto, uugnayin nito ang Kalakhang Maynila sa lalawigan ng [[Bulacan]]. Bukod pa riyan, isang ''common station'' na mag-uugnay ng Unang Linya, Ikatlong Linya, at Ikapitong Linya ay nakapanukala, subalit ang pagtatayo nito ay hinahadlangan ng [[burukrasya]] sa [[Kagawaran ng Transportasyon (Pilipinas)|Kagawaran ng Transportasyon]] (DOTr), mahigpit na alitan sa korporasyon, at mga usapin ukol sa ipinapanukalang lokasyon nito.<ref>{{cite web |url=http://www.mb.com.ph/common-station-at-sm-north-edsa-pushed-for-lrt1-mrt3-and-mrt7/ |title=Common station at SM North EDSA pushed for LRT1, MRT3, and MRT7 |publisher=''[[Manila Bulletin]]'' |author= Kris Bayos |date=4 Pebrero 2015 |accessdate=24 Marso 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rappler.com/business/industries/175-real-estate/60529-sm-ayala-mrt-lrt-common-station |title=Why SM is after the MRT-LRT common station |publisher=''Rappler'' |author= Judith Balea |date=14 Hunyo 2014 |accessdate=26 Marso 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.rappler.com/business/industries/208-infrastructure/75267-sm-north-common-station |title=DOTC eyeing another LRT-MRT common station |publisher=''Rappler'' |author= Mick Basa |date=20 Nobyembre 2014 |accessdate=26 Marso 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.gmanetwork.com/news/story/372930/economy/companies/sc-stops-dotc-lrta-from-building-mrt-lrt-common-station-in-front-of-trinoma |title=SC stops DOTC, LRTA from building common station in front of Trinoma |publisher=''[[GMA News and Public Affairs|GMA News]]'' |author= Danessa O. Rivera |date=1 Agosto 2014 |accessdate=26 Marso 2015}}</ref>

Ipinanukala na ipapahaba ang Linya 1 papuntang [[Bacoor]] sa lalawigan ng [[Kabite]].<ref name="LRT PPP" /> Isang ikalawang pagpapahaba, ang [[Ika-anim na Linya ng Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila]], ang mag-uugnay ng Bacoor sa [[Dasmarinas]] sa kahabaan ng [[Lansangang Aguinaldo]]. Sa ngayon, itinatayo ang Silangang Ekstensyon ng Linya 2. Ang silangang ekstensyon na ito ang mag-uugnay ng Kalakhang Maynila sa lalawigan ng [[Rizal]]. Ipapahabain rin ito pakanluran sa hinaharap, at dahil diyan mas-dadami ang ugnayan sa mga lugar ng Divisoria at Pier 4 at ang [[Pantalan ng Maynila]].

Ang [[Pambansang Daambakal ng Pilipinas]] (PNR) ay nagpapatakbo ng isang serbisyong riles pang-komyuter sa Kalakhang Maynila na tinatawag na [[PNR Metro South Commuter]]. Ang [[Estasyong daangbakal ng Tutuban|pangunahing estasyong terminal]] nito ay matatagpuan sa Tutuban sa [[Tondo, Maynila|Tondo]]. Kapag nakumpleto na ang kanlurang karugtong ng Linya 2, ang Tutuban ay magiging pinaka-maabalang [[estasyong palitan]] sa buong kalakhan, na may dagdag na isa pang 400,000 tao mula sa kasalukuyang 1 milyong tao na pumupuntang Tutuban Center.<ref>{{cite web |url=http://www.abs-cbnnews.com/business/03/20/15/tutuban-center-may-becom≤e-manilas-busiest-transfer-station |title=Tutuban Center may become Manila's busiest transfer station |publisher=ABS-CBN News |accessdate=21 Marso 2015 }}{{Dead link|date=Mayo 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

===Himpapawid===

Ang [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]] (NAIA) na matatagpuan sa mga lungsod ng [[Pasay]] at [[Parañaque]] ay ang primerang pasukan sa Kalakhang Maynila. Ito lamang ang paliparan na naglilingkod sa rehiyon at ito ang pinaka-abalang paliparan sa bansa.<ref>{{cite web |url=http://www.interaksyon.com/business/36428/naia-is-philippines-busiest-airport---nscb |title=NAIA is Philippines' busiest airport - NSCB |publisher=InterAksyon.com |author=Darwin G. Amojelar |date=03 Hulyo 2012  |accessdate=29 Hunyo 2013 |archive-date=2013-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130215103448/http://www.interaksyon.com/business/36428/naia-is-philippines-busiest-airport---nscb |url-status=dead }}</ref> Ang Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino ay nahahati sa mga apat na terminal: ang Terminal 1, ang Terminal 2 na ekslusibong ginagamit ng [[Philippine Airlines]], ang Terminal 3 na pinakabago at pinakamalaki sa NAIA komplex, at ang Terminal 4 na kilala rin bilang Manila Domestic Passenger Terminal. Ang isa pang paliparan na naglilingkod sa Kalakhang Maynila ay ang [[Paliparang Pandaigdig ng Clark]] na matatagpuan sa [[Angeles]], [[Pampanga]].

