එස්‌. මහින්ද හිමි සඳහා මුලාශ්‍රය නරඹන්න

පහත හේතු නිසා, ඔබ හට මෙම පිටුව සංස්කරණය කරන්න සඳහා අවසර නොමැත:
සංස්කරණයන් වලක්වනු වස් මෙම පිටුව අවුරා ඇත.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis. The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
- Start of block: 08:48, 2 ජූලි 2024
- Expiry of block: 08:48, 2 ජූලි 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20. Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy. Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
මෙම පිටුවෙහි මූලාශ්‍රය නැරඹීමට හා පිටපත් කිරීමට ඔබ හට හැකිය.
{{pp-semi-indef}}{{pp-move-indef}}
{{තොරතුරුකොටුව පුද්ගලයා
| name        = පූජ්‍ය ඇස්. මහින්ද හිමි 
| image       = Venerable Tibet Sikkim Mahinda Thera (c.1901-1951).jpg
| caption     = 
| birth_name  = පෙම්පා ටෙන්ඩුපි සර්කි චෙරින්
| birth_date  = 1901 
| birth_place = [[ගංටොක්]], [[සිකිම්]] 
| death_date  = {{death date and age|1951|03|16|1901|01|01}} 
| death_place = [[ලංකාව|ලංකාවේ]], [[පානදුර|පානදුරේ]], [[මහ බෙල්ලන]]
| death_cause = 
| resting_place_coordinates = 
| residence   = [[ලංකාව]]
| ethnicity   = [[සිකිමියානු]]
| other_names = සිකිම් මහින්ද හිමි, <br />ටිබෙට් ජාතික ඇස්. මහින්ද හිමි 
| known_for   = [[කවියා]],<br />[[ගත් කතු වර]],<br />[[ශ්‍රී ලංකා නිදහස් අරගලය|ශ්‍රී ලාංකික නිදහස් ව්‍යාපාරය]]
| education   = විද්‍යෝදය පිරිවෙන, [[මරදාන]] 
| notable_works = නිදහසේ දැහැන, <br />නිදහසේ මන්ත්‍රය, <br />ලංකා මාතා, <br />ජාතික තොටිල්ල, <br />අද ලක් මාතාවගේ පුතු, <br />නිදහස, <br />විදේශිකයෙකුගෙන් ලක් මවට නමස්කාරයක්, <br />සිංහල ජාතිය
| religion    = [[ථේරවාද බුද්ධාගම|බෞද්ධ]]
| signature   = 
}}

'''ඇස්. මහින්ද හිමි''' හෝ '''ටිබෙට් ජාතික ඇස්. මහින්ද හිමි''' ලෙසින් සාමාන්‍යයෙන් හැඳින්වෙන, '''සිකිම් මහින්ද හිමි''' යනු, [[සිකිම්]] රාජ්‍යයේ උපත ලබා [[බ්‍රිතාන්‍ය ලංකාව|බ්‍රිතාන්‍ය ලංකාවට]] සංක්‍රමණය වී මහණවූ බෞද්ධ භික්ෂුවකි. උන්වහන්සේ, කවියෙකු සහ ගත් කතු වරයෙකු වන අතර, සිංහල ජාතික වයාපාරයට සම්බන්ධ වී කටයුතු කර ඇත. උන්වහන්සේ පැමිණ ඇත්තේ සිකිම් වෙතින් වුවද, තමන්  [[ටිබෙටය|ටිබෙට් ජාතික]] යැයි එතුමන් විසින් පවසන්නට ඇත්තේ, බොහෝ විට ලංකාවේ ටිබෙටය බෙහෙවින් ජනප්‍රියව පැවති නිසා වන්නට ඇත. 

තරුණ වියෙහි ලංකාවට (වර්තමානයෙහි  [[ශ්‍රී ලංකාව]]) පැමිණි මහින්ද හිමි බෞද්ධ භික්ෂුවක් ලෙසින් පැවිදි බව ලැබීය. [[සිංහල භාෂාව]] ඉගෙනගත් උන්වහන්සේ, කවියෙකු වී, ඔවුන්ගේ නිදහස වෙනුවෙන් සටන් කරන මෙන් ලාංකිකයන් පොළඹවමින්, ස්වදේශාලය ඔවුන් සිත් වල කාවද්දමින් සාහිත්‍ය කෘතීන් කිහිපයක් බිහි කලේය. උන්වහන්සේ වර්තමානයෙහි ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික වීරයෙක් ලෙසින් සැලකෙයි.

