Rewolucja na Zanzibarze
.svg) Obszar wrzenia rewolucyjnego | |||
| Czas |
12 stycznia 1964 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna |
dominacja mniejszości arabskiej | ||
| Wynik |
obalenie sułtanatu, utworzenie republiki ludowej a następnie połączenie z Tanganiką | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Położenie na mapie świata  | |||
| 6°09′36″S 39°11′26″E/-6,160000 39,190556 | |||
Rewolucja na Zanzibarze – rewolucja z 12 stycznia 1964 roku. W jej wyniku doszło do obalenia Sułtanatu Zanzibaru i proklamacji Ludowej Republiki Zanzibaru i Pemby, która w październiku tego samego roku połączyła się z Tanganiką. W wyniku zjednoczenia powstała Zjednoczona Republika Tanzanii[1][2]. W jej trakcie doszło do czystek etnicznych zamieszkującej wyspę mniejszości arabskiej i azjatyckiej.
Podłoże
[edytuj | edytuj kod]Zanzibar na przestrzeni lat stanowił sułtanat w którym rolę głównej siły politycznej mieli Arabowie. W okresie kolonialnych rządów brytyjskich, władze zezwoliły na pewną emancypację czarnoskórych a ludność afrykańska już w 1926 roku weszła w skład rady ustawodawczej i wykonawczej (było to zjawisko bezprecedensowe). Po II wojnie światowej utworzone zostały pierwsze partie polityczne. W 1957 roku ludność arabska utworzyła Nacjonalistyczną Partię Zanzibaru. W tym samym roku powstała opozycyjna wobec niej czarnoskóra Partia Afroszyrazyjska - partia reprezentowała interes Afrykanów z kontynentu oraz ludność Szirazi[1]. W 1959 roku założona została Ludowa Partia Zanzibaru i Pemby, zbliżona do Nacjonalistycznej Partii Zanzibaru. W 1963 roku utworzona została ostatnia spośród partii, partia Umma, głosząca poglądy marksistowskie[1]. W 1963 roku Zanzibar uzyskał od Brytyjczyków autonomię wewnętrzną, a w grudniu tego samego roku niepodległość w ramach brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Ustrojem niepodległej wyspy stała się monarchia konstytucyjna[1]. Sułtanem został Dżamszid ibn Abd Allah[3].
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Sytuacja na wyspie po uzyskaniu niepodległości pozostawała napięta. Ludność czarnoskóra dążyła do zniesienia dominacji Arabów. Już 12 stycznia 1964 roku wybuchła rewolucja - kilkusetosobowe bojówki Partii Afroszyrazyjskiej pod dowództwem policjanta Johna Okello opanowały w nocy na 13 stycznia stolicę Stone Town, przy poparciu czarnej ludności, i przejęły władzę[3]. Sułtan dostał się w ręce powstańców i groziła mu egzekucja, lecz ostatecznie zdołał zbiec z rodziną na wygnanie[3]. Wojskowi utworzyli Radę Rewolucyjną, a w miejsce sułtanatu proklamowali Ludową Republikę Zanzibaru i Pemby. Prezydentem republiki ludowej został Abeid Amani Karume – przywódca Partii Afroszyrazyjskiej, a premierem Abdulrahman Muhammad Babu[3]. Sam Okello ogłosił się marszałkiem polnym[3]. Rząd rewolucyjny poparty został przez Partię Afroszyrazyjską i Ummę (które dokonały zjednoczenia).
Doszło następnie do czystek etnicznych – między 18 a 20 stycznia czarnoskóra ludność wymordowała kilka – kilkanaście tysięcy (do 20 tysięcy) członków zamieszkującej wyspę mniejszości arabskiej i azjatyckiej, reszta została wygnana do Omanu[3]. W kwietniu 1964 roku Zanzibar zjednoczył się z Tanganiką i utworzył federacyjne państwo - Zjednoczoną Republikę Tanganiki i Zanzibaru (od maja 1964 roku Tanzania)[1][2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Tanzania. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-06-15].
- ↑ a b Zanzibar. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Kubiak 2009 ↓, s. 16.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krzysztof Kubiak. Royal Navy i rebelie wschodnioafrykańskie w 1964 roku. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 11/2009. XIII (95), listopad 2009.