ดูต้นฉบับสำหรับ ข้าราชการไทย

คุณไม่มีสิทธิแก้ไขหน้านี้ ด้วยเหตุต่อไปนี้:
ที่อยู่ไอพีของคุณอยู่ในช่วงไอพีที่ถูกบล็อกในทุกวิกิของมูลนิธิวิกิมีเดีย
ถูกบล็อกโดย ‪EPIC‬ เหตุผลที่ระบุคือ Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected
เวลาเริ่มต้นของการบล็อก: 15:48, 2 กรกฎาคม 2567
เวลาสิ้นสุดของการบล็อก: 15:48, 2 กรกฎาคม 2568
ที่อยู่ไอพีปัจจุบันของคุณคือ 206.189.44.186 ช่วงที่ถูกบล็อกคือ 206.189.32.0/20
โปรดรวมรายละเอียดด้านบนทั้งหมดในการสื่อสารใด ๆ เกี่ยวกับการบล็อกนี้ของคุณ
หากคุณเชื่อว่าคุณถูกบล็อกโดยไม่ถูกต้อง คุณสามารถดูสารสนเทศอื่นเพิ่มเติมและขั้นตอนได้ที่นโยบายข้ามโครงการอย่าใช้พร็อกซีเปิด หรืออภิปรายเกี่ยวกับการบล็อกนี้ได้โดยเขียนที่การร้องขอการตรวจสอบบนเมทาวิกิ You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
คุณสามารถดูหรือคัดลอกโค้ดของหน้านี้:
[[ไฟล์:Thai Civil servant Director Higher Level.jpg|thumb|เครื่องแบบสีกากีและอินทรธนูข้าราชการพลเรือนสามัญ ระดับอำนวยการสูง]]
'''ข้าราชการ''' คือ บุคคลที่รับการบรรจุแต่งตั้งให้รับราชการปฏิบัติหน้าที่ และรับเงินเดือนในกระทรวงหรือกรมต่างๆ ของ[[ประเทศไทย]] ส่วนองค์กรที่บุคคลดังกล่าวปฏิบัติงานอยู่นั้นเรียก '''ส่วนราชการ'''

== ประวัติ ==
[[พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ทรงวางระเบียบข้าราชการพลเรือนเป็นครั้งแรก ให้มีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ [[1 เมษายน]] [[พ.ศ. 2472]] เพื่อเป็นแนวทางในการเลือกสรรผู้มีความรู้และความสามารถเข้ารับราชการ โดยกำหนดให้มีข้าราชการ 3 ประเภท คือ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2471/A/293.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2471]</ref>
* '''ข้าราชการพลเรือนสามัญ''' คือ ข้าราชการที่รัฐบาลบรรจุแต่งตั้งไว้ตามระเบียบฯ แบ่งออกเป็น 2 ชั้น คือ ชั้นสัญญาบัตร (รองอำมาตย์ตรีขึ้นไป) และชั้นราชบุรุษ
* '''ข้าราชการพลเรือนวิสามัญ''' คือ บุคคลที่รัฐบาลจ้างไว้ให้ทำการเฉพาะอย่าง หรือระยะเวลาชั่วคราว ตั้งแต่[[พ.ศ. 2518]]เป็นต้นมา เปลี่ยนให้เรียกว่า'''ลูกจ้างประจำ'''
* '''เสมียนพนักงาน''' คือ ข้าราชการชั้นต่ำ ซึ่งมีสิทธิได้รับเงินเดือนตามอัตราที่ตั้งไว้

== ประเภทของข้าราชการไทย ==
ข้าราชการในประเทศไทย มีหลายประเภท ได้แก่
# ข้าราชการพลเรือนสามัญ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2551/A/022/1.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๕๑	]</ref>
# ข้าราชการในพระองค์<ref>{{Cite web |url=https://www.royaloffice.th/wp-content/uploads/2018/09/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C.pdf |title=พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการในพระองค์ พ.ศ. ๒๕๖๐ |access-date=2023-05-26 |archive-date=2023-05-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230526154731/https://www.royaloffice.th/wp-content/uploads/2018/09/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C.pdf |url-status=dead }}</ref>
# ข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2507/A/007/11.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือนในมหาวิทยาลัย พ.ศ. 2507]</ref>
# ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/0AA/00151494.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547]</ref>
# ข้าราชการทหาร<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2521/A/043/1.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการทหาร พ.ศ. ๒๕๒๑]</ref>
# ข้าราชการตำรวจ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2521/A/065/5.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการตำรวจ พ.ศ. ๒๕๒๑]</ref>
# ข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม<ref>{{Cite web |url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/00019047.PDF |title=พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม พ.ศ. ๒๕๔๓ |access-date=2014-12-02 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304211310/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/00019047.PDF |url-status=dead }}</ref>
# ข้าราชการฝ่ายอัยการ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2553/A/075/1.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการฝ่ายอัยการ พ.ศ. ๒๕๕๓]</ref>
# ข้าราชการรัฐสภา<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2554/A/034/8.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการรัฐสภา พ.ศ. ๒๕๕๔]</ref>
# ข้าราชการฝ่ายศาลปกครอง<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2542/A/094/1.PDF พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒]</ref>
# ข้าราชการสำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2557/A/068/13.PDF ประกาศศาลรัฐธรรมนูญ เรื่อง มาตรฐานกำหนดตำแหน่ง ประเภทตำแหน่ง สายงาน และระดับตำแหน่งตามมาตรฐานกำหนดตำแหน่งของข้าราชการสำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ]</ref>
# ข้าราชการสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2555/A/008/35.PDF ระเบียบคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ว่าด้วยการบริหารงานบุคคลของสำนักงาน ป.ป.ช. พ.ศ. ๒๕๕๕	]</ref>
# ข้าราชการสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ<ref>{{Cite web |url=https://www.nhrc.or.th/getattachment/ea4a0885-068d-423e-a9bb-bb774d0bfe86/.aspx |title=ระเบียบคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ว่าด้วยการบริหารงานบุคคลของข้าราชการสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2561 และที่แก้ไขเพิ่มเติม |access-date=2022-10-18 |archive-date=2022-10-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221018144421/https://www.nhrc.or.th/getattachment/ea4a0885-068d-423e-a9bb-bb774d0bfe86/.aspx |url-status=dead }}</ref>
# ข้าราชการสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2555/A/102/15.PDF ระเบียบคณะกรรมการตรวจเงินแผ่นดิน ว่าด้วยการบริหารงานบุคคล พ.ศ. 2555]</ref>
# ข้าราชการกรุงเทพมหานครและบุคลากรกรุงเทพมหานคร<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2554/A/042/1.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการกรุงเทพมหานครและบุคลากรกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๕๔]</ref>
# ข้าราชการการเมือง
# ข้าราชการส่วนท้องถิ่น
# พนักงานอื่นของรัฐ
#* พนักงานรัฐวิสาหกิจ
#* พนักงานราชการ
#* พนักงานมหาวิทยาลัย
#* พนักงานกระทรวงสาธารณสุข
#* พนักงานองค์การมหาชนและองค์การของรัฐอื่นที่ไม่ใช่ส่วนราชการ 
#* ลูกจ้างประจำ

