Czytelnicy czują silną zachętę, by nadal rozwijać te elementy historii przez pryzmat swoich spekulacji, dopóki nie zajmą się własnym życiem.

Henry Jenkins^[1]

Fanon to to twórczość fanowska tworzona w oparciu o fabułę danego uniwersum lub uniwersów, jednak niebędąca jej oficjalną częścią.

Twórczość fanowska może przybierać różne formy, takie jak sztuka graficzno-manualna (fanart), produkcje filmowe (fanfilm) czy twórczość literacka (fanfic, fanfiction). Terminy fanon i fanfiction często używane są jednak synonimicznie.

W Gwiezdnych wojnach fanon dotyczy twórczości fanów, która nigdy nie została objęta licencją Lucasfilm Ltd. Fanonu nie należy mylić z kanonem, w skład którego wchodzą wszystkie źródła, których zgodność z głównym nurtem historii Gwiezdnych wojen została potwierdzona przez Lucasfilm Story Group, Legendami, czyli dawnym kanonem, publikowanym w latach 1976–2014, oraz niekanonem, czyli licencjonowanymi materiałami, sprzecznymi zarówno z kanonem, jak i Legendami. Przykładem niekanonu mogą być filmy i seriale LEGO: Star Wars.

W polskim fandomie głosy nawołujące do utworzenia witryny internetowej zajmującej się twórczością fanów słychać co najmniej od roku 2007. Próbę założenia takiej strony podejmowały środowiska związane z Bastionem Polskich Fanów Star Wars oraz z Biblioteką Ossus. W 2023 największym ośrodkiem skupionym wokół twórczości fanów Gwiezdnych wojen jest Star Wars Fanonpedia, założona w 2015 roku.

Historia

Wczesne plany

W 2007 roku w dyskusji artykułu o Vongopedii w Bibliotece Ossus Yako, jeden z jej założycieli, napisał, że Biblioteka Ossus nie będzie tolerowała opisywania zagadnień związanych z inicjatywą fanowską, do której, w jego opinii, należała i Vongopedia^[3], pomimo iż na samej wiki znajdowały się artykułów dotyczące jej projektów siostrzanych. 6 lutego 2008, zapytany o możliwość publikowania informacji na temat działania polskiego fandomu w Bibliotece Ossus, odpisał, że ma już pomysł, w jaki sposób temu zaradzić. Zaproponował jednak przeniesienie konwersacji do innego wątku^[4].

W kwietniu 2008 użytkownik Bastionu Polskich Fanów Star Wars Dave (znany także jako Papanoida^[5]) poszukiwał polskiej wiki dotyczącej fanonu Gwiezdnych wojen^[6]. 15 czerwca rozpoczął wątek, w którym zaproponował utworzenie takowej strony pod roboczą nazwą „Fanonpedia”^[7]; miała ona być oparta na systemie MediaWiki, jednak pomysł spotkał się z odrzuceniem ze strony użytkowników portalu^[8], a sama koncepcja wielokrotnie ulegała zmianie (na przykład zamiast wiki planowano założyć blog^[9]).

W 2008 roku z inicjatywy Biblioteki Ossus założona została wiki dotycząca fanonu Gwiezdnych wojen na niezależnym serwerze www.fanon.pl, w której udział mieli użytkownicy Papanoida i Darth Kamil^[11]. W pewnym momencie strona osiągnęła poziom 160 artykułów^[12], jednak po niedługim czasie, a także po opuszczeniu jej przez Papanoidę i Dartha Kamila^[11], została zamknięta dla odwiedzających i pozostawała widoczną wyłącznie dla administratorów^[13]. W 2012 roku pomimo wielu zapowiedzi witryna nadal nie została udostępniona publicznie^[14]. Tymczasem 29 lipca 2008 roku, zniechęcony niepowodzeniem pomysłu idei Ossus II, Darth Kamil^[5] założył Bibliotekę Fanonu Star Wars (pl.fanonustarwars.wikia.com; obecna Biblioteka Arkanii), do pracy nad którą dwa dni później dołączył Papanoida^[15].

Pomimo rezygnacji Dartha Kamila i Papanoidy 8 sierpnia 2009 Yako opublikował film, na którym zapowiedział, że prace nad Ossusem II trwają^[16]. Na Blogu Biblioteki Ossus powstała z kolei kategoria „Ossus II”, w ramach której w pierwszym wpisie zapowiedziano, że niebawem pojawią się nowe informacje^[17]. W jednym z zapisów wideo poinformowano z kolei, że Ossus II to nazwa kodowa, a sama strona ma być dopiero w fazie beta^[16].

Przez następne lata na polskim Fandomie (znanym jeszcze jako „Wikia”) powstawało wiele mniejszych projektów dotyczących fanonu Gwiezdnych wojen. W 2014 roku dwóch użytkowników, SuperSzym i Lordtrion, postanowiło połączyć je, importując twórczość innych na Bibliotekę Fanonu Star Wars założoną sześć lat wcześniej z inicjatywy bastionowiczów. Po niedługim czasie nazwa wiki została zmieniona na Bibliotekę Arkanii, pod którą funkcjonuje do dziś^[5].

26 lutego 2012 roku Yako zapowiedział, że przed nadejściem kwietnia strona zostanie oddana do użytku publicznego. 2 kwietnia tego samego roku, nie zrealizowawszy swojego planu, napisał, że fanon żyje i nadal będzie żyć^[18]. 29 czerwca 2014 roku z kolei skrytykował wiki fanonu Gwiezdnych wojen znajdujące się na serwerach Wikii^[19]. Jego słowa spotkały się z oburzeniem ze strony archiwistów Biblioteki Arkanii^[20]. 6 lipca tego samego roku na platformie YouTube został opublikowany Q&A z jego udziałem; Yako powiedział wtedy, że w założeniu wiki fanonu Gwiezdnych wojen współpracująca z Biblioteką Ossus miałaby zawierać w sobie informacje o opublikowanej już wcześniej fikcji fanowskiej, co wykluczałoby możliwość tworzenia swoich własnych postaci przez nowych użytkowników bez wcześniejszej publikacji opowiadania tudzież fanfilmu; ostatecznie chętnych do współtworzenia odrębnej wiki fanonu Yako zachęcił do skontaktowania się z nim^[21].

W czerwcu 2015 roku w Sali Zgromadzeń po raz kolejny powrócił temat Ossusa II, tym razem spowodowany masowym tworzeniem artykułów na temat innych witryn i portali przez jednego z użytkowników. Archiwista Mario zaproponował wtedy, aby tego typu strony razem z artykułami poświęconymi polskiemu fandomowi Gwiezdnych wojen przenieść na tamtą wiki. Głos zabrał także Yako, który po raz kolejny przypomniał, że Encyklopedia Fanonu istnieje i jest zarządzana przez kapitułę Biblioteki Ossus. Wspomniał również, iż przed ewentualnym otwarciem wymagałaby ona zaktualizowania wyglądu i innych udogodnień technicznych, dodając, że jeżeli ktokolwiek miałby chęci, po usprawnieniu wiki można by przejść do działania poprzez przenoszenie artykułów na temat fandomu z Biblioteki Ossus na Encyklopedię Fanonu. Do publicznej wiadomości podano także, że na tamten rok Ossus II miał już 166 artykułów^[22].

Ostatecznie w październiku 2017 Ossus II był już uznawany za projekt zawieszony^[23].

Istnienie Star Wars Fanonpedii

5 lipca 2015 roku z inicjatywy Mustafara29 utworzona została Biblioteka Fanonu LEGO Star Wars. W zamyśle miało to być miejsce, w którym wszyscy fani budujący własne konstrukcje mogliby się chwalić innym swoją twórczością^[24]. 27 listopada tego samego roku wiki przeszła jednak znaczącą reformę i wsłuchując się w opinię społeczności, której coraz większa część zaczeła już pisać na tematy niezwiązne z LEGO, oficjalnie poszerzyła swoją tematykę, tak że od tamtego czasu znana jest jako Star Wars Fanonpedia^[25].

18 października 2015 narosły starcia na linii Biblioteka Arkanii – Star Wars Fanonpedia, wywołane „zmianą barw” przez użytkownika nickiem Komandor Fly, która niosła za sobą konsekwencje w postaci masowego kopiowania szablonów przez administrację tej pierwszej wiki^[26][27]. Po zarówno licznych próbach, jak i wielokrotnych błędach popełnianych przez obie strony ostateczne przeprosiny ze strony Star Wars Fanonpedii wystosowano, a chęć otwarcia się na nową przyszłość wyrażono dopiero 18 czerwca 2017, przy czym nie doczekano się przeprosin ze strony Biblioteki Arkanii^[28].

Na przełomie lat 2017–2018 nastąpiła eskalacja niechęci ze strony archiwistów Biblioteki Arkanii, przejawiająca się m.in. poprzez publikację filmów bezpośrednio uderzających w nieliczną ówcześnie społeczność Star Wars Fanonpedii^[29]. Po ponownym zebraniu społeczności przez młodszą wiki w lipcu 2018 biurokrata tej starszej, SuperSzym, opracował plan przejęcia nowo przybyłych użytkowników i przeciągnięcia ich na swoją stronę bez stosowania oficjalnych propozycji^[30][31]. Podążając za aspiracjami swojego biurokraty, inny użytkownik Biblioteki Arkanii w osobie Yaxiro oficjalnie zaproponował likwidację Star Wars Fanonpedii i przeniesienie zaledwie części jej zawartości na strony Biblioteki Arkanii, co spotkało się z dezaprobatą ze strony fanonpedystów^[32]. Wciągu następnych dni w obliczu możliwości utraty swojego stanowiska SuperSzym wystosował szerokie przeprosiny, którymi nie objął społeczności konkurencji^[33]. Biblioteka Arkanii nie zaprzestała tymczasem nie zaprzestała prób przejęcia zawartości swojej głównej konkurentki; jeszcze we wrześniu tego samego roku bezskutecznie usiłowała bowiem odwołać Mustafara29 ze składu administracji Star Wars Fanonpedii, a w głosowaniu nad wnioskiem złożonym przez delegata starszej wiki wziął udział także SuperSzym^[34].

9 grudnia 2018, to jest po ponad dziesięciu latach istnienia Biblioteki Arkanii, Papanoida powrócił na wiki, której istnienie zapoczątkował, błędnie odnosząc się do niej nazwą „Fanonpedia”^[11], którą miała otrzymać w myśl inicjalnej idei z 2008 roku^[8].

Etymologia

Słowo fanon to połączenie dwóch wyrazów, fan i kanon, tak aby swoim brzmieniem przypominało drugi z nich. Fanfiction z kolei pochodzi od słów fan i fiction (ang. fikcja), fanart od wyrazów fan i art (ang. sztuka), a fanfilm od wyrazów fan i film.

Rodzaje twórczości fanowskiej

W przypadku Gwiezdnych wojen fanon można podzielić na:

• Fanon kanoniczny – fanon pozostający w zgodności fabularnej z kanonem, tj. światem Gwiezdnych wojen rozbudowywanym po wykupieniu Lucasfilmu przez Disney;
• Fanon legendarny – fanon pozostający w zgodności fabularnej z Legendami, tj. światem Gwiezdnych wojen rozbudowywanym przed wykupieniem Lucasfilmu przez Disney;
• Fanon alternatywny – fanon opisujący wydarzenia alternatywne względem tych ukazanych i w kanonie, i w Legendach.

Linki zewnętrzne

• Fanon w Bibliotece Ossus