Amore

Su amore (o sa istìma) est unu sentìdu de affettu, simpatia e aderimentu profundu pro un'attera persòne, un'animale, unu ozètu o fìntzas unu cuntzèttu, una bidèa. Oppuru si pòdet intènder, dae su puntu de bìsta iscientìficu, comènte una impéllida chi ispìnghet s'òmine a una persòne.

S'amore "romanticu" tènet unu signìficu pretzìzu: cando s'amore tra duos èsseres umanos tènet caratteres chi lu accùrtzient a su romanticìsmu (consuntziòne, comunione, affettu e carìgnu, passione fisica, limerence), custu si nàrat "amore romanticu" pro lu istesiàre dae s'istìma chi s'omine tènet pro sa famìlia sua e atteros esseres umanos o animales. Su faèddu si impitat fìntzas pro definire una passione pro càlchi cosa (un'attividade, unu ozètu) o una daidùra a un'ideale, pro esèmpiu religiòsu.

S'amore, in sardu, tènet unu campu denotativu ampiu meda, coberìnde tottu custas cosas:

• Amore pro sa famìlia.
• Amore pro sos amìgos.
• Amore pro isse etòttu.
• Amore romanticu.
• Amore sessuale.
• Amore platonicu, amore in ue sa fisicidàde est unu mèdiu ebbìa pro s'amore ispirituale.
• Misericordia empatica abìa sos famìdos, sos animales fèrtos e sos bisonzòsos.
• Amore ideale pro punnàre a un'idea.
• Amore politicu e sotziale pro sos printzipios chi sa persòne sìghit, pro sa natzione o sa patria sua, s'onore e s'indipendèntzia.
• Amore de fìde, intèsu comènte daidùra profunda a (unu) Deus.

In grègu antìgu bi nd'at medas de faèddos pro inditàre sas parìtzas castas de amore.

• Agape (αγάπη) est un'amore de resòne, chène cunditziòne, fìntzas cando non si bì lu tòrrat: est s'amore chi b'at in su Vanzèliu.
• Philia (φιλία) est s'amore de affettu e piaghère: dae cùe si bi aisètat chi sìat torràdu, pro esèmpiu tra amìgos.
• Eros (έρως) est s'amore sessuale.
• Anteros (αντέρως) est s'amore chi in s'attera persòne agàtat currispondèntzia.
• Himeros est su disìzu fisicu chi chèret a bi lu torràre a lèstru.
• Pothos est sa bràma pro unu bìsu o idèa pro chi bi punnàmus.
• Stοrge (στοργή) est s'amore de appartenèntzia, pro esèmpiu tra parèntes e carrales de su matèssi sàmbene.
• Thelema (θέλημα) est su piaghère de fàgher càlchi cosa.

A dòntzi mòdu, fìntzas in grègu antìgu est màlu a distìngher bene sos sentìdos varios e, de gai, a bòltas agatàmus "agape" cun su matèssi signìficu de "eros", e su verbu "agapào" chi bòlet nàrrer sa matèssi cosa de "philèo" (comènte in sa Bibbia de su Testamentu Antigu).

S'ebràigu tènet sa paràula ahava pro affettu e favore, ma sa chi tènet prus impòrtu est sa paràula khesed chi pònet a pàre sos cuntzètos de affettu e cumpassiòne e, a bòltas, si bòrtat a "bonucòro".