Regionalizacja fizycznogeograficzna Europy
Regionalizacja fizycznogeograficzna Europy uwzględnia kilka specyficznych cech ukształtowania powierzchni tej części świata:
- znaczne rozczłonkowanie,
- znaczną różnorodność ukształtowania powierzchni,
- dwoistość budowy tektonicznej,
- pasmowy układ zasadniczych jednostek geograficznych.
Wcześniejsze regionalizacje
[edytuj | edytuj kod]Poglądy geografów co do wydzielenia wielkich jednostek podziału fizycznogeograficznego Europy nawet przed ujednoliceniem było w zasadzie zgodne, choć ich hierarchia i nazewnictwo były rozbieżne.
I tak, podsumowując dorobek geografii rosyjskiej i radzieckiej, Borys F. Dobrynin w 1948 wydzielił następujące wielkie krainy geograficzne:
- w Europie Zachodniej (tzn. poza granicami ówczesnego Związku Radzieckiego):
- Europa Północna
- północna równina Europy Środkowej (Nizina Niemiecko-Polska)
- hercyńska Europa Środkowa
- obszary trzeciorzędowych gór fałdowych Europy Środkowej (Alpy i Karpaty)
- obszary aluwialnych równin w zapadliskach tektonicznych pasa fałdowań alpejskich
- grupa obszarów południowo-europejskich
- na obszarze ZSRR:
- równina wschodnio-europejska
- Ural
- Krym
Autorzy pięciotomowej polskiej "Geografii powszechnej" z 1965 roku wydzielili następujące wielkie krainy geograficzne Europy:
- Europa Zachodnia
- obszar północnoeuropejski
- Niż Środkowoeuropejski
- stare góry i baseny Europy Zachodniej
- Wyspy Brytyjskie
- młode góry fałdowe i obniżenia podgórskie
- strefa alpejsko-karpacka
- półwyspy południowe (Europa Śródziemnomorska)
- Europa Wschodnia
- Niż Wschodnioeuropejski
- Ural
- Krym
- Góry Krymskie
- Kaukaz
Regionalizacja według UKD
[edytuj | edytuj kod]
Najpowszechniej obecnie używana regionalizacja fizycznogeograficzna Europy zgodna z uniwersalną klasyfikacją dziesiętną została przedstawiona w 1971[potrzebny przypis].
- 2 Wyspy Brytyjskie
- 21 Irlandia
- 22 Wielka Brytania
- 3 Pozaalpejska Europa Środkowa
- 31 Niż Środkowoeuropejski
- 32 Średniogórze Niemieckie (Środkowoeuropejskie)
- 33 Masyw Czeski
- 34 Wyżyny Polskie
- 35 Francuskie Masywy i Kotliny
- 4 Region alpejski (Alpy wraz z obniżeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi)
- 5 Region karpacki (Karpaty wraz z obniżeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi)
- 51 Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym
- 52 Karpaty Wschodnie z Podkarpaciem Wschodnim
- 53 Karpaty Południowe z Wyżyną Getycką
- 54 Góry Zachodniorumuńskie i Wyżyna Transylwańska
- 55 Kotlina Panońska (Basen Panoński)
- 56 Równiny Południoworumuńskie
- 6 Wyspy i półwyspy Morza Śródziemnego
- 61-63 - Półwysep Iberyjski
- 61 Północne obszary peryferyjne
- 62 Wewnętrzne obszary półwyspu
- 63 Masyw Galicyjsko-Portugalski (Zachodnie obszary peryferyjne)
- 64 Półwysep Apeniński
- 65-68 - Półwysep Bałkański
- 69 Wyspy Śródziemnomorskie i Azory
- 61-63 - Półwysep Iberyjski
- 7 Krym i Kaukaz
- 71 Półwysep Krymski
- 72 Kaukaz Północny
- 73 Wielki Kaukaz
- 74 Nizina Kolchidzka
- 75 Nizina Kurańska
- 76 Mały Kaukaz
- 8 Nizina Wschodnioeuropejska
- 81 Podstrefa tundry i tundry lesistej
- 82 Podstrefa północnej tajgi
- 83 Strefa lasów mieszanych i podstrefa południowej tajgi - Nizina Środkoworosyjska
- 84 Strefa lasów mieszanych i podstrefa południowej tajgi - Niż Wschodniobałtycko-Białoruski
- 85 Strefa leśno-stepowa - Wyżyny Ukraińskie
- 86 Strefa stepowa
- 9 Ural
- 91 Nowa Ziemia i Wajgacz
- 92 Ural Polarny
- 93 Ural Północny
- 94 Ural Środkowy
- 95 Ural Południowy
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]
Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
- B.F. Dobrynin Geografia fizyczna Europy Zachodniej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1954
- Borys Dobrynin Geografia fizyczna ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956
- Bolesław Augustowski Wielkie regiony naturalne Europy w: Antoni Wrzosek (red.) Geografia powszechna - tom III. Europa (bez ZSRR), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
- Mieczysław Hess, Bogumił Rychłowski Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich w: August Zierhoffer (red.) Geografia powszechna - tom IV. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Azja. Afryka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965
- Jerzy Kondracki W sprawie fizycznogeograficznego podziału Europy w klasyfikacji dziesiętnej, "Przegląd Geograficzny" tom XXXVII, z.3, 1965, str. 539-547
- Jerzy Kondracki Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969
- Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Europy Wschodniej w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny", tom LXVII, z. 3-4, 1995, str. 349-354
- Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Czech, Słowacji, Węgier i Rumunii w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny", tom LXVIII, z 3-4, 1996, str. 457-466
- Jerzy Kondracki Fizycznogeograficzna regionalizacja Niemiec i terenów przyległych w układzie dziesiętnym, "Przegląd Geograficzny" tom LXIX z. 102, 1997, str. 141-147
- Podręczny leksykon państw świata, Wydawnictwo RTW, Słowenia 1997 (tłum. Agnieszka Kowalik)
- Jan Mordawski (red.), Mieczysław Cukierski, Michał Siwicki Atlas geograficzny Polski dla klas VIII / III gimnazjum, Wydawnictwo M. RoŜak, Gdańsk 1999
- Michał Kucharski, Katarzyna Bischoff, Agnieszka Momot, Tomasz Płatek, Jarosław Talacha (red.) Atlas świata, Pascal 2002
- Marzena Wieczorek, Beata Byer (red.) Atlas geograficzny liceum Świat. Polska, Demart, Warszawa 2003
- Atlas – Świat w zasięgu ręki, DeAgostini 2005-2008 (215 zeszytów w 17 zakładkach, 10 segregatorów)
- J. Makowski Geografia fizyczna świata, PWN, Warszawa 2007