التت قلعو جو ڪوڊ ڏسو

ھيٺين سبب ڪري، توھان کي هيءُ صفحو سنواريو جي اجازت ڪانھي.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 08:48, 2 جُولاءِ 2024
Expiry of block: 08:48, 2 جُولاءِ 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
جيڪي بہ پڇائون توھان ڪريو ان ۾ مٿيان سڀ تفصيل شامل ڪندا. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
توهان هن صفحي جو ذريعو ڏسي ۽ نقل ڪري سگهو ٿا.
{{WAM talk 2024}}
{{Infobox Historic Site|name=التت قلعو <br> {{nq|قلعہ التیت}}|image=File:Altit fort-gb.jpg|caption=التت قلعي جو مکيه ٽاور|locmapin=Gilgit Baltistan#Pakistan|location=[[التت]]، [[گلگت بلتستان]]، [[پاڪستان]]|built=11 صدي عيسويء|restored=2007}}'''التت قلعو''' (اردو: قلعہ التیت) پاڪستان جي گلگت بلتستان جي هنزا وادي ۾ التت شهر ۾ هڪ قديم قلعو آهي. اهو اصل ۾ هنزا رياست جي موروثي حڪمرانن جو گهر هو، جن کي ’مير‘ جو لقب ڏنو ويو، جيتوڻيڪ اهي ٽي صديون پوءِ ويجھي ڪجهه ننڍي [[بلتت قلعو|بلتت قلعي]] ڏانهن لڏي ويا.<ref>{{Cite web|url=https://www.nationalgeographic.com/travel/article/gilgit-baltistan-hunza-valley-altit-baltit-fort|title=See the Altit and Baltit Forts of the Hunza Valley, Pakistan|date=2018-06-15|website=Travel|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20220501184723/https://www.nationalgeographic.com/travel/article/gilgit-baltistan-hunza-valley-altit-baltit-fort|archive-date=May 1, 2022|access-date=2022-05-01|url-status=dead}}</ref> التت قلعو ۽ خاص طور تي شڪاري ٽاور لڳ ڀڳ 1100 سال پراڻو آهي، <ref>{{Cite web|url=http://tribune.com.pk/story/246088/cultural-heritage-unesco-award-for-hunza-fort|title=Cultural Heritage: UNESCO Award for Hunza fort|date=2011-09-06|website=The Express Tribune|language=en|access-date=2022-05-01}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://gulfnews.com/world/asia/pakistan/pakistans-top-winter-travel-destinations-in-2022-1.85096152|title=Pakistan's top winter travel destinations in 2022|website=gulfnews.com|language=en|access-date=2022-05-01}}</ref> جيڪو ان کي گلگت بلتستان جي قديم ترين يادگار بڻائي ٿو. هن قلعي کي 2011 ۾ ثقافتي ورثي جي تحفظ لاءِ يونيسڪو ايشيا پيسفڪ هيريٽيج ايوارڊ مليو آهي.

