ดูต้นฉบับสำหรับ พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร

คุณไม่มีสิทธิแก้ไขหน้านี้ ด้วยเหตุต่อไปนี้:

ที่อยู่ไอพีของคุณอยู่ในช่วงไอพีที่ถูกบล็อกในทุกวิกิของมูลนิธิวิกิมีเดีย

ถูกบล็อกโดย ‪EPIC‬ เหตุผลที่ระบุคือ Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected

เวลาเริ่มต้นของการบล็อก: 15:48, 2 กรกฎาคม 2567
เวลาสิ้นสุดของการบล็อก: 15:48, 2 กรกฎาคม 2568

ที่อยู่ไอพีปัจจุบันของคุณคือ 206.189.44.186 ช่วงที่ถูกบล็อกคือ 206.189.32.0/20

โปรดรวมรายละเอียดด้านบนทั้งหมดในการสื่อสารใด ๆ เกี่ยวกับการบล็อกนี้ของคุณ

หากคุณเชื่อว่าคุณถูกบล็อกโดยไม่ถูกต้อง คุณสามารถดูสารสนเทศอื่นเพิ่มเติมและขั้นตอนได้ที่นโยบายข้ามโครงการอย่าใช้พร็อกซีเปิด หรืออภิปรายเกี่ยวกับการบล็อกนี้ได้โดยเขียนที่การร้องขอการตรวจสอบบนเมทาวิกิ You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

คุณสามารถดูหรือคัดลอกโค้ดของหน้านี้:

{{ชื่ออื่น|พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร||พระแก้ว}}
{{เพิ่มอ้างอิง}}
{{รีไรต์}}
{{กล่องข้อมูล พุทธศาสนวัตถุ
| official_name = พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร
| full_name = พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร
| common_name = พระแก้วมรกต และ พระแก้ว
| image_object = Summer - Emerald Buddha.jpg
| short_describtion = เครื่องทรงฤดูร้อนของพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร
| type_of_object = พระพุทธรูป
| school_of_art = [[ศิลปะก่อนเชียงแสน]]ปางสมาธิ
| width = 48.3  เซนติเมตร
| tall = 66 เซนติเมตร
| material = หยกอ่อน ([[เนไฟรต์]])
| place_of_enshrined = พระอุโบสถ [[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]] [[เขตพระนคร]] [[กรุงเทพมหานคร]]
| important = พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของ [[กรุงรัตนโกสินทร์]]
| footnote = 
}}
[[ไฟล์:Chapel of the Emerald Buddha 06.23.jpg|300px|thumb|right|พระอุโบสถที่ประดิษฐานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2566]]

'''พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร''' หรือ '''พระแก้วมรกต''' เป็น[[พระพุทธรูป]]คู่บ้านคู่เมืองของ[[ประเทศไทย]] ปัจจุบันประดิษฐานไว้อยู่ใน[[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]] (หรือ วัดพระแก้ว) ใน[[พระบรมมหาราชวัง]] [[กรุงเทพมหานคร]]

พระแก้วมรกตเป็นพระพุทธรูปที่แกะสลักจากหยกอ่อน[[เนไฟรต์]]สีเขียวดั่งมรกต เป็นพระพุทธรูปสกุล[[ศิลปะก่อนเชียงแสน]]ถึง[[ศิลปะเชียงแสน]] หลักฐานที่ตรงกันระบุว่าพบครั้งแรก ประดิษฐานอยู่ในเจดีย์วัดป่าญะ ตำบลเวียง [[อำเภอเมืองเชียงราย|เมืองเชียงราย]]<ref>หนังสือรัตนพิมพ์วงศ์ พระภิกษุพรหมราชปัญญา แต่งเป็นภาษาบาลีไว้ เมื่อ พ.ศ. 2272</ref> (ปัจจุบันคือ [[วัดพระแก้ว จังหวัดเชียงราย|วัดพระแก้ว]] [[อำเภอเมืองเชียงราย]] [[จังหวัดเชียงราย]]) ในปี [[พ.ศ. 1977]] (หรือ [[ค.ศ. 1434]]) ฟ้าได้ผ่าลงองค์พระเจดีย์จนพังทลายลง จึงพบพระพุทธรูปพอกปูน[[ลงรักปิดทอง]] จึงได้นำไปไว้ในวิหาร ต่อมาปูนบริเวณพระนาสิก (จมูก) เกิดกะเทาะออก เห็นเป็นเนื้อมรกต จึงกะเทาะปูนออกทั้งองค์ เห็นเป็นเนื้อหยกสีมรกตทั้งองค์ 

