Ivaniš Pavlović
| Ivaniš Pavlović | |
|---|---|
|
| |
| Datum rođenja | juni 1423. |
| Datum smrti | novembar 1450. |
| Titula | knez, vojvoda |
| Period | 1441–1450 |
| Prethodnik | Radoslav Pavlović |
| Naslednik | Petar II Pavlović, Nikola Pavlović |
| Poreklo | |
| Dinastija | Pavlovići |
| Otac | Radoslav Pavlović |
| Majka | Teodora Vukčić Kosača |
| Porodica | |
Ivaniš Pavlović bio je knez a kasnije veliki vojvoda bosanski iz vlastelinske porodice Pavlovića čiji su se posjedi nalazili u istočnom dijelu Kraljevine Bosne. Rođen je u junu 1423. godine iz braka vojvode Radoslava Pavlovića i Teodore, kćerke Vukca, brata Sandalja Hranića Kosače, vjenčanih 1421. godine. Radoslav se kasnije razveo s Teodorom i doveo drugu ženu s kojom je dobio drugog sina Petra, u aprilu 1425. godine.[1]
Prije Ivaniševa rođenja Dubrovnik je vodio pregovore sa vojvodom Radoslavom radi kupovine polovine župe Konavli. Nakon dugih cjenkanja i razvlačenja došlo se do sporazuma krajem 1426. godine. U okviru ovog sporazuma, za njegovu veću sigurnost, Republika je tražila da se pored oca zakune na završenu prodaju i mali knez Ivaniš, na šta je Radoslav i pristao.
Za vrijeme Konavoskog rata rata Radoslav je uspio na svoju stranu privoliti kralja Tvrtka II s kojim se predhodno izmirio.[2] Svoju vjernost prema kralju garantovao je septembra 1431. god. slanjem sina Ivaniša i žene Teodore na bosanski dvor. Tvrtko je ostao uz Pavloviće, a dopustio Ivanišu da se početkom februara 1432. vrati kući.[3]
Mir između Dubrovnika i Pavlovića je sklopljen 25. marta 1433. u starom gradu Borču. Prije toga je bosanski kralj Tvrtko II, 2. marta izdao u Sutjesci povelju kojom je potvrdio mir Radoslava Pavlovića s Dubrovčanima. Ivaniš je izuzet iz ugovora zbog mladosti, s obećanjem i zakletvom vojvode da to učini sa 14 godina, što je i učinio u augustu 1439, kada je položio zakletvu u Bobovcu, pred kraljem i Dubrovčanima, na koju se ranije obavezao njegov otac.[4][5]
Krajem novembra 1441. godine, nakon očeve smrti, Ivaniš je naslijedio njegovu oblast (Zemlja Pavlovića) i kao najstariji sin dobio titulu vojvode. Slijedeće godine se izmirio sa ujakom Stjepanom Kosačom. Predhodno je Stjepan preoteo od Radoslava i grad Klobuk, posljednje uporište Pavlovića na jugu. Od nekada prostranih posjeda Pavla Radenovića u Primorju, Pavlovići su zadržaše samo katun Vlaha Žurovića (iznad izvora Rijeke dubrovačke), i to do svoje propasti.
Ivaniš je Dubrovčanima izdao povelju 29. septembra 1442. na planini Bujaku prema Brodaru i njom potvrdio sve ranije ugovore naslijeđene još od Pavla Radenovića. Pod tim su se podrazumijevale trgovačke povlastice i župa Konavli. Zauzvrat su Dubrovčani 10. decembra potvrdili sva stara prava i njemu i njegovoj braći: palaču u Dubrovniku, konavoski dohodak u iznosu od 600 perpera godišnje, kao i dijelove zemlje koje su uživali kao dubrovački plemići. Iz tog dana potječe i dokument kojim Republika obećava majci Teodori da će je u slučaju nevolje primiti u grad kao i na ostavljanje njenog blaga.
Dolaskom Tomaša Kotromanića na bosanski prijesto, Ivaniš je postao njegov najvjerniji saveznik među domaćom vlastelom. U kraljevoj povelji Dubrovčanima Ivaniš je na prvom mjestu naveden kao svjedok. Početkom januara 1444. kralj i Ivaniš Pavlović su prodrli u dolinu donje Neretve, gdje su im se pridružili i Radivojevići. U februaru su Drijeva, važan privredni centar, poslije više od tri decenije ponovo našao u kraljevskim rukama. U avgustu je Stjepan Kosača vratio Drijeva.
Vojvoda Ivaniš bio je jedini Pavlović koji je, makar nakratko, napustio Crkvu bosansku i okrenuo se katoličanstvu 1446. godine da bi se 1449. vratio u Crkvu bosansku.
Ivaniš se 1949. oženio i izmirio sa Stjepanom Kosačom, a u novembru 1450. preminuo u 27. godini života. Kao predvodnici Pavlovića ostali su braća, vojvoda Petar i knez Nikola.
- Mihailo Dinić, Humsko trebinjska vlstela - SANU, Posebna izdanja 397, Odjeljenje društvenih nauka 54, Beograd, 1967, str. 73
- Pavao Živković - Ustupanje Konavala Dubrovčanima, Konavle u prošlosti, sadašnjosti i budućnosi I, Dubrovnik, 1998,
- Pavao Živković - Učešće bosanske vlastele u diobi Konavala, Prilozi Instituta za istoriju u Sarajevu 16/15, 1979
- Radoslav Grujić - Konavli pod raznim gospodarima od XII-XV veka),
- Ćirković, Sima (1964). Istorija srednjovjekovne bosanske društvo. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine.
- ↑ „Svetozar Ćorović: Istorija srpskog naroda - Bosna kao stožer nove srpskohrvatske države”. INTERNET IZDANJE IZVRŠNI PRODUCENT I POKROVITELJ Tehnologije, izdavaštvo i agencija Janus Beograd, novembar 2001. Pristupljeno 9. 2. 2023.
- ↑ „Pavo Zivković, Ivana Jakić, Marija Brandić: ULOGA BOSANSKOG KRALJA U KONAVOSKOM RATU (1430.-1433”. UDK 94 (497.6) - 05 94 (497.5) ,,14115" Izvorni znanstveni rad, 2017.. Pristupljeno 9. 10. 2023.
- ↑ „Boris Nilević: Posljednji Pavlovići”. Historijska traganja, 5, 2010., str. 12-64.. Pristupljeno 9. 10. 2024.
- ↑ „Pavle Dragičević: Povelja Tvrtka II Tvrtkovića kojom potvrđuje mir između Dubrovčana i Radosava Pavlovića”. Građa o prošlosti Bosne, 2021. Pristupljeno 19. 10. 2024.
- ↑ „Esad Kurtović, Emir Filipović: Četiri bosanska Sokola”. Pregled Sarajevo, 2011. Pristupljeno 9. 11. 2023.