Izvorni kod stranice Misao

Nemate dopuštenje da uređujete ovu stranicu iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 2. jula 2024. u 09:48
Expiry of block: 2. jula 2025. u 09:48

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Uključite sve gornje pojedinosti u sve upite koje postavite. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kod ove stranice.

[[Datoteka:A woman thinking.jpg|mini|Kip žene mislioca]]

'''Mišljenje''' je [[um]]na sposobnost koja nam omogućuje da putem misaonih operacija određujemo svojstva [[pojava]] i otkrivamo odnose među njima.<ref name="Filozofijski rečnik">Misao, Filozofijski rečnik, Matica Hrvatska, Zagreb 1984.</ref>

Mišljenje je mentalni proces koji se odlikuje rasuđivanjem i zaključivanjem, odnosno shvatanjem [[uzročnost|uzročno-posledičnih]] veza između različitih pojmova.<ref name="Rečnik socijalnog rada">Ivan Vidanović, „Rečnik socijalnog rada“</ref> Mišljenje zahvata beskonačni [[svemir|univerzum]] fenomena i procesa, uključujući i sam proces mišljenja. '''Misao''', odnosno sadržaj mišljenja, se očitava u nekom sudu ili tvrdnji.<ref name="Filozofijski rečnik"/> Misao, koja uključuje i [[opažanje|opažajne]] podatke, ne proizlazi samo iz [[stvarnost]]i, nego i na nju deluje. Mišljenje je sled misli upravljenih na pronicanje stvarnosti, a samimi tim i na njeno menjanje.<ref name="Filozofski leksikon"/>

U filozofiji se obično pretpostavlja da su ljudi okarakterisani racionalnošću, a najočiglednije ispoljavanje racionalnosti je sposobnost mišljenja.<ref name="Oksfordski filozofski rečnik">''mišljenje'', Oksfordski filozofski rečnik, Sajmon Blekburn, Svetovi, Novi Sad. {{page| year = 1999| isbn = 978-86-7047-303-4| pages = }}</ref> Zbog složenosti i uslovljenosti emocionalnim i drugim faktorima razlikujemo: konkretno i apstraktno, logično i nelogično, [[magijsko mišljenje|magijsko]] i arhaično mišljenje.<ref name="Rečnik socijalnog rada"/> Nije svako mišljenje jezičko, npr. mišljenje šahiste, kompozitora i slikara.<ref name="Oksfordski filozofski rečnik"/>

Nauka o principima i pravilima mišljenja naziva se [[logika]]. [[Filozofija uma]] izučava prirodu [[um]]a, [[svest]]i, mentalnih funkcija i njihov odnos sa telom, a posebno mozgom. [[Odnos uma i tela]] se smatra centralnim pitanjem filozofije uma.<ref name="Kim1"/> Takođe je pitanje da li samo čovek misli ili i druga živa bića i mašine (vidi [[veštačka inteligencija]]).

U [[Budizam|budizmu]] se misli smatraju mentalnim pojavama koje [[Um (budizam)|um]] registruje, i koje ne podrazumevaju postojanje mislećeg subjekta.{{sfn|Kovačević|2014|pp=205}}

== Misaone operacije ==

Misaone operacije su:
* [[analiza]]
* [[sinteza]]
* [[apstrakcija]]
* [[konkretizacija]]

== Mišljenje u filozofiji ==
[[Datoteka:Jardin du Musee Rodin Paris Le Penseur 20050402 (02).jpg|mini|[[Ogist Roden]], ''Mislilac'']]

=== Antička ===

Starogrčki filozof [[Parmenid]] proces mišljenja vezuje za [[biće]], tvrdeći da "misliti i biti je isto."<ref>Herman Diels, Predsokratovci I (odeljak Parmenid), Zagreb 1983.</ref>

=== Novovekovna ===

Prema Hobsu, izvor svih misli su [[čula]], jer ne postoji zamisao u ljudskoj svesti koja, u celosti ili u delovima, nije najpre začeta putem organa čula.<ref>Thomas Hobbes, Levijatan (str. 15), Zagreb, 2004.</ref> On sled misli naziva misaonim govorom, i primećuje da šta god čovek pomišlja, naredna misao nikad nije slučajna, kako se to čini. Hobs razlikuje nenavođen i uređen niz misli.<ref>Thomas Hobbes, Levijatan (str. 22-23), Zagreb, 2004.</ref>

U 17. veku francuski filozof [[René Descartes]] je došao do svog čuvenog zaključka „[[Mislim, dakle jesam]]“. Dekart je ovaj osnovni stav svoje metafizike najpre formulisao u delu „Rasprava o metodi“ [[1637]]. godine. Njegovo stajalište pretpostavlja sumnju u sve, osim u subjekt koji misli, odnosno sumnja. Tako u mišljenju [[svest]] spoznaje samu sebe kao svest i jedina izvesnost [[biće|bića]] potiče iz svesnog mišljenja.

