Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Królestwie Polskim

Towarzystwo Kredytowe Ziemskie w Królestwie Polskim – pierwsza polska instytucja bankowa, stowarzyszenie właścicieli ziemskich Królestwa Polskiego z siedzibą w Warszawie założone w 1825^[1] z inicjatywy Franciszka Ksawerego Druckiego Lubeckiego^[2].

Celem działalności Towarzystwa było udzielanie kredytów długoterminowych. Wspierało ono polskich właścicieli ziemskich.

Opis

Gmach Towarzystwa w Warszawie według projektu Henryka Marconiego i Józefa Góreckiego^[3] wzniesiono w latach 1856–1858 przy ul. Kredytowej 1^[4]. Dyrekcje szczegółowe TKZ mieściły się w Kaliszu, Lublinie, Płocku, Radomiu, Siedlcach i Suwałkach.

Do Towarzystwa przystąpić mogli właściciele dóbr opłacający powyżej 100 zł podatku. Drobna szlachta i chłopi byli wykluczeni. Do Towarzystwa przystąpił rząd z częścią dóbr narodowych.

Towarzystwo pomagało oddłużyć, ale także zmodernizować majątki ziemskie. Listami zastawnymi Towarzystwo spłacało długi hipoteczne majątków: oprocentowanie wynosiło 4%, do spłaty w ciągu 28 lat razem z odsetkami. Powołując Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, nakazano również uregulowanie hipotek. Listy zastawne Towarzystwa trafiły na giełdę berlińską, co w późniejszym okresie spowodowało wykupywanie majątków przez spekulantów.

Komisja Przychodów i Skarbu przystąpiła do Towarzystwa z częścią dóbr narodowych i poduchownych. Wskazano 184 dobra, które miano obciążyć pożyczką Towarzystwa.

Po utworzeniu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego obowiązkiem duchowieństwa było zgłaszanie swych dłużników do Towarzystwa, które listami zastawnymi z fundacyjnych kapitałów spłacało długi hipoteczne majątków. Przy zakładaniu hipotek plebani byli obowiązani zgłaszać swe udokumentowane roszczenia do majątków, jak też po powstaniu w stosunku do majątków podlegających kasacie za udział w nim.

Towarzystwo faktycznie działało do 1944 r. Formalnie zlikwidowano je w 1950 roku decyzją Ministra Finansów^[5].

Zobacz też

Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie

Przypisy

↑ Ustawa z 1 (13) czerwca 1825 r. (Dziennik Praw Królestwa Polskiego Tom IX, Nr 40 s. 185 - 333). Ziemiańskie długi a wspólnota narodowa. Spór o moratorium dla dłużników w Królestwie Polskim w latach 1815–1825
↑ Mowa Jaśnie Oświeconego Xięcia Druckiego Lubeckiego Ministra Przychodów i Skarbu, miana na posiedzeniu Senatu dnia 3 czerwca 1825 roku przy wniesieniu proiektu do Prawa o Towarzystwie Kredytowém Ziemskiém.
↑ TomaszT. Grygiel TomaszT., Budynek Muzeum Etnograficznego w: red. Czyżewski A., Zwykłe - Niezwykłe. Fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Warszawa 2008, s. 21 .
↑ K. Mórawski, W. Głębocki, Bedeker warszawski w 400-lecie stołeczności Warszawy, Warszawa 1996, s. 189.
↑ Decyzja Ministra Finansów z dnia 9 października 1950 r. o uznaniu instytucji kredytu długoterminowego za rozwiązane (M.P. z 1950 r. nr 111, poz. 1386).

[1] Ustawa z 1 (13) czerwca 1825 r. (Dziennik Praw Królestwa Polskiego Tom IX, Nr 40 s. 185 - 333). Ziemiańskie długi a wspólnota narodowa. Spór o moratorium dla dłużników w Królestwie Polskim w latach 1815–1825

[2] Mowa Jaśnie Oświeconego Xięcia Druckiego Lubeckiego Ministra Przychodów i Skarbu, miana na posiedzeniu Senatu dnia 3 czerwca 1825 roku przy wniesieniu proiektu do Prawa o Towarzystwie Kredytowém Ziemskiém.

[3] TomaszT. Grygiel TomaszT., Budynek Muzeum Etnograficznego w: red. Czyżewski A., Zwykłe - Niezwykłe. Fascynujące kolekcje w zbiorach Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Warszawa 2008, s. 21 .

[4] K. Mórawski, W. Głębocki, Bedeker warszawski w 400-lecie stołeczności Warszawy, Warszawa 1996, s. 189.

[5] Decyzja Ministra Finansów z dnia 9 października 1950 r. o uznaniu instytucji kredytu długoterminowego za rozwiązane (M.P. z 1950 r. nr 111, poz. 1386).

[1]