หลังจากนั้น [[พระเจ้าสามฝั่งแกน]]แห่งเชียงใหม่ทราบข่าวการค้นพบพระพุทธรูปนี้ จึงเชิญมาประดิษฐานที่[[เชียงใหม่]] แต่ช้างทรงพระแก้วมรกตกลับไม่เดินทางไปยังเชียงใหม่ แต่ไปทาง[[ลำปาง]]หากช้างนั้นมีพระแก้วมรกตอยู่บนหลังช้าง เชียงใหม่เห็นว่าลำปางก็อยู่ในอาณาจักรล้านนาจึงนำไปไว้ที่วัดพระแก้วดอนเต้า ถึงสมัยพระเจ้าติโลกราช ได้เชิญพระแก้วมรกตมายังเชียงใหม่ สร้าง[[ปราสาท]]ประดิษฐานไว้แต่ถูกฟ้าผ่าหลายครั้ง ครั้นเมื่อ[[พระเจ้าไชยเชษฐา]]แห่ง[[ล้านช้าง]]ซึ่งเป็นญาติกับราชวงศ์[[ล้านนา]]มาครองเมืองเชียงใหม่ เมื่อพระเจ้าไชยเชษฐาเสด็จกลับ[[หลวงพระบาง]] ก็เชิญพระแก้วมรกตไปด้วยพร้อมกับ[[พระพุทธสิหิงค์]] ทางเชียงใหม่ขอคืนก็ได้แต่พระพุทธสิหิงค์ เมื่อล้านช้างย้ายเมืองหลวงจากหลวงพระบางมา[[เวียงจันทน์]]ก็เชิญพระแก้วมรกตลงมาด้วย ต่อมา[[สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช]] ทรงสถาปนา[[กรุงธนบุรี]]ขึ้นเป็น[[เมืองหลวง]] พระองค์ได้ทรงอัญเชิญพระแก้วมรกต และ[[พระบาง]] มาจาก[[อาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์]] (ลาว) ในครั้งนั้นประดิษฐานไว้ที่[[วัดอรุณราชวราราม]] ต่อมาเมื่อสิ้นรัชสมัยของพระองค์ [[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] ทรงอัญเชิญพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรลงบุษบกในเรือพระที่นั่ง เสด็จข้ามฝั่ง[[แม่น้ำเจ้าพระยา]] มาประดิษฐานยังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม จนถึงปัจจุบัน ส่วน[[พระบาง]]ได้คืนให้แก่ หลวงพระบาง (ลาว)
[[ไฟล์:พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร เครื่องทรงฤดูหนาว.jpg|thumb|พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร เครื่องทรงฤดูหนาว ถ่ายจากด้านนอกพระอุโบสถ]]

==ตำนานพระแก้วมรกต==
[[ไฟล์:วัดพระแก้ว − ๒.jpg|200px|thumb|left|เจดีย์วัดป่าเยียะหรือวัดพระแก้ว จังหวัดเชียงราย สันนิษฐานถูกอสนีบาตค้นพบพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร]]
{{บทความหลัก|ตำนานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร}}
ตำนานพระแก้วมรกตเดิมระบุว่าสร้างพ.ศ. 500 สร้างโดยเทวดาในประเทศอินเดีย แต่ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงพระราชนิพนว่า สร้างโดยช่างโยนก ไม่ใช่สร้างในอินเดีย ที่น่าเชื่อถือจริงๆ คือประวัติตั้งแต่เชียงรายเป็นต้นไป เพราะดูจากพุทธศิลป์แล้ว เป็นแบบเบ้าของล้านนาเสียทั้งสิ้น ก่อนหน้านี้เป็นเรื่องแต่งทั้งสิ้น ดังนี้{{อ้างอิง}}

พระแก้วมรกตสร้างขึ้นในปี [[พ.ศ. 500|พุทธศักราช 500]] โดย[[พระนาคเสนเถระ]]  วัดอโศการาม กรุง[[ปัฏนา]] ในแผ่นดิน[[พระเจ้ามิลินท์]] (เมนันเดอร์) [[สมเด็จพระอมรินทราธิราช]] พร้อมกับ[[พระวิษณุกรรม|พระวิสสุกรรมเทพบุตร]] ได้นำแก้วโลกาทิพยรัตตนายก อันมีรัตนายกดิลกเฉลิม 1000 ดวง สีเขียวทึบ (หยกอ่อน) นำมาจำหลักเป็นพระพุทธรูปถวายให้พระนาคเสน ถวายพระนามว่า '''พระพุทธรัตนพรรณมณีมรกต'''  พระนาคเสนจึงได้บรรจุ[[พระบรมสารีริกธาตุ]]ลงไปในพระพุทธรัตนพรรณมณีมรกต 7 พระองค์ คือพระโมลี พระนลาฏ พระนาภี พระหัตถ์ซ้าย-ขวา และพระเพลาซ้าย-ขวา แต่เมื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุแล้วอัญเชิญขึ้นประดิษฐานแล้วนั้น เกิดเหตุการณ์[[แผ่นดินไหว]]ขึ้น พระนาคเสนได้พยากรณ์ว่า พระแก้วองค์นี้ จะเสด็จไปโปรดสรรพสัตว์ในเบญจประเทศ คือ [[ศรีลังกา]] [[กัมโพชะศรีอโยธยา]] [[โยนะวิสัย]] [[ปะมะหละวิสัย]] และ สุวรรณภูมิ{{อ้างอิง}}