== تاريخ ==
[[فائل:Altit_Fort_from_Hunza_Top.jpg|ساڄو|thumb| قلعي جي مٿان کان ڏسو]]
لفظ ’التت‘ جي معنيٰ آهي ’هي طرف هيٺان‘ ۽ قلعي جي چوڌاري وارو علائقو بروشو ماڻهن جو آباد آهي. 16 صدي عيسويء ۾ مقامي شهزادي بلتستان جي هڪ شهزادي سان شادي ڪئي جيڪا ٻه قلعا (التت ۽ بلتت قلعا) ٺاهڻ لاءِ ماهر بلتي ڪاريگرن کي کڻي آئي. مقامي ٻولي، بروشاسڪي، هڪ الڳ ٻولي آهي، جنهن جو ڪنهن به ٻئي ڄاتل ٻوليءَ سان ڪو به ظاهري تعلق ڪونهي. انهن جي اصليت بابت ڪيترائي نظريا آهن پر مقامي مقامي اصل ماڻهن ۾ تمام گهڻي اهميت رکي ٿو. قلعي جي ماڻهن کي چيو وڃي ٿو ته اهي سفيد هنن جو اولاد آهن جيڪي 47ع ۾ آيا هئا، جڏهن ته مقامي ماڻهو پاڻ کي سڪندر اعظم جي يوناني سپاهين جو اولاد سمجهن ٿا.<ref name="Dawn2">{{cite news|url=https://www.dawn.com/news/1228746|title=Altit Fort — Hunza's silent prestige|last1=Saeed|first1=Ahmed|date=January 5, 2016|access-date=11 September 2019|publisher=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]}}|quote=The valley's inhabitants are the Burusho — they claim to be the descendants of Greek soldiers who were part of Alexander the Great's army. The same is also commonly accepted about the Pakhtuns of Pakistan and Afghanistan. It is believed that the first name of the city was Hunukushal, meaning the village of Huns</ref> ڏند ڪٿا موجب التيت ڳوٺ جو پهريون نالو هونڪوشل هو، جنهن جي معنيٰ آهي هُنن جو ڳوٺ.<ref name="Dawn3">{{cite news|url=https://www.dawn.com/news/1228746|title=Altit Fort — Hunza's silent prestige|last1=Saeed|first1=Ahmed|date=January 5, 2016|access-date=11 September 2019|publisher=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]}}|quote=The valley's inhabitants are the Burusho — they claim to be the descendants of Greek soldiers who were part of Alexander the Great's army. The same is also commonly accepted about the Pakhtuns of Pakistan and Afghanistan. It is believed that the first name of the city was Hunukushal, meaning the village of Huns</ref> هون چين ۾ هوانگ-هو وادي مان آيا. نالو بعد ۾ بروشل ۾ تبديل ٿي ويو، جيڪو بروچسڪي ڳالهائيندڙن جي ڳوٺ طور ترجمو ڪيو ويو. اهي روحاني پوڄاري هئا جيئن شمنزم عمل ۾ هو ۽ ٻڌمت ۽ هندومت جي پيروي پڻ ڪئي وئي. 15 صدي عيسويء ۾ اسلام متعارف ڪرايو ويو. 1830ع ڌاري ڪيترن ئي ماڻهن [[اسماعيلي شيعہ|اسماعيلي]] فرڪو اختيار ڪيو.

== بحالي ==
[[فائل:Altit_Fort,_Hunza,_Gilgit_Baltistan,_Pakistan.jpg|thumb]]
التيت قلعو تمام خراب حالت ۾ هو، پر تازو ئي آغا خان ٽرسٽ فار ڪلچر هسٽارڪ سٽيز سپورٽ پروگرام ۽ ناروي جي حڪومت پاران بحال ڪيو ويو آهي. اهو ننڍڙا ڪمرا ۽ گهٽ پورٽل جي خاصيت آهي شاندار ڪاٺ جي نقاشي سان. التيت قلعو هڪ سياحتي ماڳ آهي جيڪو 2007 کان عوام لاءِ کليل آهي.<ref name="Dawn">{{cite news|url=https://www.dawn.com/news/1228746|title=Altit Fort — Hunza's silent prestige|last1=Saeed|first1=Ahmed|date=January 5, 2016|access-date=11 September 2019|publisher=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]}}|quote=The valley's inhabitants are the Burusho — they claim to be the descendants of Greek soldiers who were part of Alexander the Great's army. The same is also commonly accepted about the Pakhtuns of Pakistan and Afghanistan. It is believed that the first name of the city was Hunukushal, meaning the village of Huns</ref>

== قبيلا ==
مقامي بزرگن جو چوڻ آهي ته سڪندر جي سپاهيءَ کان آيل اڇيون هُنن جڏهن چين کان واپسيءَ تي وڃي رهيا هئا ته التيت ۾ انساني آبادي شروع ڪئي. چيو وڃي ٿو ته هي التيت جي خانو ڪُٽس قبيلي جا ابا ڏاڏا هئا. هن وقت هن قبيلي جا اڪثر گهراڻا برم خان جي نالي سان مشهور پراڻي ڪلستر جي آبادي ۾ رهن ٿا. خانو ڪتن کي اڃا تائين ساٿ گائي جي حيثيت حاصل آهي. ڳوٺ ۾ ڪا به سرگرمي/ واقعو/ ڪم/ فيسٽيول شروع ڪرڻ جو استحقاق. ٻئي طرف، حسين ڪتن جا ماڻهو پڻ التت ۾ اڳئين آبادي جي دعويٰ ڪن ٿا. سندن دعويٰ آهي ته حسين حن مان تبديل ٿيل آهي. چيو وڃي ٿو ته صدين تائين حسين ڪتن ڳوٺ ۾ حڪمران ۽ مضبوط قبيلو رهيو. روايت آهي ته هي قبيلو مضبوط هو ۽ ان ڪري گلگت جي راجا لاءِ مشڪلاتون پيدا ڪندو هو. تنهن ڪري راجا ٻين قبيلن جي مدد سان هن قبيلي جي ماڻهن کي قتل ڪرڻ جو حڪم ڏنو.

