Sacra Conversazione

Sacra Conversazione (z wł. Święta rozmowa) – termin funkcjonujący również w formie łacińskiej jako Sacra Conversatio – w nauce o ikonografii chrześcijańskiej wtórnie powstała nazwa tematu obrazów przedstawiających stojącą lub tronującą Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus w otoczeniu postaci świętych.

Pojawił się w sztuce włoskiej XIV wieku jako hierarchiczna kompozycja reprezentacyjna, w której Matka Boża zajmuje centralne miejsce, a po jej bokach stoją symetrycznie ustawieni święci. Przedstawienie doczekało się licznych wariantów w okresie wczesnego i rozwiniętego renesansu, rozpowszechniło się także w całej Europie jako popularne przedstawienie główne nastaw ołtarzowych. W późniejszym okresie hierarchiczność przedstawienia może być przełamana przez wprowadzenie elementu narracyjnego, kontaktu i rozmowy pomiędzy przedstawionymi postaciami – co jest objawem ewoluowania tej sceny od przedstawienia typu reprezentacyjnego w stronę przedstawienia typu dewocyjnego.

Nazwa Sacra Conversazione może się wywodzić od określenia takich obrazów ze sceną faktycznej rozmowy, może jednak też być nawiązaniem do niebiańskiego obcowania świętych.

• Hans Memling, Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny,
• Jan van Eyck, Madonna kanonika van der Paele.

• Maestà

• K. Kaspar Die Ikonographische Entwicklung der Sacra Conversazione phil.Diss. Tübingen 1954.
• R. Goffen, „Nostra Conversatio in caelis est”: Observations on the Sacra Conversazione in the Trecento, The Art Bulletin 46, 1979, s.s. 198–222.