Zembrzyce (gmina)

Zembrzyce
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	suski
TERC	1215092
Siedziba	Zembrzyce
Wójt	Joanna Stypuła
Powierzchnia	39,9 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 5609
• gęstość	143,1 os./km²
Nr kierunkowy	33
Tablice rejestracyjne	KSU
	Adres urzędu:Zembrzyce 540; 34-210 Zembrzyce
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba miejscowości	5
	Położenie na mapie powiatu;
	49°47′00″N 19°36′00″E/49,783333 19,600000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Zembrzyce – gmina wiejska w województwie małopolskim, w powiecie suskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bielskim. W skład gminy wchodzą następujące wsie: Zembrzyce (siedziba gminy), Marcówka, Śleszowice, Tarnawa Dolna i Tarnawa Górna.

Według danych z 30 czerwca 2004^[2] gminę zamieszkiwało 5527 osób.

Położenie

Gmina Zembrzyce położona jest w północnej części powiatu suskiego, rozciągnięta silnie ze wschodu na zachód wzdłuż dwóch dopływów Skawy – Tarnawki i Paleczki. Sama Skawa stanowi główną oś gminy, wzdłuż której biegnie droga krajowa i linia kolejowa z Krakowa do Zakopanego. Gmina położona jest na granicy Beskidu Makowskiego i Małego.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[3] gmina Zembrzyce ma obszar 39,9 km², w tym:

użytki rolne: 50%
użytki leśne: 39%

Gmina stanowi 5,82% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5527	100	2811	50,9	2716	49,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	138,5		70,5		68,1

Piramida wieku mieszkańców gminy Zembrzyce w 2014 roku^[1].

Historia

Osadnictwo na terenie współczesnej gminy Zembrzyce pojawiło się wcześniej niż w pozostałych częściach powiatu. Wynika to z tego, że akcja osadnicza, prowadzona początkowo przez książąt oświęcimskich, posuwała się tutaj w górę biegu Skawy. Zembrzyce powstały już prawdopodobnie pod koniec XIII wieku, na pobliskim wzgórzu powstała zamek obronny. W XIV wieku powstały także wsie Tarnawa Dolna i Sleszowice. Na przełomie XV i XVI wieku powstała Marcówka, w której istotną rolę odegrali osadnicy wołoscy. Najpóźniej, bo dopiero w XVII wieku, powstała Tarnawa Górna. Wszystkie te wsie były w posiadaniu prywatnych właścicieli. W ciągu swojego istnienia wielokrotnie zmieniały właścicieli.

Obszar gminy Zembrzyce od XIX wieku podlegał dość silnym wpływom Wadowic. Sucha była bowiem wówczas wsią o średnim znaczeniu i liczbie ludności porównywalnej z Zembrzycami. Dopiero od połowy XX wieku obszar ten podlegał administracyjnie władzom w Suchej Beskidzkiej.

Turystyka

Gmina posiada dobre warunki do rozwoju turystyki. Jeszcze przed wojną powstawała tu infrastruktura turystyczna. Obecnie baza noclegowa posiada kilkaset miejsc.

Zabytki

Zembrzyce:
- kościół parafialny z początku XX wieku, wewnątrz wyposażenie ze starszego kościoła z XVII wieku,
- dwór z XIX wieku, odnowiony
- ślady obronnego zamku nad Skawą,
Śleszowice:
- dwór z początku XIX wieku,
- dwie zabytkowe kaplice,
pozostałe miejscowości:
- kaplice i figury przydrożne
Tarnawa Dolna:
- Kościół pw. św. Jana Kantego^[4]

Sąsiednie gminy

Budzów, Maków Podhalański, Mucharz, Stryszawa, Stryszów, Sucha Beskidzka, Wadowice

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Zembrzyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ O kościele. strona parafii [dostęp 2020-07-03]

[populacja2016-1] Gmina Zembrzyce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa1-3] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[4] O kościele. strona parafii [dostęp 2020-07-03]

[c-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ podczas okupacji 1939–45 włączono do III Rzeszy (rejencja katowicka); nawias oznacza gminę zniesioną w GG (w III Rzeszy obowiązywały gminy jednostkowe)

[a-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f podczas okupacji 1939–45 włączono do Landkreis Krakau

[b-7] zas okupacji 1939–45 włączono do Landkreis Neumarkt

[a-8] Kursywą opisano gminy utworzone przez władze hitlerowskie.

[1]

Siedziba gminy	Zembrzyce
Wsie	Marcówka Śleszowice Tarnawa Dolna Tarnawa Górna Zembrzyce
Integralne części wsi	Bacowie Basiówka Błachówka Boguniówka Borkówka Brożynówka Cyrchel Dąbie Dąbrowa Drabikówka Grygle Janikówka Jaworki Jędrasy Jochymówka Kadelówka Konasówka Kowalówka Koźle (Tarnawa Dolna) Koźle (Zembrzyce) Kramarki Kudziówka Lipowa Łachy Makówka Marcówka-Dwór Matuszyki Mikołajki Młynica Mrozkówka Na Piekle Na Stawach Na Tarniu Nizień Nosale Pagaczówka Pagórek Pająki Dolne Pająki Górne Paleczni Paracowie Patrysiaki Pękale Pilchówka (Marcówka) Pilchówka (Zembrzyce) Pindelówka Piorunówka Płonkówka Plutówka Pod Górą Potoczki Putyrówka Rówieniec Ruski Sadkówka Sitarzówka Słotówka Sosnówka Strzępek Stypułówka Szpitalisko Śmiechówka Tarnawska Góra U Dudy U Franików U Janów U Kachla U Piły Wierchy Wołcówka Wróblówka Za Miedzą Za Potokiem Zadorówka (Tarnawa Dolna) Zadorówka (Tarnawa Górna) Zamłynie Zarębki (Marcówka) Zarębki (Zembrzyce) Zawsie Żmijówka

