Samson

Samson (Szimszon) – postać biblijna ze Starego Testamentu, trzeci od końca sędzia Izraela, obdarzony ogromną siłą i skłonny do niepohamowanej rozpusty pogromca Filistynów, schwytany przez nich i oślepiony, zginął w niewoli dokonawszy samobójczego zamachu na swoich prześladowców.

• Lud darzył go sympatią, z uciechą gawędził o jego eskapadach miłosnych i z uczuciem satysfakcji rozpływał się nad tym, jak zalazł za skórę nienawistnym Filistynom. W Samsonie znalazło także wyraz wątłe uświadomienie polityczne Izraelitów w epoce sędziów, w epoce anarchii i plemiennych partykularyzmów. Nie jest on przecież wodzem, który podobnie jak inni sędziowie organizuje opór przeciwko ciemięzcom. Jego utarczki z Filistynami mają charakter samotnej partyzantki zagorzalca, który chce się pomścić za doznane lub urojone zniewagi. Pobudką jego czynów jest nie tyle patriotyzm, co chęć załatwienia osobistych porachunków. I dopiero pod koniec opowieści postać jego ulega wyraźnej sublimacji, staje się postacią bohaterską i prawdziwie tragiczną. W tym głęboko przejmującym finale tkwi jakby zapowiedź nadchodzących nowych czasów, kiedy skłócone plemiona izraelskie, pod grozą rosnącego niebezpieczeństwa filistyńskiego, zaczną wreszcie rozumieć konieczność jednoczenia się do wspólnej walki o wolność.
  • Autor: Zenon Kosidowski, Opowieści biblijne, wyd. Iskry, Warszawa 1978, s. 244.

• Niektórzy historycy dopatrują się w Samsonie odpowiednika Heraklesa (…). Ale jest to pod każdym względem bohater żydowski, silnie osadzony w historii: w przeciwieństwie do mitycznych postaci greckich – to prawdziwy mężczyzna, komiczny i tragiczny zarazem. Ta Janusowa dwoistość, połączenie śmiechu i łez, stanowi żydowską cechę charakterystyczną, która bardzo wcześnie ujawniła się w dziejach pisanych. Samson stał się jej ucieleśnieniem.
  • Autor: Paul Johnson, Bohaterowie, tłum. Anna i Jacek Maziarscy, wyd. Świat Książki, Warszawa 2009, s. 34.

• Samson jest na pewno postacią legendarną. Przypomina on w niektórych szczegółach sumeryjskiego bohatera Gilgamesza i greckiego Heraklesa. Niektórzy uczeni podejrzewają nawet, że pierwotnie był on jakimś mitologicznym bóstwem w kulcie słońca, który w Kanaanie miał wielu wyznawców. Jego imię wywodzi się etymologicznie z hebrajskiego „szemesz” i babilońskiego „szamszu”, co oznacza słońce. Wiadomo ponadto, że w Bet-szemesz, w niedalekiej odległości od wsi rodzinnej Samsona, znajdowała się świątynia poświęcona bogu słońca. Nie jest więc wykluczone, że postać Samsona miała za prawzór jakiegoś bożka popularnego wśród Kananejczyków. Nie znaczy to jednak, że nie jest on tworem wyobraźni.
  • Autor: Zenon Kosidowski, Opowieści biblijne, op. cit., s. 243.

• Ten akt bezlitosnego heroizmu uczynił z Samsona pierwszego samobójcę-męczennika-zamachowca, zapowiadając akty terrorystyczne na dzisiejszym Bliskim Wschodzie. Widać tu wyraźnie straszliwy związek między heroizmem i brutalnym lekceważeniem życia człowieka, winnego czy nie. Samson zabijał wszystkich Filistynów, łącznie z niewinnym dzieckiem, które okazało mu przyjaźń, i z wieloma innymi ludźmi, niemającymi nic wspólnego z jego oślepieniem.
  • Autor: Paul Johnson, Bohaterowie, op. cit., s. 37.

• Ten buńczuczny zabijaka pełen animuszu, ten niewyczerpany w konceptach chwat i niezbyt tęgi na umyśle siłacz jakaż to pyszna, typowa postać ludowa! W jego fortelach i opałach życiowych uwidacznia się rubaszny humor hebrajskich pasterzy i typowe dla Wschodu zamiłowanie do awanturniczych opowieści baśniowych. Samson to jakby Zagłoba plemion hebrajskich.
  • Autor: Zenon Kosidowski, Opowieści biblijne, op. cit., s. 243.

• To, że dał się uwikłać niewieście, trzeba przypisać słabości natury człowieczej ulegającej grzechom, ale należy dawać świadectwo wspaniałemu męstwu, jakie okazał we wszystkich innych swoich czynach.
  • Autor: Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, cyt. za: Paul Johnson, Bohaterowie, op. cit., s. 37.