Za [[Spinoza|Spinozu]], "mišljenje je božji atribut, ili bog je stvar koja misli."<ref>Spinoza, Etika (str. 47), Beograd, 1983.</ref>

Za Kanta, [[razum]] je moć mišljenja, a misliti znači [[Saznanje|saznavati]] pomoću pojmova.<ref>Kant, Kritika čistog uma (str. 100), Beograd 1970.</ref>

{{izdvojeni citat|Unutar logike se raspravlja o njenom predmetu, to jest o mišljenju, tačnije pojmovnom mišljenju; njegov pojam se stvara u njenom proticanju i prema tome ne može se postaviti unapred.<ref name="Hegel 1976">Hegel, Nauka logike (str. 46), Beograd, 1976.</ref>|[[Hegel]]}}

Za [[Hegel]]a, um je jedinstvo mišljenja i [[biće|bića]].<ref name="enciklopedija.hr">[http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=63134 um] (Hrvatska enciklopedija)</ref> Prema Hegelu, [[logika]] se bavi mišljenjem kao svojim predmetom, a sam pojam mišljenja stvara se u toku izučavanja.<ref name="Hegel 1976">Hegel, Nauka logike (str. 46), Beograd, 1976.</ref> Logika je misao koja se bavi samom sobom.

[[Fridrih fon Šeling|Šeling]] je tvrdio da je misao »nezavisna moć koja za sebe dalje deluje«, i da je »stvorena od duše«.<ref name="Filozofski leksikon">Misao, Filozofija, Enciklopedijski leksikon, Mozaik znanja, Beograd 1973.</ref> Fender, logičar fenomenološke orijeritacije, svoju osnovnu koncepciju zasniva na razlikovanju misli (predmet logike) i mišljenja (predmet psihologije).<ref name="Filozofski leksikon"/>

=== Savremena ===

Hrišćanski filozof [[Jovan Kronštatski]] smatra da ljudska misao neograničeno teče zahvaljujući tome što postoji neograničeni misleći duh.

{{izdvojeni citat|Mi možemo da mislimo zato što postoji bezgranična misao kao što i dišemo zato što postoji bezgranično prostranstvo vazdušno.|Jovan Kronštatski<ref>Jovan Kronštatski, Gospode ime ti je ljubav. str. 126, Beograd, 1998.</ref>}}

Savremeni indijski filozof [[Krišnamurti]] smatra da ne postoji sopstvo koji misli, već samo misao koja stvara subjekta, odnosno "uspostavlja deo sebe kao mislioca", kao entitet koji posmatra i sudi. Dakle, mislioca je stvorila misao.<ref name="Krišnamurti 2003">Đidu Krišnamurti, Zemlja bez staza, Beograd, 2003.</ref> On dalje nalazi da je misao stvorila sav sadržaj naše svesti, uključujući boga, religiju, strah, bol, mržnju, ljubav i zamisao o sopstvu, i taj sadržaj čini naš [[ego]]. Krišnamurti zaključuje: "Ja postoji dokle misao postoji".<ref name="Krišnamurti 2003"/> Po njemu, misao je [[tvar]] jednako kao pod, zid, telefon, jer energija delujući po obrascu postaje tvar.<ref>Krishnamurti, Freedom from the Known, 101</ref>

Krišnamurti tvrdi da sveto možemo naći samo slobodni od buke misli. Stoga, nužno je osloboditi svih iluzija i verovanja koje je stvorila misao, da bi videli istinski sveto.<ref>[https://alexanthorn.okultopedija.com/arhiva/strane/magica/ma20.htm Intervju sa Bernardom Levinom]</ref> To se postiže [[Motrenje (budizam)|motrenjem]] bez riječi, i bez misli, što je jedna od najčudnovatijih pojava.<ref name="izraz zena">[http://srednjiput.rs/tumacenja/cedomil-veljacic/haiku-izraz-zena/ Čedomil Veljačić, Haiku - izraz zena]</ref>

