Pliva
| Pliva | |
|---|---|
 Vodenice na Plivi kod Jajca | |
| Lokacija | |
| Države |  Bosna i Hercegovina |
| Oblasti | Republika Srpska |
| Gradovi | Šipovo, Jezero, Jajce |
| Hidrografija | |
| Izvor | Smiljevac—Jastrebnjak |
| Ušće | Vrbas (rijeka) |
| Dužina | 33 km |
| Pritoke | Sokočnica, Jošavka, Janj |
| Hidrologija | |
| Protok – srednji | 38,4 m³/s |
| Sliv – površina | Crnomorski 1484 km² |
Pliva, u gornjem toku Pljeva, jest reka u zapadnoj Bosni i Hercegovini, leva pritoka Vrbasa. Dugačka je 33 km, sa površinom porečja od 768 km².
Nalaze se u selu Pljeva, na 15 km od Šipova, na samo par kilometara od regionalnog puta Šipovo – Baraći. Utvrđeno je da voda na izvorima Plive potiče iz Glamočkog polja.
Prodirući iz stijena podno planine Vitorog, nadomak sela Pljeva, iz dva izvora koja su međusobno udaljena 300 metara, izbija voda i nastaje rijeka Pliva. Zbog izdašnosti vrela, mnogi ih smatraju za najveći izvor pitke vode u Evropi.
Desni izvor (ili desni krak Plive) izbija iz velike stijene, na visini od 483 metra nadmorske visine. Oko 80 m ispod izvora, s lijeve strane, ulazi u desni krak potok Crnjična, koji za vrijeme velikih kiša predstavlja vrlo snažnu bujicu, pa je djelovanjem ovog bujičnog potoka, Pliva na ovom zavijutku skrenula nešto svoj tok na desnu stranu. Ovaj desni krak Plive prolazi kroz šumoviti predjel, te tvori mnoge živopisne brzake i manje kaskade.
Lijevo vrelo (ili lijevi krak) pojavljuje se na tri mjesta iz siparišta obraslog mahovinom, na 489 metara.[1]
Dva izvorišna kraka sastaju se kilometar ispod sela Dragnić kod Šipova i čine rijeku Plivu. Već na samom početku Pliva pravi niz brzaka, slapova, uz jake zvučne efekte. Zbog izuzetno niske temperature vode prilikom velikih vrućina stvaraju se veća isparavanja i na trenutak djeluje kao da su se na rijeku spustili oblaci.[2]
Od izvora Plive, oko 800 m daleko, nalazi se malo Vajino jezero (ili Dragnić jezero). Jezero je dugo u pravcu sjever-jug 65 m, a široko 35 m, i najveće dubine 10 m.[3]
Uz izvor se nalazi i Turistički kompleks Pliva koji nudi usluge smještaja i ishrane. Do pješačke staze za obilazak izvora vodi asfaltiran, odličan put kroz selo. Oznake su postavljene, tako da ne postoji bojaznost od lutanja. Nekada je na Plivi bilo izgrađeno mnogo vodenica. I sada neke od njih krase ovo područje i melju brašno.[4][5]
Kanjon reke Plive je zaštićeni prirodni rezervat Republike Srpske. Reka je bogata ribom. Nesređeno korito Plive često plavi područja nizvodno od Šipova.
Plivska jezera, u koja spadaju Veliko, Malo i Okruglo jezero, nastala su na Plivi i smještena su između Jajca i naselja Jezero. Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, na sjednici održanoj od 10. do 16. januara 2009. godine, donijela je odluku da se jezera i kompleks mlinova na Plivi proglase za nacionalni spomenik BiH.[6]
Korito i vodopad rijeke Plive usječeni su u sedrene naslage debljine 70 m, dok je dubina korita koje je usječeno u sedru, približno 43 m. Uzdužni je pad rijeke Plive relativno velik, a najveći je od Velikog jezera do vodopada, gdje mjestimično prelazi i 2 %. S ovakvim padom prirodni tok rijeke Plive je hidraulički u silovitom režimu. Takav režim karakteriziraju povećane brzine, osobito pri većim vodama.
U naselju Pljeva, nedaleko od centra Šipova, formiran je sportski ribolovni revir na rijeci Plivi, dug oko 2 kilometra. U tom reviru održana su tokom 2007. sva regionalna, republička i državna takmičenja u ribolovu, u disciplini fly fishing (mušičarenje). Na kongresu CIPS-a, održanom u maju 2007. u Pragu, odlučeno je da će se evropsko prvenstvo u fly fishingu 2010. održati u Šipovu, u tom reviru na reci Plivi.
Ušće Plive u Vrbas je kod Jajca, u formi vodopada, velike sedrene barijere, koja čini kaskadu visoku 22 metra. Prema količini sedre smatra se da je vodopad nastao prije 50.000 godina.[7]
- ↑ „PLIVA JE NAJVEĆE IZVORIŠTE PITKE VODE U EVROPI”. seesrpska.com, 24.03.2010.. Pristupljeno 23.09. 2023.
- ↑ „Izvori Plive, video”. www.bing.com 24.03.2022.. Pristupljeno 23.09. 2023.
- ↑ „Zaštićeno prirodno područje Pliva - Janj s rezervatom Janjske otoke”. Dinarsko gorje, dinarskogorje.com, 2015.. Pristupljeno 23.09. 2023.
- ↑ „Izvori Plive u jesenjim bojama, 2020.”. seesrpska.com, 24.03.2010.. Pristupljeno 23.09. 2021.
- ↑ „Rijeke i jezera”. jajcetours.com, 24.03.2012.. Pristupljeno 23.09. 2023.
- ↑ „Plivska jezera”. Komisija za nacionalne spomenikekons.gov.ba. Pristupljeno 13. 9. 2016.[mrtav link]
- ↑ Vodopad Plive, video- Pristupljeno 30.1.2024