[[พ.ศ. 800|พุทธศักราช 800]] โดยประมาณในแผ่นดิน[[พระเจ้าศิริกิตติกุมาร]] พระเชษฐราชโอรสใน[[พระเจ้าตักละราช]] ขึ้นครองราชสมบัติเมืองปาฏลีบุตร เป็นช่วงที่เมืองปาฏลีบุตรเกิดมหากลียุค ทั้งมีการจลาจลภายในและข้าศึกภายนอก ผู้คนในปาฏลีบุตรที่เคารพนับถือพระพุทธรัตนพรรณมณีมรกต ลงสู่สำเภาแล้วเดินทางลี้ภัยไปยังลังกาทวีป เมื่อถึงลังกาทวีปพระเจ้าแผ่นดินลังกาทวีปในสมัยนั้น (ไม่ได้ระบุพระนาม) ทรงรับรักษาพระพุทธรัตนพรรณมณีมรกตเป็นอย่างดียิ่ง และทรงอุปถัมภ์ค้ำชูชาวปาฏลีบุตรเป็นอย่างดีสมควรตามความดีความชอบ{{อ้างอิง}}

[[พ.ศ. 1000|พุทธศักราช 1000]] โดยประมาณในแผ่นดิน[[ศรีเกษตร]]พุกามประเทศ พระมหากษัตริย์ผู้ครองนครขณะนั้นคือ[[พระเจ้าอนุรุทธราชาธิราช]]([[ภาษาบาลี]]) หรือ [[พระเจ้าอโนรธามังช่อ|มังมหาอโนรธาช่อ]]([[ภาษามอญ]]) พระองค์เป็นกษัตริย์ที่มีพระอานุภาพมาก บริบูรณ์ด้วยพลช้างพลม้าและทหารมากมาย แต่พระองค์ก็เป็นกษัตริย์ที่ตั้งมั่นอยู่ในสัมมาทิฐิ ทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาอย่างดียิ่ง มีพระราชโองการ ให้ส่งพระราชสาส์นและเครื่องมงคลบรรณาการ ไปยังลังกาทวีป เพื่อขอคัดลอกพระไตรปิฎกและขอพระแก้วมรกตกลับมาด้วย แต่เรือที่บรรทุกพระแก้วมรกตถูกพายุพัด พลัดเข้าไปทาง[[อ่าวไทย]]แทน พระเจ้านารายณ์ราชสุริยวงศ์ เจ้ากรุงอินทปัตถ์มหานคร กัมพูชา สั่งให้อำมาตย์คุมสำเภากลับไปถวายคืนแก่พระเจ้าอนุรุทธ แต่ส่งกลับไปเพียงพระไตรปิฎกเท่านั้น มิได้ส่งพระพุทธรัตนพรรณมณีมรกตไปด้วย {{อ้างอิง}}

หลังจากที่พระแก้วมรกตได้ประดิษฐานอยู่[[กรุงอินทปัตถ์]]นานพอสมควร  ในแผ่นดิน[[พระเจ้าเสน่ห์ราช]] เกิดพายุฝนขนาดใหญ่ตกเป็นนิจกาลยาวนานหลายเดือน  พระเจ้าเสน่ห์ราชก็สวรรคตด้วยอุทกภัยนั้น พระมหาเถระ (ไม่ปรากฏพระนาม) ได้อัญเชิญพระแก้วมรกตขึ้นสำเภาหนีไปยังที่ดอน [[พระเจ้าอติตะราช]] (อาทิตยราช) เจ้าครอง[[นครอโยธยา]](หมายถึงอโยธยาโบราณ) ทราบเรื่องจึงเสด็จ[[กระบวนพยุหยาตรา]] ไปอัญเชิญพระแก้วมรกตมาไว้ในที่ปลอดภัย โดยทรงอัญเชิญพระแก้วมรกตประดิษฐานในพระมหาเวชยันตปราสาท และได้ประดิษฐานในนครอโยธยาอีกหลายรัชสมัย {{อ้างอิง}}