مختلف قبيلن ۽ ذيلي قبيلن جي اصليت مان معلوم ٿئي ٿو ته مختلف علائقن مان ماڻهو لڏپلاڻ ڪري Altit ۾ اچي مستقل آباد ٿيا. هن وقت التيت جي ماڻهن جو تعلق انهن چئن وڏن قبيلن مان هڪ آهي. اهي قبيلا گوٽي ۾ ورهايل آهن. ذيلي قبيلن جي اصليت به وڏي کان مختلف ٿي سگهي ٿي.

=== حسين ڪٽ ===
چيو وڃي ٿو ته هن قبيلي جا ابا ڏاڏا تبت يا لداخ مان لڏي آيا هئا. مقامي ماڻهو به سندن اچڻ جو تعلق التيت تي ڪسر جي حملي سان ٻڌائن ٿا. حسين ڪتن کي هيٺين ذيلي قبيلن يا گوٽي ۾ ورهايو ويو آهي:

# بکيو ڪٽ،
# ڀوت ڪٽ،
# فرات ڪٽ،
# گاروسين ڪٽس،
# ڳئون ڪٽ،
# غلبي ڪٽ،
# ماتم ڪٽ،
# روش ڪٽ،
# شالنگا ڪٽ،
# شمر ڪٽ،
# شاهٿورائي ڪٽ،
# ڪٽوش ڪٽس

=== خانو ڪُٽس ===
هن قبيلي جي بزرگن موجب مختلف گوٽي جا ابا ڏاڏا تاجڪستان، زبڪ، ديامير ۽ ٺڪر خان، هوپر، نگر کان لڏي آيا هئا. ذيلي قبيلن ۾ شامل آهن:

# ڌاتو ڪٽ
# هون ڪٽ (لغان ڪٽ)
# جيروف ڪٽس
# بائي ڪٽس
# جتوري ڪُٽُ
# ڍوڙو ڪٽ
# خانجفا ڪٽ
# لاچار ڪٽ
# عبدالعلي ڪٽ
# مسڪ ڪٽز
# فوڪ ڪٽز

=== هوڪالو ڪُٽس ===
قبيلي جي بزرگن موجب هن قبيلي جو ڏاڏو بلتستان مان لڏي آيو هو ۽ شاهي خاندان سان تعلق رکندڙ هو. بعد ۾ ڪجهه ٻيا ماڻهو شگر ۽ نگر مان لڏي اچي هن قبيلي ۾ شامل ٿيا. قبيلي کي هيٺين ڀاڱن ۾ ورهايو ويو آهي:

# موانڪوٽ الف) مامو ڪٽس، ب) موڪٽس، ج) حبيب ڪٽز
# ڪتن کي ترتيب ڏيو
# نذر ڪٽ
# مشڪ ڪٽ
# باغورڪ
# جينو ڪٽ
# باٿ ڪٽ
# بلش ڪٽس
# ٽوڪ ڪٽس
# اٽڪوز
# گاليو ڪٽز

=== شوشوٽنگ ===
قبيلي جي بزرگن موجب هن قبيلي جا ابا ڏاڏا روم کان الطيت ڏانهن لڏي آيا هئا. زباني روايتن موجب روم مان ڪجهه ماڻهو لڏي مشرقي ايران ۾ باختر ۾ آيا، جتي هنن اٽڪل 3-4 سال حڪومت ڪئي. ان کان پوءِ سندن مرڪزي حڪومت جي لشڪر سان لڙائي ٿي ۽ اهڙيءَ طرح هي علائقو ڇڏي افغانستان ۾ داخل ٿيا ۽ هدوڪوش واري علائقي ۾ داخل ٿيا. ڪيترن سالن کان پوءِ اڄوڪي التيت ۾ اچي آباد ٿيا. تنهن هوندي به، مختلف گوٽي پنهنجي اصليت جو تعلق مختلف علائقن مان آهي. هن وقت، قبيلي جا مکيه گوتي آهن:

# نورمحمد ڪٽ
# الماز ڪٽس
# کوجا ڪٽ
# ممبارا ڪٽ
# سو ڪٽس
# اُدائي ڪُٽس
# ميوو ڪٽس
# امان ڪٽ
# عاشور ڪٽس
# پشو ڪٽ

== گيلري ==
<gallery mode="packed">
فائل:Altit_Fort_view_form_basement_.jpg|alt=Altit fort Hunza view for basement| الٽيٽ قلعو هنزا جي بيسمينٽ لاءِ نظارو
فائل:Altit_Fort_with_Hunza_Peak.jpg|alt=A view of the Altit Fort taken from the Karakoram Highway, Pakistan. In the background, snow-covered Hunza peak is seen.| قراقرم هاءِ وي، پاڪستان مان ورتل التيت قلعي جو هڪ منظر. پس منظر ۾، برف سان ڍڪيل هنزا جي چوٽي نظر اچي ٿي.
فائل:Altit_Fort_Hunza,_Gilgit_Baltistan,_Pakistan_view_from_base.jpg|alt=A view of fort from its base| قلعي جو نظارو ان جي بنياد کان
فائل:Altit_Fort,_Hunza.jpg|alt=View over Hunza from the fort| قلعي مان هنزا جو نظارو
فائل:Altit_Fort_interior.jpg|alt=An interior view of fort| قلعي جو اندروني نظارو
فائل:Altit_Fort_structure_made_on_the_rocks.jpg|alt=Altit fort made on the rocks which give a strong base| التت جو قلعو پٿرن تي ٺهيل آهي، جنهن جو مضبوط بنياد آهي
فائل:Altit_Fort_structure_made_with_stone,_wood_and_mud_.jpg|alt=stone, wood and mud structure made Altit fort strong| پٿر، ڪاٺ ۽ مٽيءَ جي اڏاوت التت قلعي کي مضبوط بنايو
فائل:Rooftop_of_Altit_Fort.jpg|alt=Rooftop of Altit fort in Hunza Valley| هنزه وادي ۾ التيت قلعي جي ڇت
فائل:Altit_Fort_structure_.jpg|alt=Altit fort structure made with stones and wood| Altit قلعي جي جوڙجڪ پٿر ۽ ڪاٺ سان ٺهيل آهي
</gallery>

== پڻ ڏسو ==

* [[بلتت قلعو|بلتت جو قلعو]]
* شگر جو قلعو
* خپلو قلعو
* گنيش
* [[ھنزہ وادي|وادي هنزا]]
* هنزه رياست
* [[پاڪستان ۾ ڪوٽن جي فهرست|پاڪستان ۾ قلعن جي فهرست]]
* [[پاڪستان ۾ عجائب گهرن جي فهرست]]

== حوالو ==

== خارجي لنڪس ==

* [https://archive.today/20130411043148/http://www.hunzanagar.com/textpage.php?id=212 هنزا نگر - Altit قلعو]
* [http://www.ideeaz.com/altithunza/altit_fort.htm Altit اي ڳوٺ]
* [http://www.orientalarchitecture.com/pakistan/gilgit-baltistan/altit_fort.php مشرقي فن تعمير - Altit قلعو]
* [https://www.facebook.com/Altit-312101458937442/?fref=ts]

<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|36.315|N|74.6819|E|source:dewiki_region:PK_scale:2000_type:landmark}}{{Cultural heritage sites in Gilgit-Baltistan|state=autocollapse}}{{Cultural heritage sites in Pakistan}}{{Castles in Pakistan}}
[[زمرو:گلگت بلتستان ۾ ڪوٽ]]
[[زمرو:پاڪستان جا قلعا]]
هن صفحي تي استعمال ٿيندڙ سانچا:
التت قلعو ڏانهن وَرو.
"https://sd.wikipedia.org/wiki/التت_قلعو" تان ورتل