1826

**1826. po kalendarima**
Gregorijanski	1826. (MDCCCXXVI)
Ab urbe condita	2579.
Islamski	1241–1242.
Iranski	1204–1205.
Hebrejski	5586–5587.
Bizantski	7334–7335.
Koptski	1542–1543.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1881–1882.
• Shaka Samvat	1748–1749.
• Kali Yuga	4927–4928.
	Kineski
• Kontinualno	4462–4463.
• 60 godina	Yang Vatra Pas; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11826.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	18. vijek – 19. vijek – 20. vijek
Decenija:	1790-e 1800-e 1810-e – 1820-e – 1830-e 1840-e 1850-e
Godine:	1823 1824 1825 – 1826 – 1827 1828 1829

Ovo je članak o godini 1826.

Godina 1826. (MDCCCXXVI) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u petak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

15. 1. - Prvi broj francuskih novina Le Figaro (do 1866. izlazi kao tjednik).
30. 1. - Otvoren Menaiski viseći most između Angleseyja i Walesa - prvi moderni viseći most.
8. 2. - Unitarista Bernardino Rivadavia postaje prvi predsednik Ujedinjenih Provincija Rio de la Plate (Argentine).
11. 2. - Pod imenom London University osnovan čisto sekularni University College London.
16. 2. - U Pešti osnovana Matica srpska, prvi predsednik Jovan Hadžić.
24. 2. - Ugovor iz Yandaboa okončava Prvi anglo-burmanski rat: Britanci dobijaju Assam i Manipur (danas u Indiji), kao i Rakhine i Tanintharyi (Burma).
27. 2. - Otkrivena Bielina kometa, tj. baron Wilhelm von Biela utvrdio da se radi o periodičnoj kometi.
10. 3. - Umro portugalski kralj João VI, formalno ga nasleđuje sin i brazilski car Pedro I/IV.
mart - Kmetovi i knezovi u Srbiji ponavljaju zakletvu knezu Milošu kao naslednom knezu (iz donjih nahija u Hasan-pašinoj/Smederevskoj Palanci a iz gornjih u Valjevu)^[1].
17. 3. - Rusija upućuje ultimatum Osmanskom Carstvu, između ostalog i po pitanju srpske autonomije. Posle pet godina oslobođeni srpski deputati ali još nisu poslani kući^[1]^[2].

April/Travanj – Jun/Lipanj

4. 4. - Petersburški protokol: Britanija i Rusija će posredovati između Grka i Osmanlija u pravcu autonomne Grčke pod osmanskim suverenitetom.
23. 4. (Cveti) - Treća opsada Misolongija okončana osmansko-egipatskim zauzećem grada i masakrom stanovnika - na zapadu rastu simpatije za Grčku.
23. 4. - Čarapići pokušali dići pobunu protiv kneza Miloša - ubijeni i raseljeni^[1]. Dvojici pisaca antimiloševskih letaka odsečene ruke^[3].
29. 4. - Portugalski kralj Pedro IV oktroisao ustav konzervativniji od onog iz 1822.
2. 5. - Brazilski car Pedro I/IV se odriče portugalskog prestola u korist kćerke Marije II, uz uslov da se uda za strica Miguela (što se nije ostvarilo, ona vlada 1826-28 i 1834-53).
29. 5. - Sultan Mahmud II objavljuje projekt reforme vojske: u okviru janičara će se osnovati moderna jedinica (Eşkinci), ali to izaziva njihov otpor^[4].
15. 6. - "Srećni događaj": janičari dižu pobunu ali sultan ih razbija uz pomoć stanovništva - ubijeno oko 6.000 janičara^[4].
17. 6. - I formalno zabranjeni janičari, takođe i bektašijski red. U Bosni i Albaniji će biti pobuna.
22. 6. - 15. 7. - Panamski kongres: Simón Bolívar pokušava ujediniti Latinsku Ameriku.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

