Tazama chanzo cha Lamu

Huruhusiwi kuhariri ukurasa huu, kwa sababu hiyo:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 Julai 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Julai 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Tafadhali jumuisha taarifa zote hapo juu katika maswali yoyote unayouliza. Ikiwa unaamini kuwa ulizuiwa kimakosa, unaweza kupata maelezo na maagizo ya ziada katika sera ya kimataifa ya No open proxies.

La sivyo, ili kujadili kizuizi tafadhali chapisha ombi la ukaguzi kwenye Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Unaweza kutazama na kunakili chanzo cha ukurasa huu.

{{otheruses|Lamu (maana)}}
{{Infobox Settlement
|jina_rasmi               = Lamu
|picha_ya_satelite        = Lamu, Lamu Island, Kenya.jpg
|maelezo_ya_picha         = Kitovu cha mji wa Lamu
|pushpin_map              = Kenya
|pushpin_map_caption      = Mahali pa mji wa Lamu katika Kenya
|settlement_type          = Jiji
|subdivision_type         = [[Madola|Nchi]]
|subdivision_name         = [[Kenya]]
|subdivision_type1        = [[Kaunti za Kenya|Kaunti]]
|subdivision_name1        = [[Kaunti ya Lamu|Lamu]]
|subdivision_type2        = 
|subdivision_name2        = 
|wakazi_kwa_ujumla        = 25,385
|latd=2 |latm=16 |lats=0 |latNS=S
|longd=40 |longm=55 |longs=0 |longEW=E
|website                  =   
}}
[[Picha:Lamu town square.jpg|thumb|right|260px]]
[[Picha:Lamu coast.jpg|thumb|right|260px|]]
'''Lamu''' ni [[mji]] mkubwa wa [[Lamu (kisiwa)|kisiwa cha Lamu]] kwenye [[pwani]] ya [[Kenya]] wenye wakazi 25,385 ([[2019]]<ref>https://www.citypopulation.de/en/kenya/cities/</ref>). Mji huo ni pia [[makao makuu]] ya [[Kaunti ya Lamu]].

Mji upo upande wa [[kaskazini]]-[[mashariki]] wa [[kisiwa]] kando ya [[mfereji]] unaotenganisha visiwa vya Lamu na [[Manda (kisiwa)|Manda]]. Mfereji huo ni [[bandari]] asilia inayohifadhiwa dhidi ya [[dhoruba]] na [[mawimbi]] makali ya [[bahari]]. 

==Mji wa Lamu==
Lamu lina [[umbo]] la kanda ndefu [[Mwambao|mwambaoni]]. Mji wa kale umegawiwa katika [[Mtaa|mitaa]] [[arobaini]] lakini kuna hasa sehemu mbili: Mkomani upande wa kaskazini penye [[nyumba]] kubwa ya [[mawe]] na Langoni upande wa [[kusini]] ambako wakazi wapya walijenga nyumba za [[udongo]]. 

[[Jengo]] kubwa la mji ni [[boma]] lililokaa zamani moja kwa moja ufukoni. 

Mwambao wa leo umepatikana tu tangu [[karne ya 19]]. Mwambao wa kale unaonekana kwa [[barabara]] ya Harambee (au: Usita wa Mui). Wakati wa kujenga Boma ufuko wa kale ulikuwa na [[maji]] yenye [[kina]] kifupi, hivyo ikaamuliwa kujaza sehemu hizo na kupanua eneo la mji kuingia ufukoni. Watu wenye uwezo walijenga nyumba zao kubwa na mstari wa ufuko ukaimarishwa kwa ukuta. 

==Historia==
[[Wataalamu]] wengi huamini ya kwamba mji wa Lamu uliundwa katika [[karne ya 14]]. [[Historia ya Kilwa]] ambayo ni [[taarifa]] iliyoandikwa kwa [[lugha]] ya [[Kiarabu]] mnamo [[karne ya 16]] inadai ya kwamba chanzo cha mji kilitokea wakati wa kufika kwa [[familia]] moja kutoka [[Shiraz]] ([[Uajemi]]) katika [[karne]] ya tatu [[baada ya Hijra]] iliyonunua kisiwa kutoka kwa watu wa [[bara]].

===Biashara ya kimataifa===
Mji ulistawi kwa [[biashara]] kati ya pwani ya [[Afrika Mashariki]] na [[Bara Arabu]] pamoja na [[Uhindi]]. [[Kilwa]] ilikuwa kituo kwa ajili ya [[Jahazi|majahazi]] yaliyopita njiani. Miji yote ya [[Uswahilini]] ilinunua [[bidhaa]] kutoka kwa [[Waarabu]] na [[Wahindi]] na kuuza [[pembe za ndovu]], [[ganda|maganda]] ya [[kobe]] na [[mazao]] pamoja na [[watumwa]]. Biashara kubwa ya Lamu ilikuwa [[miti]] aina ya [[mkoko]] yenye [[ubao]] usiooza kwa urahisi, na hasa hauliwi na [[mchwa]], hivyo unafaa vizuri kwa [[ujenzi]] wa nyumba. Mikoko ilipatikana tele kwenye [[funguvisiwa la Lamu]] lakini siku hizi imepungua mno, hivyo [[serikali]] imekataa kuziuza nje.

===Kipindi cha Wareno===
[[Ureno|Wareno]] walifika Lamu [[mwaka]] [[1506]]. [[Watawala]] wa Lamu walipaswa kupatana nao ingawa kuna taarifa za majaribio kadhaa za kuasi. Lamu haikuwa kati ya miji kama [[Malindi]] iliyoshikamana na Wareno kwa [[hiari]]. Mji ulitumia nafasi mbalimbali kuasi dhidi ya Wareno ukaabishiwa vikali kila [[safari]] hadi mwishowe Waarabu wa [[Omani]] waliwaondoa Wareno mnamo [[1696]] kabla ya kuteka kituo chao cha mwisho huko [[Mombasa]] mwaka [[1698]].

===Karne za dhahabu===
Kuja kwa Wareno kulikuwa kumevuruga biashara ya [[Bahari Hindi]] pamoja na heri ya miji mingi ya [[Waswahili]]. Kuondoka kwao kulimaanisha ya kwamba nafasi hizo zikapatikana tena. Omani ilikuwa na utawala wa pwani ya [[Afrika ya Mashariki]] lakini kwa mbali tu na utawala wake haukuwa mzogo sana. Lamu ilianza kustawi kushinda miaka ya nyuma. Majengo mazuri yanayopamba mji wa kale yalijengwa wakati wa [[karne ya 18]] na hasa [[Karne ya 19|ya 19]].  

Mwisho wa karne ya 18 Lamu ikajikuta katika mashindano makali na [[Pate]]. [[Sultani]] [[Fumo Madi ibn Abi Bakr]] wa Pate alifaulu kuteka Lamu akaanza kujenga boma kubwa lililopo hadi leo. Mwanzo wa [[karne ya 19]] Lamu iliweza kujiondoa katika utawala wa majirani kwa  [[ushindi]] wake juu ya [[jeshi]] la [[Pate]] katika [[mapigano ya Shela]] mwaka [[1813]]. 

Hadi mwisho wa karne Lamu ilikuwa mji wa kwanza katika [[funguvisiwa]]. Umuhimu wa [[biashara ya watumwa]] waliouzwa [[Zanzibar]] na Uarabuni ikaongezeka na kazi ya watumwa iliwezesha mabwana kulima [[Shamba|mashamba]] makubwa wakiuza mazao nje. 

===Kukwama na kurudi nyuma===
Sehemu ya pili ya karne ya 19 iliona mabadiliko tena. [[Usultani wa Zanzibar]] ulikuwa umerithi ubwana wa pwani kutoka Omani lakini uliweza kukazia utawala wake kwa sababu haukuwa mbali mno. 

Katika miaka tangu [[1880]] nchi za [[Ulaya]] zilianza kujenga [[ukoloni]] wao. [[Wajerumani]] walianzisha [[koloni]] lao katika [[Witu]] wakajenga [[ofisi]] ya [[Posta ya Kijerumani Lamu|Posta ya Kijerumani]] kwenye mji wa Lamu kwa sababu palikuwa na bandari iliyo karibu zaidi. Lakini kuja kwa [[Wazungu]] na [[meli]] zao kubwa kuliondoa pia sehemu ya biashara kutoka Lamu. Meli kubwa zilipendelea bandari kubwa zaidi kama [[Mombasa]] au [[Malindi]].

===Mwisho wa utumwa===
Pigo kubwa kwa Lamu ilikuwa kukatazwa kwa [[utumwa]]. [[Waingereza]] walikuwa wakilazimisha [[Zanzibar]] kukataza kwanza biashara ya watumwa na baadaye utumwa wenyewe. Mabwana wote wenye mashamba makubwa kwenye pwani ya Uswahilini walishindwa kuendelea na mashamba yao na kupata [[faida]] kwa sababu waliokuwa watumwa hawakutaka tena kuwahudumia kama watu huru.

===Eneo lililosahauliwa katika Kenya huru===
Lamu ikakwama na kurudi nyuma katika Kenya iliyoona mabadiliko ya haraka wakati wa ukoloni na baadaye wakati wa [[uhuru]]. [[Wilaya ya Lamu]] ilipaswa kubeba mzigo wa kusahauliwa kama maeneo mengine ya nchi nje ya [[nyanda za juu]]. [[Barabara]] ya [[lami]] haikupatikana wilaya ya Lamu hadi mwaka [[2006]].

Miaka ya mwisho [[utalii]] umeleta tena biashara mpya lakini mara nyingi ni watu wa nje ya Lamu wanaofaidika. 

==Utamaduni==
Mifano bora ya [[usanifu]] wa Uswahilini inapatikana Lamu. Hivyo imepokewa na [[UNESCO]] katika orodha ya [[urithi wa dunia]] kwa sababu ni "mji wa Uswahilini uliohifadhiwa kushinda miji yote mingine".

[[Boma la Lamu]] lililojengwa na watu wa Pate leo hii ni [[makumbusho]] yanayotembelewa na wageni wengi. 

Makumbusho madogo yanakumbusha kituo cha kwanza cha posta ya Kijerumani katika Afrika ya Mashariki; Lamu ilikuwa kituo cha posta kwa koloni la Kijerumani huko [[Witu]].

Lamu kote [[magari]] hayaruhusiwi isipokuwa gari mojamoja la [[mkuu wa wilaya]], [[polisi]] na [[hospitali]]. Vinginevyo watu hutembea na kutumia sana [[usafiri]] wa [[punda]].

==Sherehe ya Maulidi== 
Katika [[karne ya 20]] Lamu imekuwa mahali pa [[sherehe]] ya [[Maulidi]] inayovuta wageni kutoka pande zote za Uswahilini na nchi za jirani. [[Sheikh]] [[Habib Saleh al Habshi]] alifika Lamu kutoka [[Hadramaut]] ([[Yemeni]]) katika [[miaka ya 1880]] akafundisha kwenye [[madrasa]]. Akapata [[wanafunzi]] wengi akajenga Ribat ar-Riyada mwaka [[1900]].  Chini ya [[uongozi]] wake sherehe ya Maulidi ikasheherekewa na wanafunzi wake wengi walioimba [[aya]] za [[sifa]] kwa [[Allah]] na [[mtume Muhammad]].   

Sherehe imeendelea kuvuta washiriki na watazamaji wengi hata baada ya [[kifo]] chake mwaka [[1935]] NA hadi leo.

[[File:Boutres de Lamu.JPG|thumb|center|Jahazi ya [[Maulidi]].]]

==Tazama pia==
* [[Orodha ya miji ya kale ya Waswahili]]
* [[Orodha ya Urithi wa Dunia katika Afrika]]

==Tanbihi==
{{reflist}}

== Viungo vya nje ==
* [http://www.ovpm.org/en/kenya/lamu Maelezo mazuri kuhusu historia ya Lamu na muundo wa mji (Kiing.)]
* [http://fallingrain.com/world/KE/2/Lamu.html FallingRain Map] {{Wayback|url=http://fallingrain.com/world/KE/2/Lamu.html |date=20090407025832 }}
* [http://interact.sunnirazvi.org/forum/read.php?19,1483,1483 Juu ya Maulidi ya Lamu]
* [http://maps.google.com/maps?f=q&hl=en&q=lamu&ie=UTF8&t=k&om=1&ll=-2.269392,40.901901&spn=0.003934,0.004989 Lamu in Google Maps]
{{kaunti za Kenya}}
[[Jamii:Miji ya Kenya]]
[[Jamii:Kaunti ya Lamu]]
[[Jamii:Urithi wa Dunia]]
[[Jamii:Miji ya kale ya Waswahili]]
[[Jamii:Mahali pa Urithi wa Dunia katika Afrika]]

Vigezo vinavyotumiwa kwenye ukurasa huu:

Kigezo:Coord (onesha msimbo wa ukurasa) (ulindaji kwa kiasi)
Kigezo:Country data Kenya (hariri)
Kigezo:Country flag icon 2 (hariri)
Kigezo:Flag icon (hariri)
Kigezo:Flagicon (hariri)
Kigezo:Geobox coor (hariri)
Kigezo:Infobox Settlement (hariri)
Kigezo:Infobox settlement (hariri)
Kigezo:Kaunti za Kenya (hariri)
Kigezo:Kuhusu (hariri)
Kigezo:Location map (hariri)
Kigezo:Maana nyingine (hariri)
Kigezo:Majiranukta (onesha msimbo wa ukurasa) (ulindaji kwa kiasi)
Kigezo:Navbox (hariri)
Kigezo:Otheruses (hariri)
Kigezo:Reflist (hariri)
Kigezo:Wayback (hariri)
Module:About (hariri)
Module:Arguments (hariri)
Module:Coordinates (hariri)
Module:Coordinates/styles.css (hariri)
Module:Format link (hariri)
Module:Hatnote (hariri)
Module:Hatnote/styles.css (hariri)
Module:Hatnote list (hariri)
Module:HtmlBuilder (hariri)
Module:Location map (hariri)
Module:Location map/data/Kenya (hariri)
Module:Location map/styles.css (hariri)
Module:Math (hariri)
Module:Navbar (hariri)
Module:Navbox (hariri)
Module:No globals (hariri)
Module:Pagetype (hariri)
Module:Pagetype/config (hariri)
Module:Pagetype/disambiguation (hariri)
Module:Pagetype/rfd (hariri)
Module:Pagetype/setindex (hariri)
Module:Pagetype/softredirect (hariri)
Module:Wikitext Parsing (hariri)
Module:Yesno (hariri)

Rudia Lamu.

Rudishwa kutoka "https://sw.wikipedia.org/wiki/Lamu"