=== ข้าราชการพลเรือนสามัญ ===
{{ดูบทความหลัก|ข้าราชการพลเรือนสามัญ}}
ข้าราชการพลเรือนสามัญ คือ ข้าราชการที่ปฏิบัติหน้าที่ราชการในกระทรวง ทบวง กรมฝ่ายพลเรือน ซึ่งได้รับการบรรจุแต่งตั้งตามพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน (ฉบับปัจจุบันคือ พ.ศ. 2551) แบ่งออกเป็นประเภทย่อย 4 ประเภท คือ ประเภทบริหาร ประเภทอำนวยการ ประเภทวิชาการ และประเภททั่วไป<ref>{{Cite web |url=http://www.ocsc.go.th/ocsccms/uploads/law/Act_law2551.pdf |title=พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2551 |access-date=2010-05-19 |archive-date=2011-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110304042914/http://www.ocsc.go.th/ocsccms/uploads/law/Act_law2551.pdf |url-status=dead }}</ref>

การคัดเลือกบุคคลเพื่อบรรจุและแต่งตั้งเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญ จะดำเนินการโดย[[สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน]] หรือในบางกรณีอาจมีการมอบหมายให้กรมต้นสังกัด เป็นผู้ดำเนินการคัดเลือกฯ
=== ข้าราชการในพระองค์ ===

ข้าราชการในพระองค์ คือ ข้าราชการตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการในพระองค์ พ.ศ. 2560 มีหน้าที่เกี่ยวกับงานในพระองค์[[พระมหากษัตริย์]] โดยการจัดระเบียบราชการในพระองค์และการบริหารงานบุคคลของราชการในพระองค์ และสถานภาพของข้าราชการในพระองค์ ให้เป็นไปตามพระราชอัธยาศัยตามที่บัญญัติไว้ในพระราชกฤษฎีกา<ref>{{Cite web |url=https://www.royaloffice.th/wp-content/uploads/2018/09/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C.pdf |title=พระราชกฤษฎีกาจัดระเบียบข้าราชการและการบริหารงานบุคคลของราชการในพระองค์ พ.ศ. 2560 |access-date=2023-05-26 |archive-date=2023-05-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230526154730/https://www.royaloffice.th/wp-content/uploads/2018/09/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C.pdf |url-status=dead }}</ref>

=== ข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา ===
ข้าราชการพลเรือนใน[[สถาบันอุดมศึกษา]] คือ ข้าราชการพลเรือนในสังกัดสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ ในสังกัด[[กระทรวงศึกษาธิการ (ประเทศไทย)|กระทรวงศึกษาธิการ]] แต่ไม่รวมถึงสถานศึกษาของรัฐที่มิใช่ส่วนราชการ ซึ่งได้รับการแต่งตั้งตามพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา แบ่งออกเป็นประเภทย่อย 3 ประเภท คือ ประเภทวิชาการ ประเภทผู้บริหาร และประเภททั่วไป <ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/0AA/00150909.PDF ตามพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา พ.ศ. 2547]</ref>ใช้ระบบมาตรฐานกลาง 11 ระดับ ในการจำแนกและกำหนดระดับตำแหน่ง มี'''คณะกรรมการข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา''' หรือ '''ก.พ.อ.''' (เดิมเรียกว่า'''คณะกรรมการข้าราชการพลเรือนในมหาวิทยาลัย''' หรือ '''ก.ม.''') เป็นคณะกรรมการกลางในการบริหารบุคคลและกำกับดูแลข้าราชการ

การคัดเลือกบุคคลเพื่อบรรจุและแต่งตั้งเป็นข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา จะดำเนินการโดย[[สถาบันอุดมศึกษา]]แต่ละแห่งโดยอิสระ ในปัจจุบันไม่มีการบรรจุและแต่งตั้งบุคคลเป็นข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษาแล้ว มีแต่เพียงการบรรจุและแต่งตั้ง[[พนักงานมหาวิทยาลัย]] เข้ามาแทน

=== ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ===
ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา คือ ข้าราชการที่ได้รับการบรรจุและแต่งตั้งให้ปฏิบัติราชการในสถานศึกษา หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/0AA/00151494.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547]</ref>
==== ผู้สอนในหน่วยงานการศึกษา ====
ประกอบด้วยตำแหน่งต่างๆ ได้แก่
# ครูผู้ช่วย
# [[ครู]]
# อาจารย์
# [[ผู้ช่วยศาสตราจารย์]]
# [[รองศาสตราจารย์]]
# [[ศาสตราจารย์]]

ทั้งนี้ตำแหน่งตามข้อ 3-6 จะมีได้เฉพาะในสถานศึกษาที่สอนระดับปริญญา

ครูตามข้อ 1 และ 2 แบ่งระดับอัตราเงินเดือน เงินประจำตำแหน่ง ดังนี้
* '''ครูผู้ช่วย''' เป็นตำแหน่งที่บรรจุแต่งตั้งในระดับแรก (เทียบเท่าอาจารย์ 1 ระดับ 5 เดิม ซึ่งในปัจจุบันการบรรจุบุคคลเข้ารับราชการครูมิได้เริ่มต้นในระดับ 3 หรือ 4 ดังแต่ก่อนแล้ว)
* '''ครู ค.ศ. 1''' (เทียบเท่าอาจารย์ 2 ระดับ 6)
* '''ครู ค.ศ. 2''' เป็นวิทยฐานะครูชำนาญการ แต่งตั้งจากครู ค.ศ. 1 (เทียบเท่าตำแหน่งอาจารย์ 2 ระดับ 7)
* '''ครู ค.ศ. 3''' เป็นวิทยฐานะครูชำนาญการพิเศษ แต่งตั้งจากครู ค.ศ. 2 ที่มีผลงานวิชาการผ่านเกณฑ์ (เทียบเท่าตำแหน่งอาจารย์ 3 ระดับ 8)
* '''ครู ค.ศ. 4''' เป็นวิทยฐานะครูเชี่ยวชาญ แต่งตั้งจากครู ค.ศ. 3 ที่มีผลงานวิชาการผ่านเกณฑ์ (เทียบเท่าตำแหน่งอาจารย์ 3 ระดับ 9)
* '''ครู ค.ศ. 5''' เป็นวิทยฐานะครูเชี่ยวชาญพิเศษ แต่งตั้งจากครู ค.ศ. 4 ที่มีผลงานวิชาการผ่านเกณฑ์ (เป็นตำแหน่งใหม่ที่ขยายขึ้นมา เทียบเท่าตำแหน่ง อธิบดี ซึ่งไม่เคยมีมาก่อนในอดีต โดยอ้างอิงพรบ.ระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547 )

==== ผู้บริหารสถานศึกษาและผู้บริหารการศึกษา ====
ประกอบด้วยตำแหน่งต่างๆ ได้แก่
# รองผู้อำนวยการสถานศึกษา
# ผู้อำนวยการสถานศึกษา
# รองผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษา
# ผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษา
# ตำแหน่งที่มีชื่อเรียกอย่างอื่น ตามที่ ก.ค.ศ. กำหนด

==== บุคลากรทางการศึกษาอื่น ====
ประกอบด้วยตำแหน่ง ศึกษานิเทศก์ และตำแหน่งที่เรียกชื่ออย่างอื่นตามที่ ก.ค.ศ. กำหนด
ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา จะมีคณะก��รมการกลางในการบริหารงานบุคคลและกำกับดูแลข้าราชการคือ '''คณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา'''หรือ'''ก.ค.ศ.'''(เดิมเรียกว่า  '''คณะกรรมการข้าราชการครู''' หรือ '''ก.ค.''')