== Mišljenje u biologiji ==
{{Main|Neuron}}

Neuron (isto tako poznat kao nervna ćelija) je izvršna [[ćelija (biologija)|ćelija]] u [[nervni sistem|nervnom sistemu]] koja obrađuje i transmituje informacije putem elektrohemijske [[Ćelijska komunikacija|signalizacije]]. Neuroni su sržne komponente [[Human brain|mozga]], [[Kičmenjaci|kičmenjačke]] [[Kičmena moždina|kičmene moždine]], [[Beskičmenjaci|beskičmenjačke]] [[ventral nerve cord|verntralne nervne niti]] i perifernih nerva. Postoje brojni specijalizovani tipovi neurona: senzorni neuroni odgovaraju na dodir, zvuk, svetlo i brojne druge stimuluse koji utiču na ćelije [[Ljudska čula|senzornih organa]] koje zatim šalju signale do kičmene moždinei mozga. Motorni neuroni primaju signale od mozga i kičmene moždine koji uzrokuju [[muscle contraction|mišićne kontrakcije]] i utiču na [[Žlezda|žlezde]]. [[Interneuron]]i povezuju neuronesa drugim neuronima unutar mozga i kičmene moždine. Neuroni odgovoraju na [[stimulus]]e, i komuniciraju prisustvo stimulusa do centralno nervnog sistema, koji obrađuje te informacije i šalje odgovore do drugih delova tela za akciju. Neuroni ne prolaze kroz [[mitoza|mitozu]] i obično se ne mogu zameniti nakon što su uništeni, mada je uočeno da [[astrocit]]i mogu da se preobraze u neurone, pošto su oni ponekad [[Cell potency|pluripotentni]].

== Mišljenje u psihologiji ==
[[Datoteka:SeatedBuddha.jpg|mini|Prema [[Buda|Budi]], cilj je [[Motrenje (budizam)|motriti]] misli i na taj način dostići smirenje.]]

Psihologija proučava mentalni proces mišljenja, kao i poremećaje do kojih dolazi u tom procesu. Postoje [[poremećaj]]i mišljenja koji su karakteristični za pojedine [[osoba|osobe]] ali i za vrstu psiholoških poremećaja koju imaju.<ref name="Rečnik socijalnog rada"/>

U psihologiji, [[prisilna misao]] odnosi se na veliku grupu prisilnih fenomena kao što su prisilne radnje, impulsi, nagoni ili predstave. Sadržaj prisilnih misli je u tesnoj vezi sa vrstom fobija pri čemu se kao propratna pojava javlja [[strah]], uznemirenost, sumnjičavost isl.<ref name="Rečnik socijalnog rada"/>

== Mišljenje u sociologiji ==
{{Main|Socijalna psihologija}}

Socijalna psihologija je studija načina na koji ljudi i grupe interaguju. Naučnici u ovoj [[Interdisciplinarnost|interdisciplinarnoj]] oblasti obično su [[psihologija|psiholozi]] ili [[Sociologija|sociolozi]], iako svi socijalni psiholozi koriste [[Individua|individue]] i [[Društvena grupa|grupe]] kao njihove [[jedinica analize|analitičke jedinice]].<ref>{{cite book| last = Myers| first = David G.| title = Social psychology| url = https://books.google.com/books?id=hrydA45eCk0C| year = 1993| publisher = McGraw-Hill| isbn = 978-0-07-044292-4| pages = }}</ref>

Uprkos njihove sličnosti, psihološki i sociološki istraživači imaju tendenciju da se razlikuju u pogledu njihovih ciljeva, pristupa, metoda i terminologije. Oni takođe favorizuju različite [[Naučni časopis|naučne časopise]] i [[profesionalno udruženje|stručna udruženja]]. Najznačajniji period saradnje između sociologa i psihologa bio je tokom godina neposredno nakon [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]].<ref>Sewell, W.H. . Some reflections on the golden age of interdisciplinary social psychology. ''Annual Review of Sociology'', Vol. 15.</ref> Mada je nastala sve veća izolacija i specijalizacija zadnjih godina, izvesni stepen preklapanja i uticaja preostaje između dve discipline.<ref>{{cite book| last = Flick| first = Uwe| title = The Psychology of the Social| url = https://books.google.com/books?id=Nvz5Y8e1N84C| date = 20. 8. 1998.| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-0-521-58851-5| pages = }}</ref>

[[Kolektivno nesvesno]], ponekad i kolektivna podsvest, je termin [[Analitička psihologija|analitičke psihologije]], koji je [[Neologizam|skovao]] [[Karl Gustav Jung|Karl Jung]]. To je deo [[Nesvesno|nesvestnog uma]], zajedničkog za [[društvo]], ljude, ili celokupno čovečanstvo, u međusobno povezanom sistemu koji je proizvod svih zajedničkih iskustava i sadrži pojmove kao što su [[nauka]], [[religija]], i [[moralnost]]. Dok [[Sigmund Frojd|Frojd]] nije pravio razliku između „individualne psihologije” i „kolektivne psihologije”, Jung je razlikovao kolektivno nesvesno od [[Lično nesvesno|lične]] [[Nesvesno|podsvesti]], osobene svakom ljudskom biću. Kolektivno nesvesno poznato je i kao „rezervoar iskustava naše vrste”.<ref>Jensen, Peter S., Mrazek, David, Knapp, Penelope K., [[Laurence Steinberg|Steinberg, Laurence]], Pfeffer, Cynthia, Schowalter, John, & Shapiro, Theodore. (Dec 1997) "Evolution and revolution in child psychiatry: ADHD as a disorder of adaptation. (attention-deficit hyperactivity syndrome)". ''Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry''. 36. str. 1672. (10). July 14, 2007.</ref>