===Ferry===
[[Talaksan:Blessing of New Ferry Boat - January 25, 2016.jpg|thumb|Isang bangka ng Pasig River Ferry Service.]]
Ang [[Pasig River Ferry Service]] na pinapatakbo ng [[Pangasiwaan sa Pagpapaunlad ng Kalakhang Maynila|MMDA]] ay ang [[Ferry|sistemang shuttle na lantsang pantawid]] ng Kalakhang Maynila. Dumadaan ito sa [[Ilog Pasig]] mula Plaza Mexico sa [[Intramuros]] hanggang Barangay Pinagbuhatan sa [[Pasig]]. Bagamat itinuturi itong [[ferry]], mas-kahawig nito ang isang [[taksi na pantubig]]. Ito ay may labimpitong (17) estasyon, subalit labing-apat (14) lamang ang gumagana.

==Demograpiko==
{{Philippine Census
| title=Populasyon ng<br>Pambansang Punong Rehiyon
| 1903=
| 1918=
| 1939=
| 1948=
| 1960=
| 1970=
| 1975=
| 1980= 5925884
| 1990= 7948392
| 1995= 9454040
| 2000= 9932560
| 2007= 11553427
| 2010= 11855975
| 2015= 12877253
| footnote=Sanggunian: Philippine Statistics Authority<ref name="MetroManilaCensus">{{cite web |url=http://www.census.gov.ph/data/census2007/index.html |title=Final Results - 2007 Census of Population |publisher=Census Bureau of the Philippines |accessdate=29-03-10 |archive-date=2008-11-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081120024509/http://www.census.gov.ph/data/census2007/index.html |url-status=dead }}</ref><ref name="2010 Census">{{cite web|url=http://www.census.gov.ph/data/sectordata/2010/2010CPH_ncr.pdf|title=2010 Census of Population and Housing: National Capital Region|publisher=National Statistics Office of the Republic of the Philippines|accessdate=6 April 2012|archive-date=25 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120625152554/http://www.census.gov.ph/data/sectordata/2010/2010CPH_ncr.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="NCR PDF Census">{{cite web|url=http://www.census.gov.ph/sites/default/files/attachments/hsd/pressrelease/National%20Capital%20Region.pdf|title=National Capital Region. Total Population by Province, City, Municipality and Barangay: as of May 1, 2010|publisher=National Statistics Office of the Philippines|accessdate=22 December 2012|archive-date=15 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121115103152/http://www.census.gov.ph/sites/default/files/attachments/hsd/pressrelease/National%20Capital%20Region.pdf|url-status=dead}}</ref>{{Reperensiya ng Pilipinong Senso|2015}}}}

Ang Pambansang Punong Rehiyon ay may populasyon na {{nts|12877253}}, ayon sa pambansang senso 2015. Ang kabuuang pook-urban (''urban area''), na binubuo ng pinagsamang pook-urban na tumutukoy sa tuluy-tuloy na paglawak ng urbanisasyon ng Kamaynilaan patungong [[Bulacan]], [[Kabite]], [[Laguna]], [[Rizal]], at [[Batangas]] ay may populasyon na {{nts|24123000}}.<ref name="Demographia">{{cite book|author1=Demographia|title=Demographia World Urban Areas|date=January 2015|edition=11th|url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf|accessdate=2 March 2015}}</ref> Ito ang pinakamataong rehiyon sa Pilipinas, ang ikapitong pinakamataong kalakhan sa Asya, at ang ikatlong pinakamataong pook-urban sa buong mundo.

Ang mga pinakamataong lungsod sa Kamaynilaan ay [[Lungsod Quezon]] (2,936,116), [[Maynila]] (1,780,148), [[Caloocan]] (1,583,978), [[Taguig]] (804,915), [[Pasig]] (755,300), [[Parañaque]] (665,822), [[Valenzuela]] (620,422), [[Las Piñas]] (588,894), [[Makati]] (582,602), at [[Muntinlupa]] (504,509).