ต่อมาเจ้าเมืองกำแพงเพชร ซึ่งเป็นพระบรมญาติกับกษัตริย์อโยธยาสมัยนั้น จึงทูลขอนำพระแก้วมรกตขึ้นไป ประดิษฐานที่เมืองกำแพงเพชรอีกหลายรัชสมัย ซึ่งปัจจุบันก็คือ[[วัดพระแก้วกำแพงเพชร]] ใน[[อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร]] ต่อมา [[เจ้ามหาพรหม]]พระอนุชาของ[[พระเจ้ากือนาธรรมิกราช|พระเจ้ากือนา]] เจ้าผู้ครองหัวเมืองฝ่ายเหนือสามหัวเมือง คือ[[เชียงราย เชียงแสน และเมืองฝาง]]ได้ลี้ภัยจากศึกสงครามกับเมืองเชียงใหม่ ไปอาศัยอยู่กับพระยาญานดิส เจ้าเมืองกำแพงเพชร ต่อมาเมื่อจะกลับไปเมืองเชียงราย ก็ได้ทูลขอพระแก้วมรกตต่อพระเจ้ากำแพงเพชร พระเจ้ากำแพงเพชรจึงได้ถวายให้เจ้ามหาพรหม {{อ้างอิง}}

เมื่อเจ้ามหาพรหมชราภาพลง ด้วยความเป็นห่วงในพระแก้วมรกต จึงได้ทำการพอกปูนจนทึบและลงรักปิดทองเสมือนพระพุทธรูปสามัญทั่วไป แล้วบรรจุเก็บไว้ในเจดีย์วัดป่าญะในเมืองเชียงรายโดยไม่มีใครรู้ จนกระทั่งเกิดอัสนีบาตลงเจดีย์ตามที่ปรากฏในพงศาวดารของล้านนา

==ปัญหาการตีความทางประวัติศาสตร์==
พระแก้วมรกต พระบาง และพระพุทธรูปหลายองค์ มักมีตำนานเกี่ยวเนื่องกัน ว่าสร้างในกรุงปาฏลีบุตรบ้าง สร้างในกรุงราชคฤห์บ้าง ซึ่งเป็นการกล่าวอ้างเพื่อทำให้ดูศักดิ์สิทธิ์���พิ่มขึ้น เพราะเมื่อพิจารณาจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์แล้ว ทำให้เชื่อได้ว่าตำนานนั้นเป็นเรื่องที่แต่งเติมขึ้น ในกรณีของพระแก้วฯ นั้น ตำนานระบุว่าสร้างในเมือง[[ปาฏลีบุตร]] ซึ่งเป็นที่ทราบกันว่าเป็นเมืองหลวงของ[[แคว้นมคธ]], [[ประเทศอินเดีย]] โดยปี พ.ศ. 500 ที่ตำนานอ้างถึงนั้น อาณาจักรมคธ อยู่ภายใต้การปกครองของ[[ราชวงศ์กานวะ]] ส่วนพระนาคเสน และ[[พระเจ้ามิลินท์]] (ชื่อตามประวัติศาสตร์คือ [[พระเจ้าเมนันเดอร์ที่ 1]]) ที่กล่าวอ้างไว้ ครองราชย์ระหว่างพ.ศ. 378 - พ.ศ. 413 อยู่ที่กรุง[[สาคละ]] (อยู่ห่างออกไปทางตะวันตกเฉียงเหนือหลายพันกิโลเมตร) ซึ่งไม่ตรงกันทั้งช่วงเวลาและสถานที่ อีกทั้ง ช่วงพ.ศ. 800 ที่ตำนานกล่าวถึงอีกครั้ง ในขณะนั้นแคว้นมคธได้ล่มสลายไปแล้ว อยู่ในช่วงต้นของ[[อาณาจักรคุปตะ]] จึงเป็นที่เชื่อได้ว่าตำนานช่วงต้นนั้นเห็นจะเป็นเรื่องแต่งขึ้นมา