jul, početkom - Ludwig van Beethoven završio Gudački kvartet br. 14.
4. 7. - Bivši američki predsednici Thomas Jefferson i John Adams umrli na 50. godišnjicu Deklaracije nezavisnosti.
15. 7. - Osnovano Treće odeljenje Sopstvene kancelarije Njegovog imperatorskog veličanstva zaduženo za tajnu policiju u Rusiji.
25. 7. - U Petropavlovskoj tvrđavi obešena petorica vodećih dekabrista.
26. 7. - Učitelj Cayetano Ripoll pogubljen u Valenciji zbog hereze - ovo se smatra posljednjim činom autodafe.
28. 7. - Persijskom invazijom započinje Rusko-persijski rat (1826-28).
jul - septembar - Neuspešna Osmansko-egipatska invazija na Mani, srednje peloponesko poluostrvo.
avgust - Jedediah Smith sa družinom ulazi u današnju Nevadu - u novembru stiže u meksičku Kaliforniju gde je uhapšen.
18. 8. - Alexander Gordon Laing je prvi Evropljanin koji je stigao u Timbuktu preko Sahare (ubijen sledećeg meseca).
20. 8. - Fjodor Litke kreće na cirkumnavigaciju (do 1829).
21. 8. - Pobuna sela Martinpotoka u voćinskom spahiluku zbog odluke o translokaciji, na čelu sa Mihajlom Grgurom, koji zatim podbunjuje i ostala sela^[5].
23. 8. - Okršaj kod spahijskog išpanata u Drenovcu, poginulo pet Grgurovih pobunjenika - ubrzo se pojavila i vojska (Grgur uhvaćen u oktobru, kasnije obešen).
3. 9. - Krunisan ruski car Nikolaj I.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

7. 10. (25. 9. po j.k.) - Rusko-osmanska Akermanska konvencija: autonomija za Srbiju u granicama iz 1813, a prema Osmoj tački Bukureškog ugovora, da se dogovori u roku od 18 meseci^[1]^[2], povlastice i za Moldaviju i Vlašku (sultan odustao od konvencije u decembru 1827.).
24 - 25. 12. - Pijana božićna žurka se pretvorila u Eggnog nerede u vojnoj akademiji West Point u SAD.
25. 12. - Major Edmund Lockyer uspostavio prvo evropsko naselje u Zapadnoj Australiji.
decembar - Za novog bosanskog vezira postavljen beogradski Abdurahman-paša - odlazi sledećeg meseca, zadatak mu je umirenje zemlje u kojoj se protive ukidanju janičara.

Tokom/tijekom godine

Nicéphore Niépce izradio Pogled s prozora u Le Grasu, najstariju do danas sačuvanu trajnu fotografiju na svijetu.
1825-26 - Carl Jacob Löwig i Antoine Jérôme Balard zasebno otkrili brom.
Otto Unverdorben otkrio anilin.
"Serbijanka" Sime Milutinovića Sarajlije. Vuk Karadžić izdaje kalendar "Danica".
Tršćanski učitelj Jevta Popović pripremio izdanje "Suza Radmilovih" Vladislava Menčetića - to je prva knjiga štampana Vukovom azbukom koju nije on izdao^[6].
Tiskano prvo izdanje Gundulićevog "Osmana".
Geschichte der slawischen Sprache und Literatur nach allen Mundarten Pavela Josefa Šafaříka.
Roman The Last of the Mohicans Jamesa Fenimora Coopera.
Kapetan Bogdan Vukasović odbio piratski napad kod Krita^[7].
Vladika Petar I poziva na umirenje plemena^[8].
Britanska istočnoindijska kompanija uspostavila koloniju Moreuska Naselja (Straits Settlements) na i oko Malajskog poluotoka (obuhvata i Singapur).
U Mađarskoj osnovana Herendska manufaktura porcelana.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1826.