==මුල් දිවිය==

මධ්‍යම ආසියාවේ හිමාලය කදු  වැටියේ  සීකිම් (SIKKIM) දේශයට උතුරු සීමාවේ ටිබෙටය නම් බෞද්ධ දේශයේ 1901 ජන්ම ලාභය ලද  මහින්ද හිමියන්ට දෙමාපියන් විසින් එස්‌. කේ. තෂිනම්ගල් ලෙස නම් තබන ලදී. එතුමාගේ පවුල ජීවත්වූයේ සිකිම් හී අගනුවර වන  [[ගංටොක්]] නුවරය . කුඩා  අවධියේම දෙමාපියන් අහිමි වූ තෂිනම්ගසල්ට සොහොයුරන් තිදෙනකු වූ බවට තොරතුරු හමු වේ.  ඒ අතර තුන්වන සොයුරු සීකිම් පුණ්‌නජි හිමි නමින් පැවිදිව සිටි අතර කුඩා තෂිනම්ගසල්  හට රැකවරණ සැපයූයේ උන්වහන්සේය. වැඩිමල් සොහොයුරා [[කල්කටා විශ්වවිද්‍යාලය|කල්කටා විශ්වවිද්‍යාලයෙහි]] ටිබෙට්‌  භාෂාව පිළිබඳව කථිකාචාර්යවරයකු ලෙස කීර්තිමත් සේවයක්‌ කළ අයෙකි. දෙවැනි සොයුරා  ටිබෙට්‌ රජුගේ අගමැති ලෙස රාජ්‍ය පාලනයට සම්බන්ධ වී තිබේ.

සීකිම් පූණ්‌නජි හිමිගේ මිත්‍රයෙකු වූ ජර්මන් ජාතික ඥනාතිලෝක හිමිගේ අවශ්‍යතාව  මත සීකිම් පූණ්‌නජි හිමියන්ට ද ලංකාවට වැඩම කිරීමට සිදුවිය. එසේ සීකිම් පුණ්‌නජි  හිමියන් හා ජර්මන් ජාතික ඥනාතිලෝක හිමියන් සමගින් කුඩා තෂිනම්ගසල්ට ද ලංකාවට  පැමිණීමට සිදුවිය. ඒ 1912 වර්ෂයේය. කුඩා තෂිනම්ගසල් ලංකාවට පැමිණීම සිදුවූයේ ඒ  අයුරිනි. දොඩම්දූවේ පොල්ගස්‌දූව ආරාමය මෙම තිදෙනාගේම වාසස්‌ථානය විය. පසුව  අධ්‍යාපනය ලැබීමට පුණ්‌නජි හිමියන් සමගින් මරදාන මාලිගාකන්ද විෙද්‍යාදය පිරිවෙනට  ගිය තෂිනම්ගසල් එහිදී සිංහල, පාලි, සංස්‌කෘත ආදි භාෂාද බුදුදහම හා නක්‍ෂත්‍රය වැනි  විෂයන් ද ඉගෙන ගත්තේය. පසුව දොඩංදූව ශෛලබිම්බාරාමයේදී තෂිනම්ගසල් පැවිදි භාවයට  පත්වන්නේ ටිබෙට්‌ එස්‌. මහින්ද හිමි නමිනි. ශ්‍රී ලංකා අමරපුර මහා නිකායට අයත්  රත්ගම සිරි චූලසුමන හිමියන්ගේ ශිෂ්‍යයෙකු ලෙස උන්වහන්සේ එදා පැවිදිව දොඩංදූවේ වාසය  කරන අතර තම සද්ධිවිහාරික දොඩංදූවේ ජිනරතන හිමියන්ගේ ඇසුරින් තම සහජ කවිත්වය ඔප්නංවා  ගත්තේය. ටිබෙට්‌ එස්‌. මහින්ද හිමියන් මහා කවියකු බවට පත්කරන ලද්දේ දොඩංදූවේ ජිනරතන  හිමියන්ගේ ගුරු හරුකම් මගිනි. ජිනරතන හිමියන් අප්‍රකට වුවත් දක්‍ෂ කවියෙකි.<ref name="childhood">{{උපන්‍යාස පුවත්|url=http://www.dailynews.lk/2009/05/20/fea30.asp|title=කර්ටන් ඕපන්ස් ඔන් වෙන් ටිබෙට් එස් මහින්දස් චයිල්ඩ්හුඩ්|last=එදිරිසිංහ|first=පද්මා|date=20 මැයි 2009|work=ඩේලි නිව්ස්|accessdate=29 ජනවාරි 2010}}</ref><ref name="book">{{උපන්‍යාස පොත|last=ආරියරත්න|first=සුනිල්|title=පූජිත ජීවිත|publisher=ශ්‍රී ලංකාවේ සංස්කෘතික, අධ්‍යාපන සහ ප්‍රවෘත්ති අමාත්‍යාංශය|year=1989|pages=155–160|language=සිංහල}}</ref>