Miasta	Jordanów Maków Podhalański Sucha Beskidzka
Gminy miejskie	Jordanów Sucha Beskidzka
Gminy miejsko-wiejskie	Maków Podhalański
Gminy wiejskie	Budzów Bystra-Sidzina Jordanów Stryszawa Zawoja Zembrzyce

Przynależność wojewódzka	woj. krakowskie (1920–39) woj. krakowskie (1945–75)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Andrychów (od 1934) Kalwaria Zebrzydowska (od 1934) Lanckorona (do 1934) Maków Podhalański (od 1934) Wadowice Zator (← od 1932)
Miasteczka (1920–34)	Andrychów (→) Kalwaria Zebrzydowska (→) Maków Podhalański (← od 1932; →)
Gminy miejskie (1920–39 i 1945–75)	Andrychów^[A] Kalwaria (Zebrzydowska)^[B] Lanckorona (1926–34) Maków Podhalański^[C] (← 1932–55 →) Wadowice^[A] Zator^[A] (← 1932–50 →)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39, 1945–54 i 1973–75)	Andrychów^[A] Brody (od 1973) Brzeźnica^[B] Budzów (1945–54) Chocznia (1946–54) Kalwaria (do 1939^[B] i 1945–54) Lanckorona (od 1973) Maków^[C] (do 1954) Mucharz^[A] Ryczów (1945–54) Spytkowice^[A] (do 1945 i od 1973) Stryszów^[B] Tomice (od 1973) Wadowice (do 1939^[B]^[A] i 1945–54) Wieprz^[A] Zator^[A] (do 1950 →) Zawoja^[C] (do 1954) Zembrzyce^[B] (do 1945 i 1949–54)
Gromady (1954–72)	Andrychów (1959–72) Bachowice (1954–60) Barwałd (1954–72) Biała (1954–55 →) Bieńkówka (1954–55 →) Brody (1954–59) Brody (1967–72) Brzeźnica (1954–72) Budzów (1954–55 →) Chocznia (1954–72) Frydrychowice (1954–72) Gierałtowice (1954–61) Głębowice (1954–61) Grzechynia (1954–55 →) Harbutowice (1954–55 →) Inwałd (1954–72) Izdebnik (1954–61) Jachówka (1954–55 →) Jaroszowice (1954–68) Juszczyn (1954–55 →) Kalwaria Zebrzydowska (1959–66) Klecza Dolna (1954–61) Lanckorona (1954–72) Leńcze (1954–61) Łękawica (1954–61) Marcyporęba (1954–61) Mucharz (1954–72) Palcza (1954–55 →) Paszkówka (1954–72) Ponikiew (1954–60) Przytkowice (1954–72) Radocza (1960–72) Roczyny (1954–61) Ryczów (1954–72) Rzyki (1954–59) Skawica (1954–55 →) Spytkowice (1954–72) Stronie (1954–68) Stryszów (1954–72) Sułkowice (1954–59) Śleszowice (1954–55 →) Świnna Poręba (1954–57) Targanica (Targanice) (1954–72) Tarnawa Dolna (1954–55 →) Tłuczań (1954–61) Tomice (1954–60) Wadowice (1969–72) Wieprz (1954–72) Witanowice (1954–61) Woźniki (1954–60) Wysoka (1954–68) Zagórnik (1954–59) Zawoja (1954–55 →) Zebrzydowice (1954–59) Zembrzyce (1954–55 →) Żarnówka (1954–55 →)

Przynależność wojewódzka	woj. krakowskie
Miasta (1956–75)	Jordanów (←) Maków Podhalański (←) Sucha (Beskidzka) (←)
Gromady (1956–72)	Biała (← 1956–60) Bieńkówka (← 1956–72) Budzów (← 1956–72) Bystra (← 1956–72) Grzechynia (← 1956–68) Hucisko (← 1956–61) Jachówka (← 1956–60) Juszczyn (← 1956–68) Kojszówka (← 1956–60) Krzeszów (← 1956–72) Kuków (← 1956–60) Lachowice (← 1956–72) Łętownia (← 1956–72) Maków Podhalański (1969–72) Naprawa (← 1956–61) Osielec (← 1956–72) Palcza (← 1956–61) Sidzina (← 1956–72) Skawica (← 1956–68) Spytkowice (← 1956–72) Stryszawa (← 1956–72) Śleszowice (← 1956–61) Tarnawa Dolna (← 1956–72) Toporzysko (← 1956–68) Zawoja (← 1956–72) Zembrzyce (← 1956–72) Żarnówka (← 1956–61)
Gminy wiejskie (1973–75)	Budzów Bystra-Sidzina (od 1973) Jordanów (od 1973) Maków Podhalański Spytkowice (od 1973) Stryszawa Zawoja Zembrzyce