Кырыым

Кырыым (Crimean, биитэр Crim , Krim, Крым, Крим), Украина соҕуруу өттүгэр баар кытыл арыы буолар, Хара муора хоту өттүгэр баар. Улахан куораттара элбэхтэр, олортон биир биллэр куората — Симферополь. 2013 сыл түмүгүнэн арыыга 2 500 000 киһи примерно олорор, олортон 50 % нууччалар, 30 % украиннар уонна ордубут 20 % кырыым татаардара (сахаларга аймахтыы түүрк омук буолар).^[1]

Устуоруйатын устата араас дойдуларга бара сылдьыбыта. Осмаан империята уһун кэм устата бас билэн олорбута, кэлин, XVIII үйэҕэ Арассыыйа Империята Кырыым сэриитин түмүгэр былдьаабыта.

Сэбиэскэй Сойуус кэмигэр Кырыым РСФСР сорҕото этэ, онтон 1954 сыллаахха Хрущев Никита Сергеевич көҕүлээһининэн УССР-га бэриллибитэ. Украина автономнай өрөспүүбүлүкэ олохтообута. ССРС ыһыллыбытын кэннэ Украина тутулуга суох судаарыстыба буолбута, онон Кырыым эмиэ Арассыыйа сабыдыалыттан тахсыбыта. 2014 сыллаахха тутулуга суох Кырыым өрөспүүбүлүкэтэ олохтоммута уонна сотору буолан баран Арассыыйа састаабыгар киирбитэ.

• Кырыым кириизиһэ

Кырыым экономикатын тутаах чаастара — туризм уонна тыа хаһаайстыбата. Промышленность собуоттара улахан өттө хоту өттүгэр бааллар. Ол, курдук Джанкойга, Красноперекопск, Армянск уонна да атын куораттаргар бааллар.

Сүдү суолталаах индустрияларынан ас оҥорооһун, химия переработката, металл уонна электромеханическай үлэлэр, уонна өттүгү оҥоруу буолаллар.^[2]

Тыа хаһаайстыбата бурдук аһын, оҕуруот аһын уонна виноны оҥорор. Сүөһүттэн ынах, куурусса уонна козалары туталлар.^[2]

Кырыымҥа хас даҕаны гаас хостонор сирдэрэ бааллар. Россияҕа холбоһуон иннинэ Арҕаа дойдулар уонна Украина хампаанньалара дьарыктанар этилэр^[3][4].

1. ↑ Кыната уонна достоиноһа Симеизка сынньаныы Архыыптаммыт 2020, Балаҕан ыйын 18 күнүгэр.
2. ↑ ^{2,0 2,1} Autonomous Republic of Crimea – Information card. Cabinet of Ministers of Ukraine. Тургутулунна 22 Олунньу 2007. Төрүт сириттэн архыыптанна 21 Тохсунньу 2007.
3. ↑ Gloystein, Henning (2014-03-07.12.2024). "Ukraine's Black Sea gas ambitions seen at risk over Crimea". Reuters. http://www.reuters.com/article/2014/03/07/ukraine-crisis-gas-crimea-idUSL6N0M41R320140307. Retrieved on 2014-03-07.12.2024. 
4. ↑ East European Gas Analysis - Ukrainian Gas Pipelines. Eegas.com (9 Олунньу 2013). Тургутулунна 8 Кулун тутар 2014.