==බෞද්ධ භික්ෂුභාවය සහ ලංකාවේ ජීවිතය ==
දකුණු [[බ්‍රිතාන්‍ය ලංකාව |ලංකාවේ]], [[පොල්ගස්දූව|පොල්ගස්දූවේ]] පන්සලක නවාතැන් ගත් සොහොයුරන් දෙදෙන ඥානාලෝක නමැති භික්ෂුවක් යටතේ බුද්ධාගම උගෙන ගත්හ. ඉන්පසු උන්වහන්සේව  [[මරදාන|මරදානේ]], [[විද්‍යෝදය පිරිවෙන]] වෙත යැවුණු අතර ඉංග්‍රීසි ඉගෙනගැනීම සඳහා පාසැලකට  ඇතුළු කරන ලදි. ඉන් අනතුරුව, පොල්ගස්දූවේ පන්සල වෙත යළි පැමිණි උන්වහන්සේ, [[සිංහල භාෂාව|සිංහල]] සහ [[පාලි]] භාෂා ඉගෙන ගත්හ. <ref name="book" /> [[පළමුවන ලෝක යුද්ධය]] ඇරඹෙත්ම, ජර්මන් ජාතිකයෙක් වූ, උන්වහන්සේගේ උපාධ්‍ය ඥානාලෝක හිමියන්, අත්අඩංගුවට පත් විය. මෙම කාලය වන විට උන්වහන්සේගේ සොහොයුරු සිකිම් පුන්නජි හිමියන් අපවත්ව සිටි බවක් පෙනෙන අතර,<ref name="book" /> රජය විසින් මහින්ද හිමියන් දෙවරක් සිර අඩස්සියේ ලන ලදි.<ref name="budusarana" />

උන්වහන්සේ පසු කලෙක සිකිම් මහින්ද ලෙසින්  [[අමරපුර නිකාය|අමරපුර නිකායේ]] පැවිදි බව ලැබූ මුත් එස්. මහින්ද (ඇස්. මහින්ද)ලෙසින් සිය නම භාවිතා කල සේක. ටිබෙට්‌ එස්‌. මහින්ද හිමියන් ප්‍රාචීන මධ්‍යම විභාගයන් ද සමත් වී ඇත. 1930 ජුනි  16 දින පෑලියගොඩ විද්‍යාලංකාර පරිවේනාධිපති ලුණුපොකුණේ ශ්‍රී ධම්මානන්ද නාහිමි  වෙතින් සියම් මහා නිකායේ පැවිදි භාවය ලබාගන්නා ලදී. තමන්වහන්සේ [[ටිබෙටය|ටිබෙට් ජාතිකයෙක්]] ලෙසින් හඳුන්වාගන්නට ඇත්තේ, එම රට ආසියාවේ ප්‍රමුඛ බෞද්ධ රටක් ලෙස එකල ලංකාවේ ප්‍රසිද්ධව පැවතීම නිසා විය හැක. <ref name="book" /> 1934 සිට 1936 දක්වා එස්. මහින්ද හිමියෝ [[ආනන්ද විද්‍යාලය, කොළඹ|කොළඹ, ආනන්ද විද්‍යාලයේ]] ගුරුවරුයෙකුව සේවය කළහ.<ref name="Nalanda College Buddhist Association">{{උපන්‍යාස පුවත්|url=http://ncba.nalanda.sch.lk/?page_id=76|title=රිලිජස් ඉන්ස්ට්‍රක්ටර්ස් |date= |work=නාලන්දා විද්‍යාල බෞද්ධ සංගමය - NCBA|accessdate=7 අගෝස්තු 2012}}</ref>

== සාහිත්‍යමය කර්තව්‍යයන් සහ ජාතිකවාදය == 

ඇස්. මහින්ද හිමියන් ඉතා ඉක්මණින් සිංහල භාෂාව පිළිබඳ නිපුණතාවය ලබාගත් අතර කවියෙකු මෙන්ම කතුවරයෙකු ලෙසද සිය ස්ථාවරත්වය ගොඩ නගා ගත්තේය. උන්වහන්සේ පොත් 40කටත් වඩා රචනා කර ඇති අතර ඉන් බොහොමයක්ම දේශානුරාගය වඩවන ඒවා විය. මහින්ද හිමියන්ගේ පළමු පොත  '<nowiki/>'''ඔවා මුතු දම''' වන අතර අවසන් පොත ලෙස '<nowiki/>'''ශ්‍රී පාද'<nowiki/>''' විශ්වාස කෙරෙයි. <ref name="book" /> උන්වහන්සේ බොහෝවිට ශ්‍රී ලංකාවේ අතීත ශ්‍රී විභූතිය සහ වර්තමාන ජනයාගේ දුර්වලකම් වෙත අවධානය යොමු කරමින් ඔවුන් නිදහස උදෙසා වැඩ කිරීමට පෙළඹවීම කෙරෙහි සිය අවධානය යොමු කළේය. මහින්ද හිමියන් ළමා පොත් කිහිපයක්ද රචනා කර ඇත. <ref>{{cite book|last=Herath|first=R. B.|title=Sri Lankan Ethnic Crisis: Towards a Resolution|publisher=Trafford Publishing|year=2002|pages=101|isbn=978-1-55369-793-0|url=http://books.google.lk/books?id=Aqcqn6M18TwC&pg=PA101#v=onepage&q=&f=false}}</ref> <ref name="budusarana">{{cite web|url=http://www.lakehouse.lk/budusarana/2006/09/14/Budu15.pdf|title=Ven. S. Mahinda Patriot of Literary Fame|last=Gunatilaka |first=Kumudu |date=14 September 2006|work=Budusarana|accessdate=29 January 2010}}</ref> <ref name="book" />'''ඇස්. මහින්ද  හිමියන්ගේ ප්‍රසිද්ධ කෘති ''' <ref name="observer">{{cite news|url=http://www.sundayobserver.lk/2008/05/25/jun03.asp|title=S. Mahinda Thera: Poet and freedom fighter |date=25 May 2008 |work=Sunday Observer|accessdate=29 January 2010}}</ref>