=== ข้าราชการฝ่ายทหาร ===
ข้าราชการทหาร คือ บุคคลที่เข้ารับราชการทหารประจำการ ข้าราชการกลาโหม และพลเรือนที่บรรจุในอัตราทหาร ในหน่วยงานทางการทหารซึ่งสังกัด[[กระทรวงกลาโหม (ประเทศไทย)|กระทรวงกลาโหม]]หรือ[[กองทัพไทย]](แบ่งเป็น [[กองบัญชาการกองทัพไทย]], [[กองทัพบกไทย|กองทัพบก]], [[กองทัพเรือไทย|กองทัพเรือ]] และ[[กองทัพอากาศไทย|กองทัพอากาศ]]) มีคณะกรรมการข้าราชการทหาร (กขท.) กำกับดูแลเกี่ยวกับระเบียบข้าราชการทหาร<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2521/A/043/1.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการทหาร พ.ศ. ๒๕๒๑]</ref> 

ข้าราชการฝ่ายทหารยังแบ่งออกเป็น
* ข้าราชการทหาร คือ ข้าราชการที่ได้รับการบรรจุและแต่งตั้งเพื่อปฏิบัติราชการทหาร แบ่งชั้นยศออกเป็นชั้นประทวน (ป.) และชั้นสัญญาบัตร (น.) ซึ่งจะมีชื่อเรียกยศต่างกันตามกองทัพที่สังกัด
* [[ข้าราชการพลเรือนกลาโหม]] คือ ข้าราชการที่ได้รับการบรรจุและแต่งตั้งเพื่อปฏิบัติราชการในกระทรวงกลาโหม แต่ไม่ได้มียศแบบข้าราชการทหาร แบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ สามัญ และวิสามัญ และแบ่งออกเป็น 2 ชั้นคือ ชั้นสัญญาบัตรและต่ำกว่าชั้นสัญญาบัตร

=== ข้าราชการตำรวจ ===
{{ดูบทความหลัก|ตำรวจไทย}}
ข้าราชการตำรวจ คือ ข้าราชการในสังกัด[[สำนักงานตำรวจแห่งชาติ (ไทย)|สำนักงานตำรวจแห่งชาติ]] ซึ่งเป็นส่วนราชการไม่สังกัดสำนักนายกรัฐมนตรี กระทรวงหรือทบวง มีฐานะเป็นกรม และอยู่ในบังคับบัญชาของนายกรัฐมนตรี แบ่งออกเป็นชั้นประทวน (ป.) และชั้นสัญญาบัตร (สบ.)

=== ข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม ===
{{ดูบทความหลัก|ข้าราชการฝ่ายตุลาการ (ประเทศไทย)}}
ข้าราชการตุลาการศาลยุติธรรม คือ ข้าราชการที่บรรจุและแต่งตั้งเพื่อปฏิบัติราชการในศาลยุติธรรม และสำนักงานศาลยุติธรรม มีคณะกรรมการข้าราชการตุลาการศาลยุติธรรม(ก.ต.) เป็นคณะกรรมการกลางกำกับดูแล ตามพระราชบัญญัติ ระเบียบข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม พ.ศ. ๒๕๔๓ แบ่งออกเป็น
*[[ข้าราชการฝ่ายตุลาการ|ข้าราชการตุลาการ]](ศาลยุติธรรม) คือ ข้าราชการที่มีอำนาจหน้าที่ในการพิจารณาและพิพากษาคดีความในศาลยุติธรรม
*ดะโต๊ะยุติธรรม คือ ข้าราชการซึ่งได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้มีอำนาจและหน้าที่ในการวินิจฉัยชี้ขาดข้อกฎหมายอิสลาม
*ข้าราชการศาลยุติธรรม คือ ข้าราชการที่ทำหน้าที่ด้านธุรการในสำนักงานศาลยุติธรรม

=== ข้าราชการฝ่ายอัยการ ===
ข้าราชการฝ่ายอัยการ คือ ข้าราชการที่บรรจุและแต่งตั้งให้รับราชการใน[[สำนักงานอัยการสูงสุด (ประเทศไทย)|สำนักงานอัยการสูงสุด]] (เดิมคือ "กรมอัยการ") มีคณะกรรมการอัยการ (ก.อ.) เป็นคณะกรรมการกลางในการกำกับดูแล ข้าราชการฝ่ายอัยการยังแบ่งออกเป็น
* ข้าราชการอัยการ
* ข้าราชการธุรการ ในหน่วยงานของอัยการ
[[ไฟล์:Thai Parliamentary Police Officer.jpg|thumb|[[ตำรวจรัฐสภา|เจ้าหน้าที่ตำรวจรัฐสภา]] เป็นข้าราชการรัฐสภาสามัญ]]

=== ข้าราชการรัฐสภา ===
'''ข้าราชการรัฐสภา''' แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ
* ข้าราชการรัฐสภาสามัญ คือ ข้าราชการซึ่งรับการบรรจุและแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งประจำ โดยได้รับเงินเดือนในอัตราสามัญ ใช้วิธีการจำแนกและกำหนดประเภทตำแหน่งแบบเดียวกับข้าราชการพลเรือนสามัญ
* ข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมือง คือ ข้าราชการซึ่งรับราชการในตำแหน่งการเมืองของรัฐสภา

=== ข้าราชการฝ่ายศาลปกครอง ===
ข้าราชการฝ่ายศาลปกครอง คือ ข้าราชการที่รับราชการและดำรงตำแหน่งในศาลปกครองและสำนักงานศาลปกครอง มีคณะกรรมการข้าราชการฝ่ายศาลปกครอง เป็นคณะกรรมการบริหารงานบุคคล ข้าราชการฝ่ายศาลปกครอง แบ่งออกเป็น
* ข้าราชการตุลาการศาลปกครอง คือ ข้าราชการที่มีอำนาจพิจารณาและพิพากษาคดีในศาลปกครอง
* ข้าราชการสำนักงานศาลปกครอง คือ ข้าราชการที่ทำหน้าที่ด้านธุรการในสำนักงานศาลปกครอง

=== ข้าราชการฝ่ายศาลรัฐธรรมนูญ ===
ข้าราชการฝ่ายศาลรัฐธรรมนูญ คือ ข้าราชการที่รับราชการและดำรงตำแหน่งในศาลรัฐธรรมนูญและสำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ ข้าราชการฝ่ายศาลรัฐธรรมนูญ แบ่งออกเป็น
* ข้าราชการตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ คือ ข้าราชการที่มีอำนาจพิจารณาและพิพากษาคดีในศาลรัฐธรรมนูญ
* ข้าราชการสำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ คือ ข้าราชการที่ทำหน้าที่ด้านธุรการในสำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ

=== ข้าราชการสำนักงานป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ===
ข้าราชการสำนักงานป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) คือ ข้าราชการในสังกัด สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ซึ่งได้รับบรรจุ และแต่งตั้งให้เป็นข้าราชการตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ พ.ศ. 2542 และแก้ไขเพิ่มเติมฉบับที่ 2 พ.ศ. 2554 โดยการกำหนดตำแหน่งและการให้ได้รับเงินเดือนและเงินประจำ ตำแหน่งของข้าราชการสำนักงาน ป.ป.ช. ให้นำกฎหมายว่าด้วยระเบียบ ข้าราชการพลเรือนในส่วนที่เกี่ยวกับข้าราชการพลเรือนสามัญมาใช้บังคับ โดยอนุโลม ทั้งนี้ คำว่า "ก.พ." ให้หมายถึง คณะกรรมการ ป.ป.ช. และ คำว่า "ส่วนราชการที่มีฐานะเป็นกรมและมีหัวหน้าส่วนราชการรับผิดชอบ ในการปฏิบัติราชการขึ้นตรงต่อนายกรัฐมนตรี" ให้หมายถึงสำนักงาน ป.ป.ช. ข้าราชการสำนักงาน ป.ป.ช. แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ ข้าราชการในสายกระบวนการยุติธรรม ได้แก่ ข้าราชการซึ่งปฏิบัติหน้าที่เกี่ยวข้องกับการบังคับใช้กฎหมาย และข้าราชการทั่วไป ซึ่งแบ่งเป็น ประเภทวิชาการ และประเภททั่วไป <ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2555/A/008/35.PDF ระเบียบคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ว่าด้วยการบริหารงานบุคคลของสำนักงาน ป.ป.ช. พ.ศ. 2555]</ref>

=== ข้าราชการสำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน ===
{{โครงส่วน}}

=== ข้าราชการสำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ===
{{โครงส่วน}}
[[ไฟล์:Raising the flag of Thailand at eight'o clock.jpg|thumb|เจ้าหน้าที่ดับเพลิง สังกัดสำนักป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย กรุงเทพฯ ถือเป็นข้าราชการกรุงเทพมหานครสามัญ<ref>{{Cite web|title=ประกาศรับสมัครสอบแข่งขัน ครั้งที่ 1-2564.pdf|url=https://drive.google.com/file/d/1lvFEurQLKsiaPR8nIPYsN5hUVlEn3TZX/view?usp=embed_facebook|website=Google Docs}}</ref>]]

=== ข้าราชการกรุงเทพมหานครและบุคลากรกรุงเทพมหานคร ===
* ข้าราชการกรุงเทพมหานครและบุคลากรกรุงเทพมหานคร คือ บุคคลซึ่งได้รับการบรรจุและแต่งตั้งให้รับราชการโดยได้รับเงินเดือนจากเงินงบประมาณหมวดเงินเดือนของ[[กรุงเทพมหานคร (องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น)|กรุงเทพมหานคร]] หรือจากเงินงบประมาณหมวดเงินอุดหนุนของรัฐบาลที่ให้แก่กรุงเทพมหานครนำมาจัดเป็นเงินเดือนของข้าราชการกรุงเทพมหานคร แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่<ref>[http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2554/A/042/1.PDF พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการกรุงเทพมหานครและบุคลากรกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๕๔]</ref>
** ข้าราชการกรุงเทพมหานครสามัญ
** ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษากรุงเทพมหานคร (เดิมเรียกว่า"ข้าราชการครูกรุงเทพมหานคร") คือ ข้าราชการที่รับราชการในสถานศึกษาของกรุงเทพมหานคร
** ข้าราชการกรุงเทพมหานครในสถาบันอุดมศึกษา คือ ข้าราชการที่รับราชการในสถาบันอุดมศึกษาในสังกัดหรือในกำกับของกรุงเทพมหานคร ([[มหาวิทยาลัยนวมินทรา���ิราช]])
* บุคลากรกรุงเทพมหานคร คือ ลูกจ้างกรุงเทพมหานครและพนักงานกรุงเทพมหานคร
**ลูกจ้างกรุงเทพมหานคร คือ บุคคลซึ่งได้รับการแต่งต้งให้ปฏิบัติงานของกรุงเทพมหานครโดยได้รับค่าจ้างจากเงินงบประมาณหมวดค่าจ้างของกรุงเทพมหานครหรือจากเงินงบประมาณหมวดเงินอุดหนุนของรัฐบาลที่ให้แก่กรุงเทพมหานครและกรุงเทพมหานครนำมาจัดเป็นค่าจ้างของลูกจ้างกรุงเทพมหานคร
**พนักงานกรุงเทพมหานคร คือ บุคคลซึ่งได้รับการจ้างตามสัญญาจ้างโดยได้รับค่าตอบแทนจากเงินงบประมาณหมวดค่าตอบแทนของกรุงเทพมหานคร

=== ข้าราชการส่วนท้องถิ่น  ===
[[ไฟล์:Thai general election 2007 06.jpg|thumb|ข้าราชการส่วนท้องถิ่น (ชุดสีกากี ซ้าย) (เขตเลือกตั้งที่ ๑ จังหวัดอุตรดิตถ์) ขณะปฎิบัติหน้าที่ใน[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในประเทศไทย พ.ศ. 2550]]]]
ข้าราชการส่วนท้องถิ่น ตามพระราชบัญญัติบำเหน็จบำนาญข้าราชการส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2500 มาตรา 4 "ข้าราชการส่วนท้องถิ่น หมายความว่า ข้าราชการองค์การบริหารส่วนจังหวัด พนักงานเทศบาล พนักงานส่วนตำบล ตามกฎหมายว่าด้วยการนั้น แต่ไม่รวมถึงข้าราชการกรุงเทพมหานคร และมาตรา 3 วรรคสอง ตามพระราชบัญญัติกองทุนบำเหน็จบำนาญข้าราชการ พ.ศ. 2539 "ข้าราชการส่วนท้องถิ่น หมายความว่า ข้าราชการ พนักงาน หรือผู้ปฏิบัติงาน ซึ่งเรียกชื่ออย่างอื่นขององค์การบริหารส่วนจังหวัด เทศบาล และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอื่นตามที่มีกฎหมายจัดตั้ง

ตำแหน่งของข้าราชการส่วนท้องถิ่น มี 4 ประเภท ประกอบด้วย
# ประเภทบริหารท้องถิ่น มี 3 ระดับ ได้แก่
## ระดับต้น
## ระดับกลาง
## ระดับสูง
# ประเภทอำนวยการท้องถิ่น มี 3 ระดับ ได้แก่
## ระดับต้น
## ระดับกลาง
## ระดับสูง
# ประเภทวิชาการ มี 4 ระดับ ได้แก่
## ระดับปฏิบัติการ
## ระดับชำนาญการ
## ระดับชำนาญการพิเศษ
## ระดับเชี่ยวชาญ
# ประเภททั่วไป มี 3 ระดับ ได้แก่
## ระดับปฏิบัติงาน
## ระดับชำนาญงาน
## ระดับอาวุโส
ทั้งนี้ ข้าราชการส่วนท้องถิ่นที่ปฏิบัติงานในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแต่ละประเภทจะถูกเรียกชื่อ แตกต่างกันไปตามกฎหมายจัดตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนั้น ๆ ข้าราชการส่วนท้องถิ่นที่ปฏิบัติงานในองค์การบริหารส่วนจังหวัด เรียกว่า ข้าราชการองค์การบริหารส่วนจังหวัด ปฏิบัติงานในเทศบาล เรียกว่า พนักงานเทศบาล ข้าราชการส่วนท้องถิ่นที่ปฏิบัติงานในองค์การบริหารส่วนตำบล เรียกว่า พนักงานส่วนตำบล และข้าราชการส่วนท้องถิ่นที่ปฏิบัติงานในเมืองพัทยา เรียกว่า พนักงานเมืองพัทยา ซึ่งเป็นการเรียกชื่อเจ้าหน้าที่ของรัฐตามกฎหมายจัดตั้งขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นประเภทนั้น ๆ ทำให้มีผู้เข้าใจผิดว่า พนักงานเทศบาล พนักงานส่วนตำบลและพนักงานเมืองพัทยาไม่ใช่ข้าราชการ ซึ่งตามข้อเท็จจริงแล้วเจ้าหน้าที่รัฐดังกล่าว มีฐานะเป็นข้าราชการ เช่นเดียวกัน