== Odnos uma i tela ==
{{Main|Odnos uma i tela}}

Problem [[odnos uma i mozga|odnosa uma i mozga]] se tiče objašnjavanja odnosa koji postoji između [[um]]nih procesa i telesnih stanja ili procesa.<ref name="Kim1">{{cite book | last = Kim | first = J. | editor = Honderich, Ted | title = Problems in the Philosophy of Mind. Oxford Companion to Philosophy | year = 1995 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford}}</ref> Cilj filozofa jeste da se utvrdi priroda uma i mentalnih procesa, te kako na um utiče telo i obratno. Pitanje je kako je moguće da svesna iskustva proističu iz gomile sive materije obdarene ničim drugim osim elektrohemijskih svojstava. Srodan problem je da se objasni kako nečiji [[propositional attitude|propozicioni statovi]] (e.g. verovanja ili želje) mogu da uzrokuju aktivaciju individualnih [[neuron]]a i kontrakcije mišića na precizno korektan način. Sa ovim problemima se suočavaju [[Epistemologija|epistemolozi]] i filozofi uma još od vremena [[Rene Dekart|Renea Dekarta]].<ref>''Companion to Metaphysics'', By Jaegwon Kim, Gary S. Rosenkrantz, Ernest Sosa, Contributor Jaegwon Kim, 2nd edition, Wiley-Blackwell, 2009, {{ISBN|978-1-4051-5298-3}}</ref>

== Povezano ==
* [[Um]]
* [[Razum]]
* [[Filozofija uma]]
* [[Psihopatologija mišljenja]]

== Izvori ==
{{reflist|30em}}

== Literatura ==
* Filozofija, Enciklopedijski leksikon, Mozaik znanja, Beograd 1973.
* Filozofijski rečnik, Matica Hrvatska, Zagreb 1984.
* Oksfordski filozofski rečnik, Sajmon Blekburn, Svetovi, Novi Sad, 1999.
* {{Cite book |ref= harv|last=Kovačević|first=Branislav|title=Ovako sam čuo: Budino učenje na osnovu izvora u Pali kanonu|year=2014|url= |publisher= |location=Novi Sad–Beograd|id=}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Thinking}}
* [https://web.archive.org/web/20081023135202/http://www.mingl.org/zbubanje/index.php/2008/08/15/kriticko-misljenje.html Kritičko mišljenje]

{{filozofija}}

[[Kategorija:Misao| ]]
[[Kategorija:Mozak]]
[[Kategorija:Psihologija]]
[[Kategorija:Filozofska terminologija]]
[[Kategorija:Etika]]

Upotrebljeni šabloni (47):

Šablon:Blok-citat (uredi)
Šablon:Blok-citat/styles.css (uredi)
Šablon:Citation/core (uredi)
Šablon:Citation/identifier (uredi)
Šablon:Citation/make link (uredi)
Šablon:Cite book (uredi)
Šablon:Comma separated entries (uredi)
Šablon:Commonscat (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Filozofija (uredi)
Šablon:Glavni (uredi)
Šablon:Glavni-drugo (uredi)
Šablon:Glavni/drugo (uredi)
Šablon:Hide in print (uredi)
Šablon:Hlist/styles.css (uredi)
Šablon:ISBN (uredi)
Šablon:If empty (uredi)
Šablon:Izdvojeni citat (uredi)
Šablon:Main (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:Navbox (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Navbox subgroup (uredi)
Šablon:Navbox subgroups (uredi)
Šablon:Nowrap begin (uredi)
Šablon:Nowrap end (uredi)
Šablon:Only in print (uredi)
Šablon:Page (uredi)
Šablon:Reflist (uredi)
Šablon:Reflista (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Reflista/styles.css (uredi)
Šablon:Sfn (uredi)
Šablon:·w (uredi)
Modul:Arguments (uredi)
Modul:Check for unknown parameters (uredi)
Modul:Check isxn (uredi)
Modul:Citation/CS1/Utilities (uredi)
Modul:Comma separated entries (uredi)
Modul:Footnotes (uredi)
Modul:Footnotes/anchor id list (uredi)
Modul:Footnotes/anchor id list/data (uredi)
Modul:Footnotes/whitelist (uredi)
Modul:If empty (uredi)
Modul:Navbar (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (uredi)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Modul:Navbox/configuration (uredi)
Modul:Navbox/styles.css (uredi)

Vratite se na stranicu „Misao”.

Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Misao