*''නිදහසේ දැහැන''
*''නිදහසේ මන්ත්‍රය''
*''ජාතික තොටිල්ල''
*''අද ලක් මවගේ පුත්තු''
*''විදේශිකයකුගෙන් ලක් මවට නමස්කාරයක්''
*''සිංහල ජාතිය''
*''ලංකා මාතා''
*''නිදහස''


මහින්ද හිමියන් ශ්‍රී ලංකාවේ නිදහස් ව්‍යාපාරයේ පදනම වූ අමද්‍යප ව්‍යාපාරයේ සාමාජිකයෙකුද විය. 1948 දී නිදහස ලබා ගැනීමෙන් අනතුරුව එතුමන්ගේ නිදහස් ව්‍යාපාරය උදෙසා වූ සාහිත්‍යමය දායකත්වය සලකා ජාතික වීරයෙක් ලෙස ප්‍රකාශ කරන ලදී. <ref name="book" />අති පූජ්‍ය ඇස්. මහින්ද හිමියෝ 1951 මැයි 16 වන දා අපවත් වී වදාළහ. <ref name="observer" />

== මහින්ද හිමිගේ කවි ==
තුම් නිදහස් රුකෙහී සෙවනැල්ලෙහි සිංහලයෝ සැතපෙත්වා!

ගම් බිර දම් සහ පෙම් සමගී රස කා අතරත් පැතිරේවා!

හිම් කොට සිව් සයුරත් සුනෙරත් රුදු දෑ කුල බේ දුරුවේවා!

'''පෙම් බර ලක්මව සව් සැපතින් වැජඹේ! වැ ජඹේ! වැජඹේවා'''<br><br><br><br>.කරුමෙන් වාසනාවෙන් මහිමයෙන් පිට 

.කිසිවක්‌ නොසැලකේ යන මහ මුසා බස.

.පෙර කරුමයේ හැටියට ඔහෙ හිටපල්ලා

.යන දරුමයේ සැබවක්‌ නැත දැන ගල්ලා

.ලොව උරුමයේ අපටත් හිමි දැය ඉල්ලා

.බැරි කරුමයේ කිම සටනට සැර සෙල්ලා.


මෙලොවින් පරලොවින් වියයුතු යහපත  ට
මගපෙන්වීම යන අදහස පෙරටු කො    ට
තෙපලන්නේ නම්පිය තෙපුලක් මියුරුකො ට
මිතුරන් මිසක සතුරෝ නොම වෙති ඔහු ට

== මූලාශ්‍ර==
{{ආශ්‍රලැයිස්තුව}}

==ආශ්‍රිත==
* [[සාගර පලන්සූරිය]]
* [https://www.youtube.com/watch?v=VJ_zlWOfViY&list=PLE2cDF_-Sy_UjymVkyAPWGHDy2UXPnlrQ&index=66 Pinbara Udesana (පින්බර උදෑසන) | 2017-02-12 | 8.30 AM (නාලන්දා විද්‍යාලය (කොළඹ 10))]


[[ප්‍රවර්ගය:ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික වීරයෝ]]
[[ප්‍රවර්ගය:භික්‍ෂූහූ]]
[[ප්‍රවර්ගය:1901 උපත්]]
[[ප්‍රවර්ගය:1951 මරණ]]
[[ප්‍රවර්ගය:කොළඹ නාලන්දා විද්‍යාලයයීය, පීඨය]]
මෙම පිටුවෙහි භාවිත සැකිලි:
එස්‌. මහින්ද හිමි වෙත නැවත යන්න.
"https://si.wikipedia.org/wiki/එස්‌._මහින්ද_හිමි" වෙතින් සම්ප්‍රවේශනය කෙරිණි