== ประเพณี ==
เนื่องจากพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร เป็นพระพุทธรูปประจำพระราชอาณาจักร ดังนั้นประเพณีที่เกี่ยวข้อง ส่วนมากจึงเป็นพระราชพิธี เช่น
* [[พระราชพิธีตรียัมพวาย ตรีปวาย |พระราชพิธีตรียัมปวายและตรีปวาย]]
* [[พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลมาฆบูชา]]
* [[พระราชพิธีศรีสัจปานกาลถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยา]]
* [[พระราชพิธีตรุษสงกรานต์|พระราชพิธีสงกรานต์]]
* [[พระราชพิธีฉัตรมงคล]]
* [[พระราชพิธีพืชมงคล]]
* [[พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลวิสาขบูชา]]
* [[พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอาสาฬหบูชา]]
* [[พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลหล่อเทียนพรรษา|พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลเข้าพรรษา]]
* [[พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลอุปสมบทนาคหลวง]]
* [[พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา]]
* พระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร มีกำหนดการดังนี้ 
** เครื่องทรงฤดูร้อน ทรงเปลี่ยน วันแรม 1 ค่ำ เดือน 4 
** เครื่องทรงฤดูฝน ทรงเปลี่ยน วันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 หรือปีอธิกมาส จะเลื่อนเป็นวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 หลัง ซึ่งจะตรงกับวันเข้าพรรษาของทุกปี 
** เครื่องทรงฤดูหนาว ทรงเปลี่ยน วันแรม 1 ค่ำ เดือน 12
* [[พระราชพิธีบรมราชาภิเษก]]
* [[พระราชพิธีตรึงหมุดธงชัยเฉลิมพล]]
* [[พิธีจารึกพระสุพรรณบัฏดวงพระราชสมภพ|พิธีจารึกพระสุพรรณบัฏ ดวงพระราชสมภพ และแกะพระราชลัญจกร]]
* [[พิธีตั้งสมณศักดิ์และสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช|พระราชพิธีสถาปนาสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก]]

== การขึ้นทะเบียน ==
* [[กระทรวงศึกษาธิการ (ประเทศไทย)|กระทรวงศึกษาธิการ]] ประกาศเป็นพระพุทธรูปสำคัญ ตามบัญชีแนบท้าย ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการ ว่าด้วยการก่อสร้างอนุสาวรีย์แห่งชาติ และการจำลองพระพุทธรูปสำคัญ พ.ศ. 2520

== เครื่องทรง ==
{{multiple image
| align = center
| direction = horizontal 
| header = 
| header_align = left/right/center 
| footer = เครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร
| footer_align = center
| image1 = พระเเก้วมรกตเครื่องทรงฤดูร้อน.jpg
| width1 = 200
| caption1  = เครื่องทรงฤดูร้อน
| image2 = พระเเก้วมรกตเครื่องทรงฤดูฝน.jpg
| width2 = 200
| caption2 = เครื่องทรงฤดูฝน
| image3 = พระเเก้วมรกตเครื่องทรงฤดูหนาว.jpg
| width3 = 200
| caption3 = เครื่องทรงฤดูหนาว
}}
'''เครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร''' เป็นเครื่องทรง 3 ฤดู ของ[[พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร]]หรือพระแก้วมรกต ซึ่งเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่เป็นศูนย์รวมจิตใจของพุทธศาสนิกชน ประดิษฐานอยู่ ณ พระอุโบสถ[[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]] เครื่องทรงแรกเริ่มจัดสร้างขึ้นด้วยพระราชศรัทธาในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก และพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว แห่งพระบรมราชวงศ์จักรีวงศ์ 

ต่อมาในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช|พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช]]เครื่องทรงฯ ทั้ง 3 ฤดู มีสภาพชำรุดยากแก่การซ่อมบูรณะให้สวยงามเหมือนเช่นอดีต ประจวบกับในขณะนั้นเป็นวโรกาสมหามงคลที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี ในวันที่ 9 มิถุนายน 2539 กรมธนารักษ์ผู้รับผิดชอบในการดูแลรักษาเครื่องทรงฯ ได้นำความขึ้นกราบบังคมทูลขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตดำเนินการจัดสร้างเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร 3 ฤดู ชุดใหม่แทนเครื่องทรงชุดเดิม เพื่อถวายเป็นพุทธบูชาและเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในโรกาสดังกล่าว โดยเครื่องทรงชุดใหม่นี้เป็นชุดที่ใช้ในพระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงในปัจจุบัน

=== ชุดเดิม ===	        
[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] ได้ทรงสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ขึ้นเป็นราชธานี ต่อจากนั้นได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างวัดพระศรีรัตนศาสนาดาขึ้นในพระบรมมหาราชวัง และได้อัญเชิญพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรมาประดิษฐานในพระอุโบสถ เมื่อวันจันทร์ เดือน 4 แรม 5 ค่ำ ปีมะโรง พุทธศักราช 2327 และได้มีพระราชศรัทธาโปรดให้จัดสร้างเครื่องทรงฤดูร้อนและฤดูฝน ถวายพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรเป็นพุทธบูชา ต่อมาในรัชสมัย[[พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว]] โปรดให้จัดสร้างเครื่องทรงฤดูหนาว ถวายเป็นพุทธบูชาเพิ่มอีกหนึ่งชุด พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรจึงมีเครื่องทรงครบ 3 ฤดู ซึ่งถือเป็นต้นกำเนิดพระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงทั้งสามฤดูทุกปีมาจนถึงปัจจุบัน 
              
