Stefan Sroka

Stefan Sroka

starszy sierżant
Data i miejsce urodzenia	19 grudnia 1897 Swarzędz
Data i miejsce śmierci	8 lipca 1958 Poznań
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	8 batalion saperów
Stanowiska	szef kompanii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Stefan Sroka (ur. 19 grudnia 1897 w Swarzędzu, zm. 8 lipca 1958 w Poznaniu) – starszy sierżant Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się 19 grudnia 1897 w Swarzędzu, w rodzinie Władysława i Marii z Grzybowskich^[1][2]. Od 6 do 14 roku życia uczył się w szkole powszechnej w rodzinnej miejscowości^[3]. Od 1908 kontynuował naukę w siedmioklasowej Comeniusschule (Szkoła Miejska im. Komeńskiego) w Poznaniu^[3]. W kwietniu 1912, po ukończeniu szkoły, wstąpił jako terminator destylatorski do Destylatorni i Fabryki Likierów Leopolda Kniebla na placu Sapieżyńskim w Poznaniu^[3][4]. 1 kwietnia 1915 zatrudnił się jako subiekt w Berlinie^[3].

3 marca 1916 wcielony do armii niemieckiej i przydzielony do Batalionu Pionierów von Rauch (1. Brandenburskiego) Nr 3 w Spandau^[3]. Od sierpnia tego roku walczył na froncie zachodnim, w szeregach 1. kompanii wspomnianego batalionu, która była przydzielona do niemieckiej 5 Dywizji^[3]. 1 listopada 1917 podczas forsowania rzeki Tagliamento w północno-wschodnich Włoszech został ranny w lewe przedramię lotką szrapnela^[3]. Do marca 1918 leczył się w szpitalu, a w kwietniu powrócił do walki na froncie zachodnim^[3].

15 listopada 1918 przyjechał do rodzinnego Swarzędza, gdzie wkrótce wstąpił do polskiej formacji militarnej^[3]. 27 grudnia 1918 wziął udział w walkach o wyzwolenie Poznania w początkach powstania wielkopolskiego^[3]. 21 stycznia 1919 wstąpił jako ochotnik do 1. kompanii I batalionu saperów wielkopolskich (późniejszego XV batalionu saperów). Walczył na froncie północnym. Był jednym z dziewięciu saperów, którzy 17 lutego 1919 pod Rynarzewem stoczyli walkę z niemieckim pociągiem pancernym i przyczynili się do jego zdobycia^[5][6]. Głównodowodzący Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim generał porucznik Józef Dowbor-Muśnicki w rozkazie nr 65 z 9 marca 1919 napisał: „cała ta dziewiątka, po wysadzeniu toru kolejowego, nie zważając na znaczną przewagę załogi pociągu, mężnie rzuciła się do ataku i walcząc aż do przybycia posiłków, nie dała wrogowi wycofać pociągu. W nierównej walce tylko trzech ocalało. Ten czyn bohaterski stawiam za wzór. Poległym niech ziemia rodzinna da wieczny pokój. Reszcie – szczycąc się, że dowodzę nimi – składam podziękowanie”^[7][8][9]. W czasie tej walki został ranny w szyję kulą z karabinu maszynowego^[5]. Po czterotygodniowym leczeniu wrócił do macierzystej jednostki^[10][11]. Następnie walczył na wojnie z bolszewikami, gdzie wyróżnił się po raz drugi. 6 października 1920 dowódca 1. kompanii XV bsap. podporucznik Tadeusz Szczepanowski we wniosku na odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisał: „22 sierpnia 1920 miała 1. komp. XV batalionu saperów wlkp. otrzymała zadanie zbudowania kładki dla piechoty przez Narew pod Łomżą. Mosty prowadzące przez rzekę zostały spalone przez bolszewików, a rzeka była pod ostrzałem karabinów maszynowych i karabinów ręcznych. Starszy saper Sroka, otrzymawszy rozkaz, aby zbudować kładkę pod dowództwem jednego z kaprali, rozebrał się do naga, wskoczył do wody i pod ogniem przyczynił się do prędkiego zbudowania tej kładki”^[12]. Za ten czyn oraz za walkę pod Rynarzewem został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy^[10][11].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w armii jako podoficer zawodowy. W marcu 1934 pełnił służbę w 8 batalionie saperów w Toruniu na stanowisku szefa 2. kompanii^[13]. Był długoletnim członkiem pocztu sztandarowego i występował w pułkowym teatrze^[10][11]. Udzielał się społecznie jako członek Towarzystwa Przyjaciół Związku Strzeleckiego, Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej oraz Ligi Morskiej i Kolonialnej^[14]. Po 25 marca 1934 został przeniesiony do Sarn, gdzie zamieszkał przy ul. Rycerskiej 48^[2].

Zmarł 8 lipca 1958 i został pochowany na cmentarzu Jeżyckim (kwatera P, rząd 40, miejsce 36)^[10].

Był żonaty ze Stefanią z Karasiewiczów, z którą miał córkę Marię (ur. 24 sierpnia 1919). Maria Sroka zginęła 9 kwietnia 1944 na dworcu Poznań Główny podczas nalotu aliantów^[15][16].

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 4763 – 3 lutego 1922^[17][1][18]
• Medal Niepodległości – 27 czerwca 1938 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[19][2][20]
• Brązowy Krzyż Zasługi – 1932^[11][10][21]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[14]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[14]
• Odznaka za Rany i Kontuzje z jedną gwiazdką^[22]

• Sroka Stefan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.54-4619 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-05].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Na uroczysty dzień święta Pułkowego 8-go Pułku Saperów : Toruń, 17. VIII. 1924. Stanisław Józef Małecki (oprac.). Toruń: 8 Pułk Saperów, 1924.
• Włodzimierz Becker: Poznańscy saperzy 1919–1939. Poznań: Instytut im. gen. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie, 2016. ISBN 978-83-61960-28-7.
• Aleksander Gawdia: Zarys historji wojennej 8-go Pułku Saperów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1931, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
• Witold Mańkowski: Zarys historji wojennej 7-go Pułku Saperów Wielkopolskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
• Michał Polak, Aurelia Bartoszek: Sroka Stefan (1897–1958). W: Uczestnicy Powstania Wielkopolskiego 1918–1919 związani z ziemią swarzędzką. Aurelia Bartoszek (red.), Eugeniusz Dobiński (red.), Arkadiusz Małyszka (red.), Marian Pokorski (red.). Swarzędz: Urząd Miasta i Gminy w Swarzędzu, 2019. ISBN 978-83-941082-4-3.