27. 1. - Mihail Saltikov-Ščedrin, književnik († 1889)
19. 2. - Matija Mesić, povjesničar († 1878)
22. 2. - Svetozar Miletić, advokat, političar, novinar († 1901)
13. 3. - Novak Radonić, slikar († 1890)
21. 3. - Ranko Alimpić, srpski general († 1882)
29. 3. - Wilhelm Liebknecht, nemački socijaldemokrata († 1900)
11. 4. - Jovan Živković, pravnik, političar, bankar († 1902)
25. 4. - Kosta Cukić, filozof, ekonomista, srpski ministar († 1879)
3. 5. - Karl XV, kralj Švedske i Norveške († 1872)
5. 5. - Eugénie de Montijo, carica Napoleonu III († 1920)
7. 5. - Skender Fabković, pedagog, pisac, novinar († 1905)
15. 5. - Andrija Torkvat Brlić, političar i publicist († 1868)
30. 5. - Ferdinand Kren, industrijalac u Čačku († 1894)
6. 6. - Danilo Petrović, crnogorski knjaz († 1860)
22. 6. - Bogoboj Atanacković, srpski pisac († 1858)
11. 7. - Franz Grashof, inženjer († 1893)
19. 8. - Miloje Jovanović, mitropolit beogradski Mihailo († 1898)
17. 9. - Bernhard Riemann, matematičar († 1866)
26. 9. - Ljubomir Nenadović, književnik († 1895)
8. 11. - Jevrem Grujić, srpski političar († 1895)
24. 11. - Carlo Collodi, književnik († 1890)
25. 11. - Jovan Đorđević, srpski književnik († 1900)
3. 12. - George B. McClellan, američki general i političar († 1885)
? - Cetshwayo kaMpande, kralj Zulua († 1884)
? - Pero Matanović, crnogorski vojskovođa († 1918)
? - Petar Popović Pecija, ustanik († 1875)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1826.

3. 1. - Louis-Gabriel Suchet, francuski maršal (* 1770)
13. 2. - Arsen Teodorović, slikar (* ca. 1768)
20. 2. - Avram Mrazović, prosvetitelj, pedagog, književnik (* 1756)
10. 3. - João VI, kralj Portugala (* 1767)
16. 5. - Jelizaveta Aleksejevna, udovica cara Aleksandra I (* 1779)
3. 6. - Nikolaj Karamzin, književnik, istoričar (* 1766)
5. 6. - Carl Maria von Weber, kompozitor (* 1786)
7. 6. - Joseph von Fraunhofer, optičar (* 1787)
4. 7. - John Adams, 2. predsednik SAD (* 1735)
4. 7. - Thomas Jefferson, 3. predsednik SAD (* 1743)
5. 7. - Stamford Raffles, osnivač Singapura (* 1781)
5. 7. - Joseph Proust, hemičar (* 1754)
22. 7. - Giuseppe Piazzi, astronom (* 1746)
25. 7. - Mihail Pavlovič Bestužev-Rjumin, dekabrista (* 1801)
25. 7. - Sergej Ivanovič Muravjov-Apostol, dekabrista (* 1796)
13. 8. - René Laennec, lekar (* 1781)
26. 9. - Alexander Gordon Laing, istraživač (* 1793)
8. 10. - Friedrich Krupp, osnivač metalurške kompanije (* 1787)
25. 10. - Philippe Pinel, pionir psihijatrije (* 1745)
23. 11. - Johann Elert Bode, astronom (* 1747)
3. 12. - Levin August von Bennigsen, general (* 1745)
7. 12. - John Flaxman, vajar, crtač (* 1755)
c. Avram Miletić, pisac i trgovac (* 1755)

Izvori

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Vuk Karadžić, Милош Обреновић, књаз Сербији, или грађа за српску историју нашега времена, rastko.rs
↑ ^2,0 ^2,1 Vladimir Ćorović, Srbija kao samoupravna država, rastko.rs
↑ Istorija s. n. V-1, 113
↑ ^4,0 ^4,1 ÁgostonMasters2009, p. 60.
↑ Istorija s. n. V-2, 34-5
↑ Istorija s. n. V-2, 337
↑ Serbski letopis (1832). Nešto o Serbljima na Moru, rastko.rs
↑ Sveti Petar Cetinjski - Žitije, djelo, molitva, rastko.rs

Literatura

Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters. Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing; 1 January 2009. ISBN 978-1-4381-1025-7.
Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)

[VukGrad-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Vuk Karadžić, Милош Обреновић, књаз Сербији, или грађа за српску историју нашега времена, rastko.rs

[vcsksd-2] 2,0 ^2,1 Vladimir Ćorović, Srbija kao samoupravna država, rastko.rs

[3] Istorija s. n. V-1, 113

[AgoMast60-4] 4,0 ^4,1 ÁgostonMasters2009, p. 60.

[5] Istorija s. n. V-2, 34-5

[6] Istorija s. n. V-2, 337

[7] Serbski letopis (1832). Nešto o Serbljima na Moru, rastko.rs

[8] Sveti Petar Cetinjski - Žitije, djelo, molitva, rastko.rs

[1]