พระมหากษัตริย์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์จะทรงประกอบพระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรในวันเริ่มฤดูเป็นประจำทุกปี กรณีที่ทรงติดพระราชภารกิจอื่นไม่อาจเสด็จด้วยพระองค์เองได้ จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ สำหรับกำหนดเสด็จพระราชดำเนินในการพระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร มีดังนี้
# ฤดูร้อน กำหนดวันแรม 1 ค่ำ เดือน 4 ราวเดือนมีนาคม
# ฤดูฝน  กำหนดวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 ราวเดือนกรกฎาคม หรือหากปีใดเป็นปีอธิกมาส จะเลื่อนเป็นวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 หลัง ซึ่งจะตรงกับ[[วันเข้าพรรษา]] ของทุกปี<ref>{{Cite web |url=http://thainews.prd.go.th/th/website_th/news/news_detail/TNROY6107290010004 |title=สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเปลี่ยนเครื่องทรงฤดูร้อน เป็นเครื่องทรงฤดูฝน ถวายพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร |access-date=2019-09-20 |archive-date=2019-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190921004015/http://thainews.prd.go.th/th/website_th/news/news_detail/TNROY6107290010004 |url-status=dead }}</ref>
# ฤดูหนาว กำหนดวันแรม 1 ค่ำ เดือน 12 ราวเดือนพฤศจิกายน

=== ชุดปัจจุบัน ===
เครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรทั้ง 3 ฤดู [[กรมธนารักษ์]]ได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ ให้นำออกจัดแสดง ณ ศาลาเครื่องราชอิสริยยศและเหรียญกษาปณ์ไทย ภายในพระบรมมหาราชวัง ระหว่างที่รอการผลัดเปลี่ยนตามฤดูกาล ซึ่งเครื่องทรงฯ ทั้ง 3 ฤดูเริ่มมีสภาพชำรุดไปตามกาลเวลา เนื่องจากมีอายุกว่า 200 ปี และในโอกาสฉลองสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ครบ 200 ปี สำนักพระราชวังได้ทำการบูรณะซ่อมแซมเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรทั้ง 3 ฤดู ในส่วนที่ชำรุด และได้มีการใช้ต่อเนื่องมาโดยตลอด จึงทำให้เครื่องทรงฯ ชำรุดมากขึ้น ต้องทำการซ่อมแซมอีก แต่ด้วยเป็นศิลปโบราณวัตถุที่มีลวดลายที่ละเอียดอ่อนบอบบางและเป็นฝีมือช่างโบราณช่วงสมัยปลายกรุงศรีอยุธยาต่อกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น จึงทำให้ไม่สามารถหาช่างฝีมือมาซ่อมแซมให้เหมือนเดิมได้

กรมธนารักษ์จึงได้ปรึกษากับเลขาธิการพระราชวัง ผู้เชี่ยวชาญและหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง พิจารณ��เห็นว่าควรดำเนินการจัดสร้างเครื่องทรงฯ ชุดใหม่ขึ้นทดแทน เพื่อใช้ประกอบพระราชพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงฯ ตามฤดูกาลตามโบราณราชประเพณีและถวายเป็นพุทธบูชา รวมทั้งเพื่อเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชในวโรกาสมหามงคลพระราชพิธีกาญจนาภิเษก จึงได้นำความขึ้นกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เพื่อขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตจัดสร้าง โดยได้รับพระมหากรุณาธิคุณพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ดำเนินการได้ เมื่อวันที่ 26 กันยายน พุทธศักราช 2538 และในการจัดสร้างกรมธนารักษ์ได้กราบบังคมทูลเชิญสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (พระยศในขณะนั้น) เป็นองค์ประธานที่ปรึกษา ในโอกาสนี้ได้เปิดโอกาสให้ประชาชนได้บริจาคทรัพย์เพื่อร่วมสร้างเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรด้วย การจัดสร้างได้เริ่ม��ำเนินการตั้งแต่เดือนตุลาคม พุทธศักราช 2538 จนแล้วเสร็จในพุทธศักราช 2540 โดยเครื่องทรงฯ ฤดูหนาว ดำเนินการจัดสร้างแล้วเสร็จเป็นอันดับแรก และนำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวาย เมื่อวันจันทร์ที่ 25 พฤศจิกายน พุทธศักราช 2539 เครื่องทรงฯ ฤดูร้อน ทูลเกล้าฯ ถวาย เมื่อวันอาทิตย์ที่ 23 มีนาคม พุทธศักราช 2540 และเครื่องทรงฯ ฤดูฝน ทูลเกล้าฯ ถวายเมื่อวันอาทิตย์ที่ 20 กรกฎาคม พุทธศักราช 2540