=== ข้าราชการการเมือง ===
{{โครงส่วน}}
ข้าราชการการเมือง คือ ผู้ที่รับราชการในตำแหน่งทางการเมืองซึ่งแบ่งออกเป็น
*ข้าราชการการเมือง และผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง คือ ข้าราชการและผู้ที่ดำรงตำแหน่งทางการเมืองตามมติของคณะรัฐมนตรี
*ข้าราชการการเมืองกรุงเทพมหานคร คือ ข้าราชการและผู้ที่ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในการปกครองท้องถิ่นของ[[กรุงเทพมหานคร (องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น)|กรุงเทพมหานคร]]
*ข้าราชการการเมืองท้องถิ่น และผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองท้องถิ่น คือ ข้าราชการและผู้ที่ดำรงตำแหน่งราชการทางการเมืองในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

== พนักงานอื่นของรัฐ ==
นอกจากข้าราชการแล้วยังมีพนักงานของรัฐประเภทอื่นที่มีลักษณะงานแบบเดียวหรือคล้ายคลึงกับข้าราชการ ซึ่งจะมีลักษณะการบริหารจัดการบุคลากรแบบเดียวกับข้าราชการพลเรือนวิสามัญในอดีต คือจ้างให้รับราชการหรือปฏิบัติงานเฉพาะ หรือไม่ดำรงตำแหน่งประจำแบบข้าราชการ  ซึ่งได้แก่

=== พนักงานราชการ ===
[[พนักงานราชการ]] บรรจุแทนอัตราของลูกจ้างประจำ

=== พนักงานมหาวิทยาลัย ===
[[พนักงานมหาวิทยาลัย]] บรรจุแทนอัตราของ[[ข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา]]

=== พนักงานรัฐวิสาหกิจ ===
พนักงานรัฐวิสาหกิจ บรรจุแทนอัตราของข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์

=== พนักงานองค์การมหาชนและหน่วยงานอื่นของรัฐที่ไม่ใช่ส่วนราชการ ===
* พนักงานองค์การมหาชนและองค์การของรัฐ และหน่วยงานอื่นของรัฐที่ไม่ใช่ส่วนราชการ

=== พนักงานกระทรวงสาธารณสุข ===
* พนักงานกระทรวงสาธารณสุข บรรจุทดแทน/รองรับบางตำแหน่งของข้าราชการ ในกระทรวงสาธารณสุขในระยะชั่วคราวจนกว่าตำแหน่งข้าราชการนั้นๆ จะว่างลงจึงจะบรรจุเป็นข้าราชการ และบรรจุทดแทนลูกจ้างประจำซึ่งปัจจุบันไม่ได้มีการบรรจุเป็นลูกจ้างประจำแล้ว

=== ลูกจ้างประจำ ===
* ลูกจ้างประจำ แปรสภาพมาจากข้าราชการพลเรือนวิสามัญ มีอยู่ 2 ประเภท คือ
** ลูกจ้างประจำส่วนราชการ เงินงบประมาณ เป็นลูกจ้างประจำที่จ้างให้ปฏิบัติงานในส่วนราชการ โดยใช้เงินงบประมาณจากกระทรวงการคลัง ปัจจุบันไม่มีการบรรจุลูกจ้างประจำประเภทนี้แล้ว โดยตำแหน่งที่ว่างลงจะถูกยุบเลิก และให้จ้างพนักงานราชการมาปฏิบัติงาน/ราชการแทนตำแหน่งที่ว่างลง
** ลูกจ้างประจำส่วนราชการ เงินรายได้ เป็นลูกจ้างประจำที่จ้างให้ปฏิบัติงานในส่วนราชการ โดยใช้เงินรายได้ของส่วนราชการนั้นๆ
* ลูกจ้างชั่วคราว มีลักษณะงานและตำแหน่งแบบเดียวกับลูกจ้างประจำ แต่จ้างไว้ในระยะชั่วคราว

==ข้าราชการในอดีต==
=== ข้าราชการพลเรือนวิสามัญ ===
ข้าราชการพลเรือนวิสามัญ คือ ข้าราชการที่ส่วนราชการจ้างให้รับราชการในตำแหน่งเฉพาะ ซึ่งใช้ความสามารถ ฝีมือ และความชำนาญเป็นหลัก หรือจ้างให้รับราชการในระยะเวลาชั่วคราว ลักษณะงานจะเป็นเหมือนผู้ช่วยของข้าราชการพลเรือนสามัญ ภายหลังปี[[พ.ศ. 2518]] รัฐบาลได้เปลี่ยนให้เรียกว่า'''ลูกจ้างประจำ''' และพระราชบัญญัติ ระเบียบข้าราชการพลเรือนที่ออกใหม่ก็ไม่ได้ระบุไว้ในประเภทของข้าราชการพลเรือน ซึ่งทำให้ข้าราชการพลเรือนวิสามัญถูกยกเลิกไป

=== เสมียนพนักงาน ===
เสมียนพนักงาน คือ ข้าราชการพลเรือนระดับล่างที่ปฏิบัติงานทั่วไปในส่วนราชการซึ่งส่วนมากจะเป็นงานธุรการ ภายหลังให้รวมกับข้าราชการพลเรือนประเภทอื่นๆ ซึ่งหากเทียบกับปัจจุบันก็คือ ข้าราชการระดับปฏิบัติการ ,ข้าราชการประเภททั่วไป หรือข้าราชการฝ่ายสนับสนุน

=== ข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์ ===
ข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์ คือ ข้าราชการที่สังกัดหน่วยงานรัฐพาณิชย์ ได้แก่ กองไฟฟ้าหลวง กรมโยธาเทศบาล, กองไฟฟ้ากรุงเทพ กระทรวงมหาดไทย, กรมรถไฟ กระทรวงคมนาคม และกรมไปรษณีย์โทรเลข กระทรวงคมนาคม ซึ่งภายหลังหน่วยงานเหล่านี้ได้แปรสภาพเป็น[[รัฐวิสาหกิจ]]เพื่อเพิ่มความคล่องตัวในการบริหารงาน โดยหน่วยงานสุดท้ายที่มีการบรรจุข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์คือ กรมไปรษณีย์โทรเลข กระทรวงคมนาคม ซึ่งในวันที่ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2521 ได้มี พระราชกฤษฎีกายกเลิกพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยระเบียบข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์ พ.ศ. 2519  พ.ศ. 2521<ref>[https://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2521/A/084/28.PDF พระราชกฤษฎีกายกเลิกพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยระเบียบข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์ พ.ศ. ๒๕๑๙ พ.ศ. ๒๕๒๑]</ref> หลังจากที่โอนหน่วยงานบางส่วนไปจัดตั้ง การสื่อสารแห่งประเทศไทย ในปีพ.ศ. 2519 ซึ่งหน่วยงานที่เหลือของกรมไปรษณีย์โทรเลขมีลักษณะงานแบบเดียวกับข้าราชการพลเรือนสามัญเป็นผู้ปฏิบัติ จึงมีผลให้ตำแหน่งข้าราชการพลเรือนรัฐพาณิชย์ถูกยกเลิกไป

