Utahraptor

	Utahraptor
	Kirkland, Gaston & Burge, 1993
	Okres istnienia: 135 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q ↓
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
(bez rangi)	celurozaury
Nadrodzina	deinonychozaury
Rodzina	dromeozaury
Rodzaj	Utahraptor
Gatunki
	U. ostrommaysi Kirkland, Gaston & Burge, 1993;
	U. ostrommaysi Kirkland, Gaston & Burge, 1993;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Utahraptor – rodzaj teropoda z rodziny dromeozaurów (Dromaeosauridae). Obejmuje jeden gatunek – Utahraptor ostrommaysi.

Etymologia

Utahraptor: Utah, Stany Zjednoczone; łac. raptor, raptoris „złodziej, grabieżca”, od rapere „chwycić, zawładnąć”^[1].
ostrommaysi: John Harold Ostrom (1928–2005), amerykański paleontolog; Chris Mays, amerykański pilot, prezes i jeden z założycieli Dinamation International Corporation^[1].

Dane podstawowe

Czas: wczesna kreda około 135 milionów lat temu^[2]
Miejsce znalezisk: stan Utah w Stanach Zjednoczonych^[3]
Długość: około 7 metra^[3]
Wysokość: ok. 2 metrów^[3]
Waga: około 500 kg^[3]
Pokarm: mięso^[3]
Znaczenie nazwy: "rabuś z Utah"^[3]

Opis

Utahraptor jest jednym z największych dromeozaurów^[4]^[5]. Rozmiarami wyprzedza go najprawdopodobniej tylko południowoamerykański Austroraptor – każda z jego kości jest dłuższa niż odpowiadająca jej kość utahraptora^[6]. Na stopie miał cztery palce, przy czym na drugim znajdował się potężny, hakowaty szpon. U wyrośniętego osobnika ów szpon mógł mieć nawet 24 cm długości^[3]. Mniejsze pazury znajdowały się na palcach kończyn przednich^[3]. Ten zwinny drapieżnik łączył zapewne szybkość z siłą, co pozwalało mu obezwładnić stosunkowo dużą zdobycz. Zadawał ciężkie rany, kopiąc stopami uzbrojonymi w śmiercionośne szpony w nieosłonięte części ciała ofiary – na przykład w brzuch – jednocześnie wczepiając się w nią chwytnymi przednimi łapami i wgryzając ostrymi, piłkowanymi zębami^[3].

Galeria

Model utahraptora
Model stopy utahraptora
Rozmiar największego znanego utahraptora porównany do rozmiaru człowieka
Utahraptor (JuraPark w Bałtowie)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d J.I. Kirkland, R. Gatson & D. Burge. A large dromaeosaurid (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Eastern Utah. „Hunteria”. 2 (10), s. 5, 1993. (ang.).
↑ Robert M.R.M. Joeckel Robert M.R.M. i inni, Berriasian–Valanginian Geochronology and Carbon-Isotope Stratigraphy of the Yellow Cat Member, Cedar Mountain Formation, Eastern Utah, USA, „Geosciences”, 13 (2), 2023, s. 32, DOI: 10.3390/geosciences13020032, ISSN 2076-3263 [dostęp 2023-08-21] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ JamesJ. Kirkland JamesJ., A large dromaeosaurid (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Eastern Utah [online] [dostęp 2023-12-06] .
↑ Utahraptor ostrommaysorum | Natural History Museum of Utah [online], nhmu.utah.edu [dostęp 2023-12-06] (ang.).
↑ Thiago Vernaschi V.T.V.V. Costa Thiago Vernaschi V.T.V.V., NormandN. David NormandN., Commentaries on different uses of the specific epithet of the large dromaeosaurid Utahraptor Kirkland et al., 1993 (Dinosauria, Theropoda), „Bulletin of Zoological Nomenclature”, 76, 30 kwietnia 2019 [dostęp 2023-12-17] (ang.).
↑ Fernando EF.E. Novas Fernando EF.E. i inni, A bizarre Cretaceous theropod dinosaur from Patagonia and the evolution of Gondwanan dromaeosaurids, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 276 (1659), 2009, s. 1101–1107, DOI: 10.1098/rspb.2008.1554, ISSN 0962-8452, PMID: 19129109, PMCID: PMC2679073 [dostęp 2023-12-06] (ang.).

Linki zewnętrzne

Utahraptor na dinozaury.com

[autor-1] J.I. Kirkland, R. Gatson & D. Burge. A large dromaeosaurid (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Eastern Utah. „Hunteria”. 2 (10), s. 5, 1993. (ang.).

[:0-2] Robert M.R.M. Joeckel Robert M.R.M. i inni, Berriasian–Valanginian Geochronology and Carbon-Isotope Stratigraphy of the Yellow Cat Member, Cedar Mountain Formation, Eastern Utah, USA, „Geosciences”, 13 (2), 2023, s. 32, DOI: 10.3390/geosciences13020032, ISSN 2076-3263 [dostęp 2023-08-21] (ang.).

[:1-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ JamesJ. Kirkland JamesJ., A large dromaeosaurid (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Eastern Utah [online] [dostęp 2023-12-06] .

[4] Utahraptor ostrommaysorum | Natural History Museum of Utah [online], nhmu.utah.edu [dostęp 2023-12-06] (ang.).

[5] Thiago Vernaschi V.T.V.V. Costa Thiago Vernaschi V.T.V.V., NormandN. David NormandN., Commentaries on different uses of the specific epithet of the large dromaeosaurid Utahraptor Kirkland et al., 1993 (Dinosauria, Theropoda), „Bulletin of Zoological Nomenclature”, 76, 30 kwietnia 2019 [dostęp 2023-12-17] (ang.).

[6] Fernando EF.E. Novas Fernando EF.E. i inni, A bizarre Cretaceous theropod dinosaur from Patagonia and the evolution of Gondwanan dromaeosaurids, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 276 (1659), 2009, s. 1101–1107, DOI: 10.1098/rspb.2008.1554, ISSN 0962-8452, PMID: 19129109, PMCID: PMC2679073 [dostęp 2023-12-06] (ang.).

[1]

Infrarzędy dinozaurów	ankylozaury ceratopsy ceratozaury ornitopody pachycefalozaury prozauropody stegozaury tetanury zauropody
Era dinozaurów	era mezozoiczna trias wymieranie triasowe jura kreda wymieranie kredowe
Dyscypliny powiązane	biologia paleontologia paleobotanika geologia ewolucja