สำหรับเครื่องทรงฯ ชุดเดิมได้รับการเก็บรักษาไว้เป็นโบราณวัตถุอันล้ำค่า และจัดแสดงอยู่ ณ พิพิธภัณฑ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และเครื่องทรงฯ ชุดใหม่ ชุดใดที่มิได้ทรง จะเก็บรักษาและจัดแสดงไว้ที่ศาลาเครื่องราชอิสริยยศ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเหรียญกษาปณ์ไทย ในพระบรมมหาราชวัง เพื่อให้ประชาชนได้ชื่นชม ซึ่งเปิดให้บริการทุกวันไม่เว้นวันหยุดราชการ ยกเว้นวันที่มีพระราชพิธี

=== องค์ประกอบของเครื่องทรงชุดปัจจุบัน ===
*'''ฤดูหนาว''' - ใช้อัญมณีในการจัดสร้างเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรฤดูหนาว ชุดใหม่ รวมทั้งหมด 15,868 เม็ด น้ำหนัก 2,863.44 กะรัต น้ำหนัก 572.68 กรัม น้ำหนักลงยา 27.69 กรัม น้ำหนักทองสุทธิ 5,579.50 กรัม รวมน้ำหนักเครื่องทรงพระพุทธมณีรัตนปฏิมากรฤดูหนาวชุดใหม่ 6,179.87 กรัม
*'''ฤดูร้อน''' - ใช้อัญมณีในการจัดสร้างเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรฤดูร้อน ชุดใหม่ รวมทั้งหมด 6,297 เม็ด น้ำหนัก 2,132.81 กะรัต น้ำหนัก 426.56 กรัม น้ำหนักลงยา 166.24 กรัม น้ำหนักทองสุทธิ 7,145.00 กรัม รวมน้ำหนัก 7,737.80 กรัม
*'''ฤดูฝน''' - ใช้อัญมณีในการจัดสร้างเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรฤดูฝน ชุดใหม่ รวมทั้งหมด 15,388 เม็ด น้ำหนัก 694.98 กะรัต น้ำหนัก 139.00 กรัม น้ำหนักลงยา 153.54 กรัม น้ำหนักทองสุทธิ 7,913.84 กรัม รวมน้ำหนัก 8,206.38 กรัม

== แหล่งข้อมูลอื่น ==
* [http://members.thai.net/watphrakaew/thai/phrakaew1.htm ตำนานพระแก้วมรกต] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061105163259/http://members.thai.net/watphrakaew/thai/phrakaew1.htm |date=2006-11-05 }}
* [http://www.watphrakaew-chiangrai.com/  เว็บไซด์วัดพระแก้ว เชียงราย]

==รูปภาพ==
<gallery>
ไฟล์:Tamnan Phraphuttharup Samkhan (1932, p 62).jpg|พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ขณะมิได้ประดับเครื่องทรง ในสมัย[[รัชกาลที่ 7]]
ไฟล์:Emerald Buddha 1873.jpg|พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร ในสมัย[[รัชกาลที่ 6]]
ไฟล์:Emerald Buddha, August 2012, Bangkok.jpg|พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร
ไฟล์:Emeraldbuddha.jpg|เครื่องทรงฤดูฝนของพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร
ไฟล์:Emerald Buddha Photo D Ramey Logan.jpg|เครื่องทรงฤดูหนาวของพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร
ไฟล์:Emerald Buddha taken from the outside.jpg|พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร เครื่องทรงฤดูฝน
ไฟล์:พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร เครื่องทรงฤดูร้อน.jpg|พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร เครื่องทรงฤดูร้อน
</gallery>

==อ้างอิง==
* จดหมายเหตุการสร้างเครื่องทรงพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร,กรมธนารักษ์,กระทรวงการคลัง จัดทำ และพิมพ์ บริษัท อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน)

{{รายการอ้างอิง}}

{{พระแก้ว}}
{{คอมมอนส์-หมวดหมู่|Emerald Buddha|พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร}}
[[หมวดหมู่:พระพุทธรูปในพระบรมมหาราชวัง|พุทธมหามณีรัตนปฏิมากร]]
[[หมวดหมู่:พุทธศิลป์และวัฒนธรรม]]
[[หมวดหมู่:สมบัติประจำชาติไทย]]