=== ข้าราชการประจำต่างประเทศพิเศษ ===
{{โครงส่วน}}
ข้าราชการประจำต่างประเทศพิเศษ คือ ข้าราชการที่ปฏิบัติราชการในต่างประเทศ เช่น เอกอัครราชทูต และกงสุล ซึ่งภายหลังให้ถือเป็นข้าราชการพลเรือนสามัญที่รับราชการในสังกัด[[กระทรวงการต่างประเทศ (ประเทศไทย)|กระทรวงการต่างประเทศ]] ดังนั้นในพระราชบัญญัติ ระเบียบข้าราชการพลเรือนฉบับใหม่ จึงไม่ได้ระบุไว้ในประเภทของข้าราชการพลเรือน

== สิทธิ หน้าที่ของข้าราชการ ==
บุคคลผู้เป็นทหาร ตำรวจ ข้าราชการ เจ้าหน้าที่อื่นของรัฐ และพนักงานหรือลูกจ้างขององค์กรของรัฐ มีหน้าที่ดำเนินการให้เป็นไปตามกฎหมายเพื่อรักษาประโยชน์ส่วนรวมอำนวยความสะดวก และให้บริการแก่ประชาชนตามหลักธรรมาภิบาลของการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี <ref>{{Cite web |url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2550/A/047/1.PDF |title=รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 |access-date=2010-05-20 |archive-date=2007-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927192939/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2550/A/047/1.PDF |url-status=dead }}</ref> นอกจากนั้นข้าราชการยังมีสิทธิต่างๆ อาทิ
* สิทธิในการรับบำเหน็จ บำนาญ
* สิทธิในการขอพระราชทาน[[เครื่องราชอิสริยาภรณ์|เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย]]
* สิทธิเกี่ยวกับสวัสดิการนอกเหนือจากเงินเดือนและเงินประจำตำแหน่ง อาทิ ค่ารักษาพยาบาลตนเอง บิดา มารดา คู่สมรส และบุตร ค่าเช่าบ้าน ค่าครองชีพชั่วคราว ฯลฯ

== ปัญหาเกี่ยวกับสิทธิ์รักษาพยาบาลข้าราชการ ==

ตามปกติแล้วคนทั่วไปมักรู้สึกว่าข้าราชการได้รับสวัสดิการรักษาพยาบาลที่ดี ตนเองเบิกได้ บิดามารดา บุตร คู่สมรส สามารถอาศัยสิทธิ์ได้ แต่ในความเป็นจริงสิทธิ์ราชการนั้นด้อยกว่าสิทธิ์อื่นในหลายกรณี

1. ข้าราชการมีสิทธิ์รับการดูแลแบบประคับประคองด้อยกว่าสิทธิ์บัตรทอง<ref>{{cite news|title=เทียบกันชัดๆ 3 กองทุนสุขภาพ ดูแลประคับประคอง-วาระท้ายของชีวิต ‘บัตรทอง’ ครอบคลุมที่สุด และ ‘ดีที่สุด’|url=https://www.thecoverage.info/news/content/4573|accessdate=25 December 2023|work=TheCoverage|date=20 February 2023}}</ref>

2. แม้ว่าข้าราชการจะสามารถรักษาได้ในโรงพยาบาลของรัฐทุกแห่ง<ref>{{cite news|title=สรุปสวัสดิการประกันและค่ารักษาพยาบาลจากรัฐบาล|url=https://www.rama.mahidol.ac.th/health_service/th/km/09feb2018-0826|accessdate=25 December 2023|work=Ramathibodi Hospital|date=25 December 2023}}</ref> แต่ก็เป็นจุดอ่อนที่สำคัญเป็นอย่างยิ่งเพราะข้าราชการจะมีปัญหาในการหาเตียง เนื่องจากข้าราชการไม่มีโรงพยาบาลคู่สัญญาที่มีข้อผูกพันธ์ทางกฎหมายเหมือนบัตรทองและประกันสังคม ซึ่งประเด็นนี้อาจเกิดอันตรายได้หากโรคมีความรุนแรง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการหาเตียงผู้ป่วยหนัก สิทธิ์ข้าราชการจะด้อยกว่าเป็นอย่างมาก<ref>{{cite news|title="ข้อย่อยที่ 1 กรณีที่ 3 ใช้สิทธิราชการ" ใน "อยากอายุยืน ต้องเล่นกล้าม"|url=https://drsant.com/2016/05/blog-post_16-9.html|accessdate=25 December 2023|work=นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์|date=16 May 2016|archive-date=2023-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20231224052500/https://drsant.com/2016/05/blog-post_16-9.html|url-status=dead}}</ref> ทั้งนี้ โรงพยาบาลของรัฐมีปัญหาเตียงเต็ม<ref>{{cite news|title='รพ.รัฐเตียงเต็ม-รพ.เอกชนเตียงว่าง' ความจริงที่เจ็บปวด|url=https://inews.bangkokbiznews.com/read/345271|accessdate=25 December 2023|work=ดร.เฉลิมพล ไวทยางกูร(bangkokbiznews)|date=19 September 2018}}</ref> ที่เป็น 'ปัญหานิรันดร'<ref>{{cite news|title=หัวข้อ "ปัญหาอันเป็นนิรันดร์" ใน "คนจนเตรียมจองวัด? โรงพยาบาลรัฐ "เตียงเต็ม!"|url=https://mgronline.com/live/detail/9600000025369|accessdate=25 December 2023|work=mgronline|date=12 March 2017}}</ref> เช่นกรณี'คุณพีพี'ที่ใช้บัตรทอง โรงพยาบาลต้นสังกัดเตียงเต็ม และโรงพยาบาลรัฐอื่นๆ ก็เต็ม แม้จะพยายามหาเตียงแต่ก็ไม่มีที่ใดมีเตียงเลย<ref>{{cite news|title=ปัญหาโคม่า “รพ.รัฐเตียงเต็ม” ระเบิดเวลา…ประชาชนรอความตาย|url=https://mgronline.com/live/detail/9610000052847|accessdate=25 December 2023|work=mgronline|date=29 May 2018}}</ref> ซึ่งในระบบของรัฐจะมีเรื่องคนไข้รอเตียงไม่ไหวเสียชีวิตไปก่อน<ref>{{cite news|title='เพราะกำไรไม่ใช่หัวใจสำคัญ' ใน 'ภารกิจ "หมอบุญ" สร้างเมืองวัยเกษียณ'|url=https://www.posttoday.com/politic/report/501606|accessdate=25 December 2023|work=จารุพันธ์ จิระรัชนิรมย์(posttoday)|date=5 July 2017}}</ref> ดังนั้น ยิ่งเป็นสิทธิ์ราชการแล้วจึงยิ่งด้อยที่สุดกรณีที่ต้องหาเตียง อีกทั้งไม่มีโรงพยาบาลใดๆ ที่รับผิดชอบแต่อย่างใด

ข้อมูล ณ เดือนธันวาคม 2566 จากแพทย์หญิงอภิชญา สุขประเสริฐ นายแพทย์ชาวไทย ระบุว่าผู้ใช้สิทธิ์ข้าราชการพลเรือนสามัญใน กทม. ต่างนอนกองอยู่ในห้องฉุกเฉินอย่างน่าเศร้า โดยในขณะนี้เป็นสิทธิ์ที่สิ้นหวังที่สุด เพราะไร้ รพ. ต้นสิทธิ์ ในขณะที่สิทธิ์ซึ่งได้เตียงเร็วที่สุด กลับเป็นบัตรทอง<ref>{{Cite news|date=4 ธันวาคม 2023|title=ส่วนกรุงเทพฯ (และปริมณฑลบางส่วน)|work=อภิชญา สุขประเสริฐ|url=https://www.hlabconsulting.com/single-post/%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87-%E0%B8%AD%E0%B8%B5%E0%B8%81%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B6%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%9B%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87-%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%94%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87-%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88-%E0%B9%81%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2|url-status=live|access-date=16 มกราคม 2024}}</ref>

3. บิดา มารดา คู่สมรส และบุตร หากมาใช้สิทธิ์ข้าราชการจะไม่สามารถเบิกค่าตรวจสุขภาพประจำปีแบบข้าราชการได้<ref>{{cite news|title=สวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ|url=https://nih.dmsc.moph.go.th/data/data/25_7_57/1.pdf|accessdate=25 December 2023|work=รชตะ อุ่นสุข|date=25 July 2014}}{{ลิงก์เสีย|date=กุมภาพันธ์ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

4. กรมบัญชีกลางปรับระเบียบการรับยาทางไปรษณีย์ให้ต้องยืนยันตัวตนที่โรงพยาบาล หรือผ่าน Application ตั้งแต่ 1 ตุลาคม 2566<ref>{{cite news|title=ส่อวุ่น 1 ต.ค. นี้ กรมบัญชีกลางปรับระเบียบผู้ป่วยข้าราชการ...|url=https://www.hfocus.org/content/2023/09/28435|accessdate=18 January 2024|work=hfocus|date=19 September 2023}}</ref> ซึ่งคนวัยเกษียณหลายคนทำไม่ได้ และหลายคนไม่มีลูกหลาน ขณะที่สิทธิ์บัตรทองไม่มีข้อจำกัดแบบนี้<ref>{{cite news|title=ข้าราชการ...เบิกจ่ายเงิน subtopic แพทย์กังวลระบบซ้ำซ้อน ทำคนไข้งง|url=https://www.hfocus.org/content/2023/09/28436|accessdate=18 January 2024|work=hfocus|date=19 September 2023}}</ref>

นายแพทย์สมศักดิ์ เทียมเก่า อาจารย์แพทย์ เห็นว่า "วิธีคิดของเราพอเห็นปัญหาแบบหนึ่ง เช่น มีคนไม่ยอมยืนยันตัวตน ช็อปปิ้งยา โกงการเบิกจ่ายยา ก็มักจะออกระเบียบใหญ่มาควบคุมคนที่ทำแบบนี้ แต่คนที่ทำงานถูกต้องมาตลอดกลับรับผลกระทบไปด้วย แทนที่จะจัดการปัญหาตรงนั้นให้ตรงจุด"<ref>{{cite news|title=subtopic สวนทางนโยบายรัฐบาลอำนวยความสะดวก ใช้ดิจิทัลเฮลธ์|url=https://www.hfocus.org/content/2023/09/28435|accessdate=18 January 2024|work=hfocus|date=19 September 2023}}</ref>

5. ข้าราชการบำนาญไม่สามารถเข้าถึงนวัตกรรมใหม่ๆ ที่มีประสิทธิภาพในการรักษา<ref>{{cite news|title=หัวอก "ข้าราชการเกษียณ" เข้าไม่ถึงยา-สิทธิการรักษา|url=https://www.bangkokbiznews.com/corporate-moves/politics/1042035|accessdate=25 December 2023|work=bangkokbiznews|date=9 December 2022}}</ref> โดยข้าราชการบำนาญไม่มีสถานะเป็นข้าราชการ<ref>{{cite web|title=ข้าราชการบำนาญ เป็นข้าราชการหรือไม่|url=http://www.meechaithailand.com/ver1/?module=4&cateid=&action=view&id=012190|accessdate=25 December 2023|work=มีชัย ฤชุพันธุ์|date=22 October 2003}}</ref> อีกทั้งการขอหารือและขออนุมัตินอกเหนือจากที่กําหนดไว้ตามกฎหมายด้านค่าตอบแทนและสวัสดิการยังต้องทำผ่านหน่วยงานซึ่งบางกรณีผู้เกษียณไม่ได้เข้าหน่วยงาน และไม่ได้อยู่ในที่ตั้งเหมือนวัยทำงานปกติแล้ว<ref>{{cite web|title=คู่มือหรือมาตรฐานการให้บริการ|url=https://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER20/DRAWER007/GENERAL/DATA0000/00000464.PDF|accessdate=25 December 2023|work=กรมบัญชีกลาง|date=1 July 2003}}{{ลิงก์เสีย|date=กุมภาพันธ์ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

6. ความล่าช้าหลายกรณี เช่น กรณีที่ผู้ป่วยได้รับความเสียหายจากการบริบาลทางการแพทย์ เมื่อเปรียบเทียบกับบัตรทอง ซึ่งเป็นสิทธิ์แรกสุดที่มีกฎหมายรองรับ ได้แก่ ��าตรา 41 ของ พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ตามมาด้วยประกันสังคม มีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 20 ตุลาคม 2558 ส่วนสิทธิ์ข้าราชการ กรรมาธิการสาธารณสุขมีนโยบายผลักดันให้ได้รับสิทธิ์เหมือนบัตรทองและประกันสังคม<ref>{{cite news|title=กมธ.สธ.เล็งเดินหน้าผลักดันเพิ่มสิทธิ ขรก.ให้ได้เงินเยียวยาเหมือนบัตรทอง-ประกันสังคม|url=https://www.hfocus.org/content/2018/01/15301|accessdate=18 January 2024|work=hfocus|date=22 January 2018}}</ref> อย่างไรก็ตาม ความล่าช้าดังกล่าวทำให้ผู้ใช้สิทธิ์ข้าราชการไม่ได้มีกองทุนช่วยเหลือเยียวยาเหมือนกับที่สิทธิ์อื่นมีไปก่อนหน้า เช่น วันที่ 6 กุมภาพันธ์ 2566 สภาผู้บริโภคได้เผยแพร่เคสที่ใช้สิทธิ์ข้าราชการไม่มีกองทุนช่วยเหลือและเยียวยาทำให้เกิดความเหลื่อมล้ำกับสิทธิ์อีก 2 กองทุนมาก<ref>{{cite news|title=เมื่อลูกต้อง ‘สูญเสียดวงตา’ ด้วยมะเร็ง เพราะการคัดกรองที่ล่าช้า|url=https://www.tcc.or.th/documents/delayed-treatment/|accessdate=28 January 2024|work=สภาผู้บริโภค|date=6 February 2023}}</ref> หรือเรื่องผ้าอ้อมผู้ใหญ่ที่สิทธิ์บัตรทองได้รับก่อน<ref>{{cite news|title=เริ่มแล้ววันนี้กองทุนบัตรทองแจกฟรีผ้าอ้อมผู้ใหญ่|url=https://www.hfocus.org/content/2023/04/27485|accessdate=18 January 2024|work=hfocus|date=18 April 2023}}</ref> หรือเรื่องการรับยาใกล้บ้านก็เช่นกัน<ref>{{cite news|title=16 กลุ่มอาการ สิทธิบัตรทอง รับยาที่ร้านขายยา ได้เลย|url=https://www.hfocus.org/content/2022/11/26460|accessdate=18 January 2024|work=hfocus|date=24 November 2022}}</ref>

