Izvorni kod stranice Fuleren

Nemate dopuštenje da uređujete ovu stranicu iz sljedećeg razloga:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 2. jula 2024. u 09:48
Expiry of block: 2. jula 2025. u 09:48

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Uključite sve gornje pojedinosti u sve upite koje postavite. Ako smatrate da ste greškom blokirani, dodatne informacije i uputstva možete pronaći na stranici o globalnoj smjernici "Zabranjeni otvoreni proksiji".

U suprotnom, zahtjev za blokadu postavite na Meta-Wikiju. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Možete vidjeti i kopirati izvorni kod ove stranice.

{{Kutijica za minerale
| ime =Fuleren
| kategorija =
| širina_kutije =
| boja_pozadine =
| slika =Fullerene_c540.png
| veličina_slike =
| tekst_uz_sliku =
| formula =C<sub>60</sub>
| molska_masa =
| color =
| habitus =
| sistema =
| bližnjenje =
| cepljivost =
| prelom =
| mosova_skala =
| sjaj =
| sjajpoliranjem =
| indeks =
| ogreb =
| gustina =
| rastvorljivost =
}}
'''Fuleren''' je [[Alotropske modifikacije|alotropska modifikacija]] [[ugljenik]]a, otkrivena [[1985]]. godine, kada je pukom igrom slučaja laserski sintetizovan molekul C<sub>60</sub>. Za ovo otkriće naučnici [[Harold Kroto]] ([[Univerzitet u Saseksu]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Velika Britanija]]), [[Robert Kerl]] i [[Ričard Smoli]] ([[Rajs Univerzitet]] iz [[Houston|Hjustona]]) [[1996]]. godine dobili su [[Nobelova nagrada|Nobelovu nagradu]].

Fuleren se sastoji od 60 sp hibridizovanih [[ugljenik]]ovih atoma, koji su spojeni u tridesetostranični eikozaedarski molekul koji se sastoji od 12 petočlanih (pentagoni) i 20 šestočlanih (heksagoni) prstenova, spojenih u sferni oblik C<sub>60</sub> (eng. buckminster fullerene) nalik fudbalskoj lopti. Broj pentagona je uvek konstantan u sfernim molekulima ugljeničnih klastera, dok broj heksagona može biti varijabilan.<ref name="Housecroft3rd">{{Housecroft3rd}}</ref>

== Molekul fuleren C<sub>60</sub> ==

Familija fulerena (C<sub>60</sub>, C<sub>70</sub>, C<sub>82</sub>,..., C<sub>540</sub>) su kavezati sferni molekuli, koji predstavljaju treću alotropsku modifikaciju [[ugljenik]]a, a najstabilniji predstavnik familije fulerena je molekul C<sub>60</sub>. Danas se fulerenima naziva čitava familija zatvorenih, sfernih ugljovodoničnih struktura, kaveza, mreža sa obaveznih 12 pentagona i neograničenim brojem heksagona.<ref name="CRC">{{RubberBible87th}}</ref><ref name="Merck13th">{{Merck13th}}</ref>

Molekul C<sub>60</sub> gradi kristalnu formu koja po svojoj simetričnosti spada u najviši rang uređenosti. Kao individualni molekul, C<sub>60</sub> čvršći je od [[dijamant]]a, međutim, kada kristališe, kristalna rešetka mu je meka skoro kao kod [[grafit]]a. Kako C<sub>60</sub> ima osu petog reda, to su njegova struktura i energetska stanja određena osobina zlatnog preseka.

Iako vrlo stabilan, molekul C<sub>60</sub> je neočekivano reaktivan, tako da je danas poznato više od 6500 potpuno novih jedinjenja na bazi ovog molekula.

Molekul C<sub>60</sub> ima neslućene mogućnosti primene koje se očekuju u narednim decenijama.

== Upotreba ==
Fulereni su drugi tip najčešće korišćenih nanočestica nakon [[Srebro|srebra]].<ref>(2008) D. Bouchard et X. Ma, ''Extraction and high-performance liquid chromatographic analysis of C60, C70, and [6,6]-phenyl C61-butyric acid methyl ester in synthetic and natural waters'', in Journal of Chromatography A, vol. 1203, no 2, p. 153-159.</ref> Svojstva [[Kristalna struktura|kristalne strukture]], [[električni vodič|provodnika]] i lubrikanta doprinose da se ovo jedinjenje koristi u više oblasti među kojima su [[farmacija]], [[kozmetika]], [[elektronika]] i [[solarna energija]].<ref>(2010) Carl W. Isaacson et Dermont Bouchard, ''Asymmetric flow field flow fractionation of aqueous C60 nanoparticles with size determination by dynamic light scattering and quantification by liquid chromatography atmospheric pressure photo-ionization mass spectrometry'', Journal of Chromatography, volume 1217,p. 1506-1512</ref>

== Povezano ==
* [[Popis minerala|Spisak minerala]]

== Reference ==
{{reflist|2}}

{{Periodni sistem elemenata 2}}
{{Minerali}}
{{Commonscat|Fullerenes}}

[[Kategorija:Minerali]]
[[Kategorija:Ugljenik]]

Upotrebljeni šabloni (32):

Šablon:Citation/core (uredi)
Šablon:Citation/identifier (uredi)
Šablon:Citation/make link (uredi)
Šablon:Cite book (uredi)
Šablon:Commonscat (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Glavni-drugo (uredi)
Šablon:Hide in print (uredi)
Šablon:Hlist/styles.css (uredi)
Šablon:Housecroft3rd (uredi)
Šablon:Kutijica za minerale (uredi)
Šablon:Main other (uredi)
Šablon:Merck13th (uredi)
Šablon:Minerali (uredi)
Šablon:Minerali-lat (uredi)
Šablon:Navbox (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Navbox generic (uredi)
Šablon:Only in print (uredi)
Šablon:Periodni sistem elemenata 2 (uredi)
Šablon:Reflist (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Reflista (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Reflista/styles.css (uredi)
Šablon:RubberBible87th (uredi)
Šablon:Tnavbar (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Šablon:Tnavbar-collapsible (uredi)
Modul:Arguments (uredi)
Modul:Check for unknown parameters (uredi)
Modul:Navbar (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Modul:Navbar/configuration (uredi)
Modul:Navbar/styles.css (uredi)
Modul:Navbox (izvorni kod) (poluzaštićeno)
Modul:Navbox/configuration (uredi)
Modul:Navbox/styles.css (uredi)

Vratite se na stranicu „Fuleren”.

Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Fuleren