===Mga ''slum''===
Noong 2014, tinatayang may apat na milyong mga tumitira sa mga ''[[slum]]'' sa Kalakhang Maynila. Isang pangunahing suliranin sa mga lungsod ng Kalakhang Maynila ang kawalan ng tirahan.<ref>{{cite web|url=http://www.newstatesman.com/world-affairs/2014/09/slums-manila-inequality-so-bad-worst-have-no-chance-protest  |title=In the slums of Manila, inequality is so bad that the worst off have no chance to protest  |author=Paul Roy |publisher=''The [[New Statesman]]'' |date=18 September 2014 |access-date=4 Nobyembre 2016}}</ref>

==Edukasyon==
{{Empty section}}

==Kalusugan==
{{Empty section}}

==Seguridad at Pulisya==
{{Empty section}}

==Palingkurang-bayan==

===Kuryente===
{{Empty section}}

===Tubig===
{{Empty section}}

===Komunikasyon===
{{Empty section}}

===Pamamahala ng mga Basura===
{{Empty section}}

==Tingnan din==
*[[Heograpiya ng Pilipinas]]
*[[Mga rehiyon sa Pilipinas]]
*[[Pilipinas]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

{{Metro Manila}}
{{Rehiyon ng Pilipinas}}
{{Philippines political divisions}}
{{Mga_kalakhang_pook_ng_Pilipinas}}

[[Kategorya:Mga kalakhang pook ng Pilipinas|Maynila]]
[[Kategorya:Rehiyon ng Pilipinas|Kalakhang Maynila]]
[[Kategorya:Luzon]]

Mga padron na ginamit sa pahinang ito:

Padron:!! (baguhin)
Padron:- (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:About (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Padron:Ambox (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Ambox globe (baguhin)
Padron:Ambox globe current red (baguhin)
Padron:Areacodestyle (baguhin)
Padron:Both (baguhin)
Padron:Br separated entries (baguhin)
Padron:Center (baguhin)
Padron:Cite book (baguhin)
Padron:Cite encyclopedia (baguhin)
Padron:Cite journal (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Cite web (baguhin)
Padron:Clear (baguhin)
Padron:Collapsible list (baguhin)
Padron:Comma separated entries (baguhin)
Padron:Convert (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Coord (baguhin)
Padron:Country data PHI (baguhin)
Padron:Country data PHL (baguhin)
Padron:Country data Pilipinas (baguhin)
Padron:DMCA (baguhin)
Padron:Date (baguhin)
Padron:Dated maintenance category (baguhin)
Padron:Dead link (baguhin)
Padron:Detect singular (baguhin)
Padron:Efn (baguhin)
Padron:Efn-la (baguhin)
Padron:Empty section (baguhin)
Padron:Fix (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Flag (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Flag/core (baguhin)
Padron:Flagicon (baguhin)
Padron:Flagicon/core (baguhin)
Padron:Font color (baguhin)
Padron:Fontcolor (baguhin)
Padron:Further (baguhin)
Padron:Historical populations (baguhin)
Padron:Hlist (baguhin)
Padron:Hlist/styles.css (baguhin)
Padron:Icon (baguhin)
Padron:If empty (baguhin)
Padron:Ifempty (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Increase (baguhin)
Padron:Infobox (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Padron:Infobox settlement (baguhin)
Padron:Infobox settlement/areadisp (baguhin)
Padron:Infobox settlement/densdisp (baguhin)
Padron:Infobox settlement/metric (baguhin)
Padron:Infobox settlement/pref (baguhin)
Padron:Isapanahon (baguhin)
Padron:Kalendaryo/buwan-en (baguhin)
Padron:Lalawigan ng Pilipinas (baguhin)
Padron:Lang-en (baguhin)
Padron:Main (baguhin)
Padron:Main other (baguhin)
Padron:Max (baguhin)
Padron:Max/2 (baguhin)
Padron:Metro Manila (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Mga distrito ng Kalakhang Maynila (baguhin)
Padron:Mga kalakhang pook ng Pilipinas (baguhin)
Padron:Multiple image (baguhin)
Padron:Multiple image/styles.css (baguhin)
Padron:Navbox (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Padron:Navbox subgroup (baguhin)
Padron:Nbsp (baguhin)
Padron:Note label (baguhin)
Padron:Notelist (baguhin)
Padron:Notelist-la (baguhin)
Padron:Nowrap (baguhin)
Padron:Nts (baguhin)
Padron:Official URL (baguhin)
Padron:Order of magnitude (baguhin)
Padron:Ordered list (baguhin)
Padron:PAGENAMEBASE (baguhin)
Padron:PHL (baguhin)
Padron:PH census (baguhin)
Padron:PH wikidata (baguhin)
Padron:Pangunahin (baguhin)
Padron:Pct (baguhin)
Padron:Percent and number (baguhin)
Padron:Percentage (baguhin)
Padron:Philippine Census (baguhin)
Padron:Philippines political divisions (baguhin)
Padron:Photomontage (baguhin)
Padron:Polparty (baguhin)
Padron:Precision (baguhin)
Padron:Ref label (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Reflist (baguhin)
Padron:Reflist/styles.css (baguhin)
Padron:Refn (baguhin)
Padron:Rehiyon ng Pilipinas (baguhin)
Padron:Reperensiya ng Pilipinong Senso (baguhin)
Padron:Replace (baguhin)
Padron:Rnd (baguhin)
Padron:Round (baguhin)
Padron:SUBJECTSPACE formatted (baguhin)
Padron:See also (tingnan ang wikitext) (medyo-nakaprotekta)
Padron:Sigfig (baguhin)
Padron:Significant figures (baguhin)
Padron:Significant figures/rnd (baguhin)
Padron:Small (baguhin)
Padron:Spaces (baguhin)
Padron:Thin space (baguhin)
Padron:Thinsp (baguhin)
Padron:Trim (baguhin)
Padron:URL (baguhin)
Padron:Ubl (baguhin)
Padron:Unbulleted list (baguhin)
Padron:Update (baguhin)
Padron:Webarchive (baguhin)
Padron:Wikidata (baguhin)
Padron:Yesno (baguhin)
Padron:• (tingnan ang wikitext) (nakaprotekta)
Module:About (baguhin)
Module:Arguments (baguhin)
Module:Category handler (baguhin)
Module:Category handler/blacklist (baguhin)
Module:Category handler/config (baguhin)
Module:Category handler/data (baguhin)
Module:Category handler/shared (baguhin)
Module:Check for unknown parameters (baguhin)
Module:Citation/CS1 (baguhin)
Module:Citation/CS1/COinS (baguhin)
Module:Citation/CS1/Configuration (baguhin)
Module:Citation/CS1/Date validation (baguhin)
Module:Citation/CS1/Identifiers (baguhin)
Module:Citation/CS1/Suggestions (baguhin)
Module:Citation/CS1/Utilities (baguhin)
Module:Citation/CS1/Whitelist (baguhin)
Module:Citation/CS1/styles.css (baguhin)
Module:Collapsible list (baguhin)
Module:Convert (baguhin)
Module:Convert/data (baguhin)
Module:Convert/text (baguhin)
Module:Coordinates (baguhin)
Module:Coordinates/styles.css (baguhin)
Module:Format link (baguhin)
Module:Hatnote (baguhin)
Module:Hatnote list (baguhin)
Module:Historical populations (baguhin)
Module:ISO 3166 (baguhin)
Module:ISO 3166/data/National (baguhin)
Module:If empty (baguhin)
Module:Infobox (baguhin)
Module:Infobox/styles.css (baguhin)
Module:InfoboxImage (baguhin)
Module:Labelled list hatnote (baguhin)
Module:Lang (baguhin)
Module:Lang/ISO 639 synonyms (baguhin)
Module:Lang/data (baguhin)
Module:Language/data/ISO 639-3 (baguhin)
Module:Language/data/iana languages (baguhin)
Module:Language/data/iana regions (baguhin)
Module:Language/data/iana scripts (baguhin)
Module:Language/data/iana suppressed scripts (baguhin)
Module:Language/data/iana variants (baguhin)
Module:Language/data/wp languages (baguhin)
Module:Language/name/data (baguhin)
Module:List (baguhin)
Module:Main (baguhin)
Module:Math (baguhin)
Module:Message box (baguhin)
Module:Message box/ambox.css (baguhin)
Module:Message box/configuration (baguhin)
Module:Multiple image (baguhin)
Module:Namespace detect/config (baguhin)
Module:Namespace detect/data (baguhin)
Module:Navbar (baguhin)
Module:Navbar/configuration (baguhin)
Module:Navbar/styles.css (baguhin)
Module:Navbox (baguhin)
Module:Navbox/configuration (baguhin)
Module:Navbox/styles.css (baguhin)
Module:No globals (baguhin)
Module:Pagetype (baguhin)
Module:Pagetype/config (baguhin)
Module:Pagetype/disambiguation (baguhin)
Module:Pagetype/rfd (baguhin)
Module:Pagetype/setindex (baguhin)
Module:Pagetype/softredirect (baguhin)
Module:Percentage (baguhin)
Module:Photo montage (baguhin)
Module:Separated entries (baguhin)
Module:Sortkey (baguhin)
Module:String (baguhin)
Module:TableTools (baguhin)
Module:Unicode data (baguhin)
Module:Unsubst (baguhin)
Module:Wd (baguhin)
Module:Wd/i18n (baguhin)
Module:Webarchive (baguhin)
Module:Wikidata (baguhin)
Module:Wikitext Parsing (baguhin)
Module:Yesno (baguhin)

Magbalik sa Kalakhang Maynila.

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/wiki/Kalakhang_Maynila"