แม่แบบที่ใช้ในหน้านี้:

แม่แบบ:Ambox (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
แม่แบบ:Category handler (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:Cite web (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:Commons (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
แม่แบบ:DMCA (แก้ไข)
แม่แบบ:Dated maintenance category (แก้ไข)
แม่แบบ:Delink (แก้ไข)
แม่แบบ:Find sources mainspace (แก้ไข)
แม่แบบ:Fix (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:Fix/category (แก้ไข)
แม่แบบ:Hatnote (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
แม่แบบ:Hlist/styles.css (แก้ไข)
แม่แบบ:Main other (แก้ไข)
แม่แบบ:Multiple image (แก้ไข)
แม่แบบ:Multiple image/styles.css (แก้ไข)
แม่แบบ:Navbox (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:Nowrap (แก้ไข)
แม่แบบ:Plainlist/styles.css (แก้ไข)
แม่แบบ:Portal-inline (แก้ไข)
แม่แบบ:Side box (แก้ไข)
แม่แบบ:Sister project (แก้ไข)
แม่แบบ:Template other (แก้ไข)
แม่แบบ:Webarchive (แก้ไข)
แม่แบบ:กล่องข้อมูล (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
แม่แบบ:กล่องข้อมูล พุทธศาสนวัตถุ (แก้ไข)
แม่แบบ:ความหมายอื่น (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:คอมมอนส์ (แก้ไข)
แม่แบบ:คอมมอนส์-หมวดหมู่ (แก้ไข)
แม่แบบ:ชื่ออื่น (แก้ไข)
แม่แบบ:ต้องการอ้างอิงเฉพาะส่วน (แก้ไข)
แม่แบบ:บทความหลัก (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:ปรับปรุงการอ้างอิง (แก้ไข)
แม่แบบ:พระแก้ว (แก้ไข)
แม่แบบ:รายการอ้างอิง (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:รีไรต์ (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:หลัก (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:อ้างอิง (แก้ไข)
แม่แบบ:เพิ่มอ้างอิง (แก้ไข)
แม่แบบ:ไม่ตัด (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
มอดูล:Arguments (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Category handler (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Category handler/blacklist (แก้ไข)
มอดูล:Category handler/config (แก้ไข)
มอดูล:Category handler/data (แก้ไข)
มอดูล:Category handler/shared (แก้ไข)
มอดูล:Check for unknown parameters (แก้ไข)
มอดูล:Citation/CS1 (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/COinS (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Configuration (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Date validation (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Identifiers (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Utilities (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Whitelist (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/styles.css (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Delink (แก้ไข)
มอดูล:Find sources (แก้ไข)
มอดูล:Find sources/config (แก้ไข)
มอดูล:Find sources/links/google (แก้ไข)
มอดูล:Find sources/links/google books (แก้ไข)
มอดูล:Find sources/links/google news (แก้ไข)
มอดูล:Find sources/links/google newspapers (แก้ไข)
มอดูล:Find sources/links/google scholar (แก้ไข)
มอดูล:Find sources/links/jstor (แก้ไข)
มอดูล:Find sources/templates/Find sources mainspace (แก้ไข)
มอดูล:Format link (แก้ไข)
มอดูล:Hatnote (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Hatnote/styles.css (แก้ไข)
มอดูล:Hatnote list (แก้ไข)
มอดูล:Infobox (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:InfoboxImage (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Labelled list hatnote (แก้ไข)
มอดูล:Message box (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Message box/ambox.css (แก้ไข)
มอดูล:Message box/configuration (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Multiple image (แก้ไข)
มอดูล:Namespace detect/config (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Namespace detect/data (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Navbar (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Navbar/configuration (แก้ไข)
มอดูล:Navbar/styles.css (แก้ไข)
มอดูล:Navbox (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Navbox/configuration (แก้ไข)
มอดูล:Navbox/styles.css (แก้ไข)
มอดูล:No globals (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Portal (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
มอดูล:Portal-inline (แก้ไข)
มอดูล:Portal/images/พ (แก้ไข)
มอดูล:Side box (แก้ไข)
มอดูล:Side box/styles.css (แก้ไข)
มอดูล:String (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:StringReplace (แก้ไข)
มอดูล:Unsubst (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Webarchive (แก้ไข)
มอดูล:Webarchive/data (แก้ไข)
มอดูล:Yesno (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:ตรวจสอบพารามิเตอร์ที่ไม่รู้จัก (แก้ไข)

กลับไปที่หน้า พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/wiki/พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร"