ලෙස්ටර් ජෙම්ස් පීරිස්
 | විකිපීඩියාවෙහි ගුණාත්මක භාවය පිළිබඳ ප්‍රමිතිය සපුරාලීම සඳහා, මෙම ලිපිය විකිෆයි කළ යුතුය. අදාළ අභ්‍යන්තර සබැඳි එක් කිරීම, හෝ ලිපියේ layout එක වැඩිදියුණු කිරීමෙන් සහාය වීමට කාරුණික වන්න. (2011 දෙසැම්බර්) වැඩිදුර තොරතුරු සඳහා දකුණු කෙළවරේ ඇති [විදහන්න] ක්ලික් කරන්න. මෙම ලිපියේ විකිෆයි ටැගය සඳහා හේතුවක් දක්වා නොමැත.
|
ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් මහතා ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් (උපත 1919 අප්‍රේල් 5) මහතා ජාත්‍යන්තර ගෞරවයට පවා පාත්‍ර වූ ශ්රී ලාංකික චිත්රපට අධ්‍යක්ෂකවරයෙකු, තිර රචකයකු සහ චිත්රපට නිෂ්පාදකවරයෙකි. 1949 සිට ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් මහතා චිත්රපට 28කට වඩා නිෂ්පාදනය කර ඇත. ඔහු රේඛාව, ගම්පෙරළිය, නිධානය, ගොළු හදවත, කලි යුගය, අවරගිර සහ යුගාන්තය වැනි චිත්රපට අධ්‍යක්ෂණයෙන් විශාල ගෞරවයක් දිනා ගත්තේය.
එතුමාගේ චිත්රපට ශ්රී ලාංකීය පවුල් සංස්ථාවේ ගැමි ජීවිත තුළින් ලබා ගත් අත් දැකීම් අනුසාරයෙන් නිෂ්පාදනය වී ඇත.
ජීවිතය සහ වෘත්තිය
පසුගිය ජීවිතය
1919 අප්‍රේල් 9 වන දින දෙහිවල දී ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් මහතා උපත ලැබීය. ඔහුගේ පියා වූ වෛද්‍ය ජේම්ස් ෆ්‍රැන්සිස් පීරිස් මහතා ස්කොට්ලන්තයේ දී වෛද්‍ය විද්‍යාව හැදෑරුවේය. ඔහුගේ මව වූ ඈන් ගෙස්ට්‍රියට් විනිෆ්‍රච් ජයසූරිය මැතිණිය, ශාන්ත බ්‍රිප්ට් කන්‍යාරාමයේ උපාධිදාරිනියක වූවාය. ජයසූරිය මැතිණිය ඉතා කැපී පෙනෙන අන්දමින් ජ්‍යෙෂ්ට කේම්බ්‍රිජ් විභාගය සමත් වූ පළමු ශිෂ්‍යාවට හිමි ස්ථානය දිනා ගත්තාය. ලෙස්ටර් මහතාට, එරිකා, අයිවන් සහ නොයෙල් ලෙස සහෝදරයන් කීපදෙනෙකි.
පීරිස් පවුල ඉංග්රීසි පන්නයට හැඩ ගැසුණු රෝමානු කතෝලික පවුලකි. හැදෙන වැඩෙන කාලයේ දී පටන් ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් මහතා ඉංග්රීසි භාෂාව පමණක් කතා කළේය. එපමණක් නොව සැමරුවේ ද කතෝලික උත්සවය පමණි. ඔහුගේ යම්තාක් දුරට හෝ සිංහල සංස්කෘතියට සම්බන්ධතාවයක් තිබුණේ ඔහුගේ මිත්තණියගෙන් පමණි. මන්දයත් ඇය, සිංහල භාෂාව කතා කළ නිසාත් ඉංග්රීසි වෙදකම් විශ්වාස නොකළ නිසාත්ය. එකොලොස් හැවිරිදි ඔහුට පියාගෙන් ත්‍යාගයන් ලෙස මිලිමීටර 8ක කොඩැස්කෝ ප්‍රක්ෂේපණයක් ලැබුණි.
ඔහු පසුව කොළඔ ශාන්ත පීතර විද්‍යාලයට ඇතුලු වී ඉගෙන ගත් අතර එයින් පිට වු පසුව වයස අවු 17 දී ඔහුගේ ජීවන වෘත්තිය ලෙස ජනමාධ්‍ය වේදය තෝරා ගත්තේය. ඔහු ප්රථමයෙන්ම වෘත්තිය වශයෙන් කළේ Daily news පුවත් පතේ නිල් පිටුවල ලිවීමෙනි. 1939 දී ඔහු Times of Ceylon පුවත් පතෙහි ඉන්දියානු සංස්කාරකවරයෙකු වූ ෆ්‍රෑන්ක් වොරේස් යටතේ සේවය කළේය. ඔහු ශ්රී ලාංකා ගුවන් විදුලි සංස්ථාවේ කෙටි කාලයක් වැඩ කළේය. ඔහුගේ චිත්රපට නිෂ්පාදනය පිළිබඳව දැනුම තව තවත් පුළුල් වූයේ ඔහු නාට්‍ය මණ්ඩලයේ කණ්ඩායමට එකතු වූ පසුය.
එංගලන්තයේ සිටීම
ඔහු මවගේ ආරාධනයෙන් 1947 දී එංගලන්තයට ගොස් එහි කළා ශිෂ්‍යත්වය හදාරමින් සිටි ඔහුගේ සහෝදරයා වූ අයිවන් සමඟ සම්බන්ධ වූයේය. එහි දී මොරේස් මහතා ඔහුට Times පුවත්පතට එංගලන්තයේ කළාව පිළිබඳව ලියන ලෙස යෝජනාවක් කළේය.
1964 ඔහු සුමිත්රා ගුණවර්ධන සමඟ විවාහ වූයේය. ඇය ද එවිට දක්ෂ චිත්රපට අධ්‍යක්ෂිකාවක් විය. 1956 දී ඔහු ඔහුගේ ශ්රී ලාංකික සිනමාවට ඇතුල් වීමට අවස්ථාව උදා කර ගත අතර විශ්වීය කීර්තියට පත් වූ ගැමි ජීවිතය ප්රධාන කරගත් රේඛාව චිත්රපටය අධ්යක්ෂණය කළේය. ඔහුගේ මේ විප්ලවීය වෙනස නිසා ශ්රී ලාංකීය සිනමාවට ඒකීය අනන්‍යතාවයක් ගොඩ නැඟුනි. ඉන්පසු ඔහු සම්භාවනීය චිත්‍රපටි රැසක් බිහි කළ අතර එයිනුත් මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ මහතා ලියන ලද ජනප්‍රිය නවකතාවක් වූ ගම්පෙරළිය නවකතාව ඇසුරෙන් 1964 දි සෑදූ ගම්පෙරළිය චිත්රපටය ඉතාමත් ප්‍රබලය. 1966 දී දෙළොවක් අතර චිත්රපටය ද 1968 දී කරුණාසේන ජයලත්ගේ නවකතාවක් ඇසුරෙන් ගොලු හදවත ද 1970 නිධානය ද 1983 යුගාන්තය ද එවැනි චිත්රපට බොහෝ ද සහ එවැනි චිත්රපට රැසක් සෑදුවේය. ඔහු චිත්රපට 20කට අධික සංඛ්‍යාවක් අධ්‍යයනය කළේය.
1950 දශකයේ ආසියානු රටවල් 3ක සිනමා කරුවන් තිිදෙනෙක් ආසියාවට ද සිනමාවක් ඇති බව බටහිර ලෝකයට පෙන්වීය.ඒ ජපානයේ අකිර කුරසාවා ‘‘රෂෝමෝන්’’චිත්රපටය ද,ඉන්දියාවේ සත්‍යජිත් රායි ‘‘පාතර් පංචාලි ’’චිත්රපටය ද ශ්රී ලංකාවේ ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් ‘‘රේඛාව ‘‘ චිත්රපටය ද අධ්යක්ෂණය කරමිනි.
දේශීය සිනමාවේ ස්වර්ණමය පදනම වූයේ 1956 වසරේ තිරගත වූ රේඛාව චිත‍්‍රපටයයි.එම ස්වර්ණමය ‘‘රේඛාවේ ’’හිමිකරුවා අන් කවරෙකුත් නොව ආචාර්ය ලෙස්ටර් ජෙම්ස් පීරිස්ය.
ඹහු 1919 අපේ‍්‍රල් 05 වැනි දා දෙහිවල දී උපත ලැබීය.ඹහුගේ පියා වූයේ වෛi ජෙම්ස් ප‍්‍රැන්සිස් පීරිස්ය.ඹහු ස්කොට්ලන්තයේ වෛi විද්‍යාව පිළිබ`ද අධ්‍යාපනය ලැබූවෙකි.මව ඈන් ගම්රූඞ් විනිෆඞ් ජයසූරිය වන අතර ඇය ඉගෙනුම ලැබුවේ කොළඹ ශාන්ත බි‍්‍රජට් කන්‍යාරාමයෙනි.ඇය පාසලේ සීනියර් කේම්බි‍්‍රජ් විභාගය සමත් වූ ප‍්‍රථම සිසුවිය ලෙස වාර්තා ගත විය.ලෙස්ටර්ට එරිකා ,අයිවන් සහ නොයෙල් නමින් සහෝදර සහෝදරියන් ද විය.
ලෙස්ටර් උපත ලැබුවේ රෝමානු කතෝලික මධ්‍යම පාංතික පවුලකය.නිවසේ කතා කළ එකම භාෂාව වූයේ ඉංග්රීසි භාෂාවයි.එහෙත් ලෙස්ටර්ගේ මිත්තණිය කතා කළේ සිංහල භාෂාවෙනි.ඇය දේශීයත්වය අගය කළ අයෙක් වූ අතර ලෙස්ටර් ඇය සම`ග පමණක් සිංහලෙන් කතා කළේය.
1930 දී ලෙස්ටර්ගේ පියා විසින් ලෙස්ටර්ට මිලිමීටර් 8 ක ප‍්‍රමාණයේ කොඩැස්කෝ ප්‍රෙජෙක්ටරයක් තෑගි දෙන ලදී. එම ප්‍රෙජෙක්ටරයෙන් චාලි චැප්ලින් ගේ නිහ`ඩ චිත්රපට නැරඹීමට ඔහුට හැකි විය. මේ කාලයේ දී ලෙස්ටර්ගේ සහෝදරයා වූ අයිවන් හා ලෙස්ටර් දිනපතා කොටස් වශයෙන් විකාශනය වන විදේශීය චිත්රපට නාරඹීමට ද පෙළඹී තිබේ. ලෙස්ටර් කිසිදු දිනෙක පාසල් නාට්‍ය නිෂ්පාදනයට සම්බන්ධ වී නොමැත. ඔහුට ප‍්‍රසිද්ධ චිත්රපට අධ්‍යක්‍ෂකවරයකු වීමට ද කිසිදු අදහසක් තිබී නොමැත. එමෙන්ම එකල ලංකාවේ ජාතික චිත්රපට කර්මාන්තයක් ද තිබී නැත.
ලෙස්ටර් අධ්‍යාපනය ලැබිවේ කොළඹ ශාන්ත පීතර විද්‍යාලයෙනි. ඔහුගේ ප‍්‍රියතම විෂය වූයේ ඉංග්රීසි විෂයයි. කෙසේ වෙතත් අවුරුදු 17 දී ඔහු ජනමාධ්‍යවේදියෙක් ලෙස තම ගමන ආරම්භ කළේය. එලෙසින් ඔහු ලේඛන කලාවට පිවිසුණි. ප්රථමයෙන්ම ‘‘ඬේලිනිවුස්’’ පුවත්පතට කලාව පිළිබ`ද අතිරේකයක් සංස්කරණය කළ අතර එය සෙසු තරුණ ලේඛකයන්ට කදිම තෝතැන්නක්ම විය. මේ අතර ඇල්ප‍්‍රඞ් ද සිල්වා, මර්ව්න් ද සිල්වා, ජේ.බී ද අල්විස්, පර්සි විට්ටච්චි හා හැරිසන් පීරිස් ප්රධාන විය.
1939 දී ලෙස්ටර් ‘ද ටයිම්ස් ඔෆ් සිලෝන් ’ පුවත්පතට ලිවීමට පටන් ගත්තේය. එකල එම පුවත්පතේ සංස්කාරකවරයා වූයේ ඉන්දීය ජාතික ප‍්‍රෑන්ක් මොරායස් ය. ඔහු ‘ද ටයිම්ස් ඔෆ් සිලෝන් ’ පුවත්පතේ සේවය කරන ලද ඉංගී‍්‍රසි ජාතිකයකු නොවන ප‍්‍රථම සංස්කාරකවරයා විය. මොරායස්ට ලෙස්ටර්ගේ ලිවීම් සහ ඔහුගේ විශිෂ්ටත්වය කැපී පෙනුණු අතර ඔහු ඒ පිළිබ`දව ඉතාම ප‍්‍රසාදායන් පසු විය.
පසුව ලෙස්ටර් ‘රේඩියෝ සිලෝන්‘ හි ද රැුකියාවක ද නිරත විය. මේ කාලය තුළ ඔහු නාට්‍ය කවයකට ද සමිබන්ධ විය. සාලි පරාක‍්‍රම, සීතා ජයවර්ධන, ඔස්මන්ඞ් ජයරත්න හා ආනන්ද තිස්ස ද අල්විස් වැන්නවුන් එම කණ්ඩායමේ සාමාජිකයන් විය. ලෙස්ටර්ගේ සහෝදරයා වූ අයිවන් ද විශිෂ්ට කලා හැකියාවන්ගෙන් හෙබි පුද්ගලයෙකි. ඔහු කලාව පිළිබ`ද වැඩිදුර අධ්‍යාපනය ස`දහා එංගලන්තයට ගොස් සිටිය්ය. 1947 දී ලෙස්ටර් ද එංගලන්තයට යන්නේ කලාව හැදෑරීම ස`දහා ය. එහි සිටින අතරතුර එංගලන්තයේ ටයිම්ස් පුවත්පතේ පළ වූ කලා ලිපි ආශ‍්‍රයෙන් මෙරට පුවත්පතකට තීරු ලිපියක් ලියන ලෙෂ මාරායස් ඔහුට ආරාධනා කළේය.
1952 දී නැවතත් ලංකාවට පැමිණි ලෙස්ටර්,ඊට වසර 3කට පසුව රජයේ චිත්රපට අංශයේ සිටි කැමරාකරුවෙකු වූ විලී බ්ලේක් හා ටයිටස් තොටවත්තයන් සම`ග එක් ව වෘතාන්ත චිත‍්‍රපටයක් කිරීමට අදහස් කළේය. ඒ අනුව ගැමි තේමාවක් වස්තු විශය කොට ගත් සිංහල සිනමාවේ සංසිද්ධියක් ඇති කළ ‘රේඛාව’ චිත්රපටය බිහි විය. මෙසේ 1956 වසරේ දී රේඛාව චිත්රපටය අධ්යක්ෂණය කරමින් ලෙස්ටර් තම සිනමා දිවිය ආරම්භ කළේය. ලාංකීය සිනමාවේ විප්ලවයක් ඇති කළ ඔහු අතින් තවත් විශිෂ්ට සිනමා කෘති රැුසක් බිහි විය. එම චිත්රපටය ස`දහා සම්මාන ද හිමි විය. ඔහු කළ චිත්රපට අතුරින්,
චිත්රපට
- 964............. ගම්පෙරළිය
- 1966............. දෙලොවක් අතර
- 1968............. ගොළු හදවත
- 1970............. නිධානය හා
- 1983............. යුගාන්තය
සුළු චිත්රපට
- 1956............. රේඛාව
- 1960............. සංදේශය
- 1964............. ගම්පෙරළිය
- 1966............. දෙලොවක් අතර
- 1967............. රන්සළු
- 1968............. ගොළු හදවත
- 1969............. අක්කර පහ
- 1970............. නිධානය
- 1972............. දෑස නිසා
1976............. මඩොල් දූව - 1978............. අහසින් පොළවට
- 1979............. පිං හාමි
- 1979............. වීර පුරන් අප්පු
- 1980............. බැද්දේගම
- 1982............. කලියුගය
- 1983............. යුගාන්තය
- 1995............. අවරගිර
- 2002............. වෑකන්ද වලව්ව
- 2007............. අම්මාවරුනේ
- මේ සියල්ල කළු සුදු චිත්රපට වේ.
සම්මාන
- 1981 බැද්දේගම ප‍්‍රංශ කාන්ස් ජාත්‍යන්තර සිනමා උළෙල නියෝජනය
- 1981 බැද්දේගම ලන්ඩන් සිනමා උළෙල නියෝජනය
- 1982 කලියුගය ප‍්‍රංශ කාන්ස් ජාත්‍යන්තර සිනමා උළෙල නියෝජනය
- යුගාන්තය ජනාධිපති සම්මානය - හො`දම අධ්යක්ෂණය
- 1985 යුගාන්තය මොස්කව් ජාත්‍යන්තර සිනමා උළෙල නියෝජනය
- පිං හාමි මොස්කව් ළමා චිත්රපට උළෙල නියෝජනය හා ප‍්‍රථම ත්‍යාගය ලබා ගැනීම.
- පිං හාමි ිඡුඍ්ඪෘ්’ විශේෂ සම්මානය
- 1997 ජනාධිපති සම්මාන උළලේ ‘ගෝල්ඩන් ලයන්’ (ස්වර්ණ සිංහ* සම්මානය
- 2000 ‘දිල්ලි’ජාත්‍යන්තර සිනමා උළෙල නියෝජනය- මයුර සම්මානය
- 2001 ‘ස්වර්ණ පද්ම’ සම්මානය- ආසියානු සිනමාව ස`දහා දැක් වූ දායකත්වය වෙනුවෙන්
- 2002 ආසියානු සිනමා සංස්කෘතිය පිළිබ`ද වූ සම්මානය
- 2003 ත්‍ැකකසබස ටදකට පැා්ක- :ඹභෑීඣ විශිෂ්ට* ප‍්‍රංශ කාන්ස් ජාත්‍යන්තර සිනමා උළෙල
- 1964 දී ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් මහතා සුමිත්රා ගුණවර්ධන සම`ග ඵීවාහ වූ අතර ඇය ද චිත්රපට අධ්‍යක්‍ෂකවරියකි. ලෙස්ටර්, කියවීම, සවන්දීම, සංගීතය හා චිත්රපට නැරඹීම අගය කරන්නෙකි. මීට අමතරව සම්භාව්‍ය මෙන්ම ක‍්‍රියාදාම චිත‍්‍රපටවලට ද, රැුප් සංගීතයට ද ඔහු ඇල්මක් දක්වයි. බොලිවුඞ් සිනමාව පිළිබ`දව ද ඔහුට ඇත්තේ මනා දැක්මකි.
- 2002 අපේ‍්‍රල් 5 වන දා ඔහු වෙනුවෙන් මුද්දරයක් ද නිකුත් කරන ලදී. 2003 වසරේ දී පේරාදෙණිය විශ්ව විද්‍යාලය ම`ගින් ගෞරව ආචාර්ය පදවියක් ද ඔහුට පිරිනමනු ලැබීය.
- දේශීය සිනමාවේ අග‍්‍රගන්‍ය අධ්‍යක්‍ෂකවරයා විසින් අධ්යක්ෂණය කළ 2007 වසරේ තිරගත වූ අම්මාවරුනේ චිත්රපටය ඔහු විසින් නිර්මිත අවසන් චිත්රපටය වනු ඇතැයි දැනට 88 වන වියෙහි පසුවන ඔහුගේ අදහසයි.
මූලාශ‍්‍ර
- ආචාර්ය ලෙස්ටර් ජේම්ස් පීරිස් ගේ මෑණියන්
- උසනසචැාස් දෙ ඛැිඑැර ව්පැි චැසරසි
- http://www.priu.gov.lk(පින්තූරය)