ความล่าช้ากรณีล่าสุดคือการปรึกษาแพทย์ผ่านระบบออนไลน์เมื่ออยู่ในต่างประเทศ สิทธิ์บัตรทองมีบริการให้คนไทยตั้งแต่วันที่ 15 มกราคม 2567 แต่สิทธิ์ข้าราชการยังไม่มี<ref>{{cite news|title=คนไทย "สิทธิบัตรทอง" ต่างแดนพบหมอออนไลน์ฟรี ทุกที่เวลา|url=https://www.thansettakij.com/health/wellbeing/586524|accessdate=24 January 2024|work=ฐานเศรษฐกิจ|date=23 January 2024}}</ref>

7. ความเชื่อที่ว่าข้าราชการสามารถรับบริการในโรงพยาบาลของรัฐได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายนั้นไม่เป็นความจริง โรงพยาบาลของรัฐตามนิยามของกรมบัญชีกลางจำนวนมาก โดยเฉพาะโรงพยาบาลที่ไม่ได้สังกัดกระทรวงสาธารณสุข ยังคงเรียกเก็บเงินในรหัสรายการในราคาแพงกว่าอัตราที่กรมบัญชีกลางอนุญาตมาก ผู้ใช้สิทธิ์ข้าราชการต้องจ่ายส่วนต่างเหล่านั้นเองทุกครั้งที่รับบริการ ต่างจากบัตรทองที่ไม่มีสิทธิ์เก็บเงินเกินกว่า 30 บาทตามนโยบายของ สปสช. ได้เลย จึงทำให้สิทธิ์ข้าราชการเป็นตัวพยุงฐานะของโรงพยาบาลจำนวนมากที่ขาดทุนจากบัตรทอง หรือนำเงินที่ได้จากการเรียกเก็บผู้ใช้สิทธิ์ข้าราชการไปชดเชยยอดที่ขาดทุนจากบัตรทอง ซึ่งการเรียกเก็บเงินจากทั้งกรมบัญชีกลางและผู้ใช้สิทธิ์ข้าราชการดังกล่าวทำให้ยอดเบิกจ่ายรายหัวของกรมบัญชีกลางในงบกลางสูงกว่าสิทธิ์บัตรทอง และเพิ่มความลักลั่นทางสถิติการจ่ายเงินรายหัวของภาครัฐที่แสดงสถิติอย่างแพร่หลายของสื่อมวลชนในแต่ละปีงบประมาณ ยิ่งไปกว่านั้นผู้ใช้สิทธิ์ข้าราชการในกรุงเทพฯ ยังเป็นผู้ป่วยอนาถาในโรงพยาบาลเพราะสิทธิ์บัตรทองของโรงพยาบาลต้นสิทธิ์หลายแห่งเตียงเต็มความจุตามข้อมูลในข้อ 2 ที่จะเห็นได้ว่าเป็นสิทธิ์ที่ด้อยที่สุดมาเป็นเวลานานมากแล้วสำหรับผู้ป่วยใน (IPD) โดยเฉพาะผู้ป่วยหนัก หรือผู้ป่วยเฉียบพลันที่ต้องการเตียง สิทธิ์ที่ไม่มีสังกัดนี้จะแย่ที่สุดใน 3 กองทุนหลักของประเทศ

8. ไม่ปรากฏว่าสิทธิ์ข้าราชการมีสายด่วนให้ติดต่อได้ตลอดเวลาหากมีข้อสอบถาม ร้องเรียน ร้องทุกข์ ฯลฯ เหมือนบัตรทอง (โทร.1330 บริการตลอด 24 ชม.) และประกันสังคม (โทร.1506 บริการตลอด 24 ชม.)

ผู้สันทัดกรณี (นายสุรพงษ์ กองจันทึก ประธานมูลนิธิผสานวัฒนธรรม) เห็นว่า บัตรทองมีการพัฒนาไปไกลกว่าสวัสดิการข้าราชการ<ref>{{cite news|title=ชง ‘ซูเปอร์บอร์ดฯ’ แก้เหลื่อมล้ำสุขภาพ ให้สิทธิพื้นฐานทุกกองทุนไม่น้อยกว่า ‘บัตรทอง’|url=https://www.thecoverage.info/news/content/5596|accessdate=25 December 2023|work=The Coverage|date=19 October 2023}}</ref>

== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง}}

== ดูเพิ่ม ==
* [[ราชการ]]
* [[ยศข้าราชการพลเรือนของไทยในอดีต]]

{{ราชการ}}

[[หมวดหมู่:อาชีพ]]
[[หมวดหมู่:ราชการไทย|ราชการไทย]]
{{โครง}}
แม่แบบที่ใช้ในหน้านี้:
แม่แบบ:Ambox (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
แม่แบบ:Asbox (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:Asbox/styles.css (แก้ไข)
แม่แบบ:Category handler (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:Cite news (แก้ไข)
แม่แบบ:Cite web (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:Fix (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:Fix/category (แก้ไข)
แม่แบบ:Hlist/styles.css (แก้ไข)
แม่แบบ:Main other (แก้ไข)
แม่แบบ:Navbox (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:ดูบทความหลัก (แก้ไข)
แม่แบบ:ราชการ (แก้ไข)
แม่แบบ:ราชการไทย (แก้ไข)
แม่แบบ:รายการอ้างอิง (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:ลิงก์เสีย (แก้ไข)
แม่แบบ:หลัก (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
แม่แบบ:โครง (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
แม่แบบ:โครงส่วน (ดูต้นฉบับ) (กึ่งล็อก)
มอดูล:Arguments (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Asbox (แก้ไข)
มอดูล:Buffer (แก้ไข)
มอดูล:Category handler (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Category handler/blacklist (แก้ไข)
มอดูล:Category handler/config (แก้ไข)
มอดูล:Category handler/data (แก้ไข)
มอดูล:Category handler/shared (แก้ไข)
มอดูล:Check for unknown parameters (แก้ไข)
มอดูล:Citation/CS1 (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/COinS (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Configuration (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Date validation (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Identifiers (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Utilities (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/Whitelist (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Citation/CS1/styles.css (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Format link (แก้ไข)
มอดูล:Hatnote (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Hatnote/styles.css (แก้ไข)
มอดูล:Hatnote list (แก้ไข)
มอดูล:Labelled list hatnote (แก้ไข)
มอดูล:Message box (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Message box/ambox.css (แก้ไข)
มอดูล:Message box/configuration (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Namespace detect/config (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Namespace detect/data (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Navbar (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Navbar/configuration (แก้ไข)
มอดูล:Navbar/styles.css (แก้ไข)
มอดูล:Navbox (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Navbox/configuration (แก้ไข)
มอดูล:Navbox/styles.css (แก้ไข)
มอดูล:No globals (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:Yesno (ดูต้นฉบับ) (ถูกป้องกัน)
มอดูล:ตรวจสอบพารามิเตอร์ที่ไม่รู้จัก (แก้ไข)
กลับไปที่หน้า ข้าราชการไทย
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/wiki/ข้าราชการไทย"