Odznaka Honorowa Czerwonego Krzyża (Austria)

Odznaka Honorowa Czerwonego Krzyża
Ehrenzeichen für Verdienste um das Rote Kreuz
(1914-1938)

Awers Odznaki Honorowej II Kl. z dek. woj.
Awers Odznaki Honorowej Oficerskiej z dek. woj.
Awers Odznaki Honorowej I Kl. z dek. woj.
Gwiazda Zasługi z dek. woj.
Baretka
Ustanowiono	1914
Wycofano	1938
Dewiza	PATRIAE AC HUMANITATI (Ojczyźnie i Ludzkości)
Powiązane	Odznaka Honorowa Węgierskiego Czerwonego Krzyża
Multimedia w Wikimedia Commons

Medal za Zasługi
Honorowych Dawców Krwi
Medaille für Verdienste
um das Blutspendewesen

Awers Brązowego Medalu za Zasługi Honorowych Dawców Krwi
Rewers Brązowego Medalu za Zasługi Honorowych Dawców Krwi
Baretka
Ustanowiono	31 marca 1995

Odznaka Honorowa Austriackiego Czerwonego Krzyża (niem. Ehrenzeichen für Verdienste um das Rote Kreuz) – nadawane w latach 1914–1919, 1922–1938 i od 1954 austriackie odznaczenie za zasługi dla Czerwonego Krzyża.

Austriacki Czerwony Krzyż został założony w roku 1864. W roku 1914 świętował 50 lat swego istnienia i otrzymał od cesarza Franciszka Józefa I (17 sierpnia 1914) zezwolenie na ustanowienie własnego odznaczenia za zasługi, które zostało uznane przez państwo. Postanowieniem z tego samego dnia monarcha zatwierdził statut^[1].

Kochany hr. Berchtold!

Pomny wysokiego znaczenia, które przypada wybitnie patryotycznej i humanitarnej działalności Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża w Monarchii, postanowiłem z okazyi pięćdziesięcioletniego istnienia w błogie skutki tak obfitej konwencyi genewskiej, utworzyć odznakę honorową, która ma być nadawana takim osobom, które zaskarbiły sobie szczególne zasługi około popierania celów Czerwonego Krzyża w pokoju lub w wojnie.

Zatwierdzone przeze Mnie statutowe postanowienia tej nowej odznaki honorowej są przy niniejszem załączone wraz z dodatkiem.

O powyższem uwiadamiam Pana do dalszego zarządzenia z tem, że równocześnie wystosowuję odpowiednie pisma Odręczne do Moich Prezydentów Ministrów.

Wiedeń, 17 sierpnia 1914.

Franciszek Józef w. r.^[2]

Wkrótce po jubileuszu wybuchła I wojna światowa, w czasie której odznaczenie, ozdobione tzw. dekoracją wojenną (wieńcem laurowo-dębowym), nadawano za pomoc rannym, chorym i bezdomnym. Podczas wojny odznaki nadawano też na wstędze Medalu Waleczności^[3].

Odznaki nadawano jeszcze przez rok po zakończeniu wojny, do 1919, po czym nowo powstała Republika Niemiecko-Austriacka (Deutschösterreich) zlikwidowała wszelkie odznaczenia państwowe i prywatne. 24 stycznia 1922, po usilnych staraniach Czerwonego Krzyża, zezwolono na odnowienie odznaczenia, które istniało do roku 1938, do tzw. Anschlussu Austrii do III Rzeszy, gdy Austriacki Czerwony Krzyż został rozwiązany i połączony z niemieckim. Dopiero w pięć lat po powstaniu II Republiki Austriackiej (1954) uzyskano zezwolenie władz państwowych na ponowne ustanowienie odznaczenia, oznaka którego otrzymała zupełnie nową formę.

W czasach monarchii i I republiki odznaka posiadała cztery klasy/stopnie krzyża i dwa medale:

• Gwiazda Zasługi (Verdienststern) – gwiazda bez wstęgi noszona na agrafie, ze srebrnymi pękami promieni pomiędzy ramionami,
• Odznaka Honorowa I Klasy (Ehrenzeihen I. Klasse) – krzyż wieszany na wstędze na szyi (komandoria),
• Odznaka Honorowa Oficerska (Offiziersehrenzeichen) – krzyż bez wstęgi noszony na szpilce,
• Odznaka Honorowa II Klasy (Ehrenzeihen II. Klasse) – krzyż wieszany na wstążce wiązanej w trójkąt,
• Srebrny Medal Honorowy (Silberne Ehrenmedaille) – srebrny medal wieszany na wstążce wiązanej w trójkąt,
• Brązowy Medal Honorowy (Bronzene Ehrenmedaille) – brązowy medal wieszany na wstążce wiązanej w trójkąt.

Obecne odznaczenia Austriackiego Czerwonego Krzyża posiadają dwa stopnie krzyża zasługi, trzy medale zasługi i sześć medali dla honorowych dawców krwi.

Krzyże zasługi (ust. 13 grudnia 1969):

• Krzyż Zasługi I Klasy (Verdienstkreuz I. Klasse) – krzyż wieszany na białej wstędze z czterema czerwonymi paskami, na szyi (komandoria),
• Krzyż Zasługi (Verdienstkreuz) – krzyż bez wstęgi noszony na szpilce.

Medale zasługi (ust. 28 marca 1954), wieszane na białej wstążce z czterema czerwonymi paskami, wiązanej w trójkąt:

• Złoty Medal Zasługi (Goldene Verdienstmedaille),
• Srebrny Medal Zasługi (Silberne Verdienstmedaille),
• Brązowy Medal Zasługi (Bronzene Verdienstmedaille).

Medale za zasługi dla honorowych dawców krwi (ust. 31 marca 1995), wieszane na czerwonej wstążce z dwoma wąskimi białymi paskami pośrodku, wiązanej w trójkąt:

• Złoty Medal ze Złotym Liściem Laurowym za Zasługi Honorowych Dawców Krwi (Goldene Medaille mit goldenem Lorbeerkranz für Verdienste um das Blutspendewesen),
• Złoty Medal ze Srebrnym Liściem Laurowym za Zasługi Honorowych Dawców Krwi (Goldene Medaille mit silbernem Lorbeerkranz für Verdienste um das Blutspendewesen),
• Złoty Medal z Brązowym Liściem Laurowym za Zasługi Honorowych Dawców Krwi (Goldene Medaille mit bronzenem Lorbeerkranz für Verdienste um das Blutspendewesen),
• Złoty Medal za Zasługi Honorowych Dawców Krwi (Goldene Medaille für Verdienste um das Blutspendewesen),
• Srebrny Medal za Zasługi Honorowych Dawców Krwi (Silberne Medaille für Verdienste um das Blutspendewesen),
• Brązowy Medal za Zasługi Honorowych Dawców Krwi (Bronzene Medaille für Verdienste um das Blutspendewesen).

Insygnia z czasów monarchii to odznaka i gwiazda I. klasy. Wygląd oznaki został zainspirowany przez tzw. Krzyż Mariański zakonu krzyżackiego, tzn. jest to krzyż łaciński z rozszerzonymi zakończeniami ramion. W medalionie awersu znajdowało się godło Czerwonego Krzyża, otoczone napisem „PATRIAE AC HUMANITATI” („Ojczyźnie i ludzkości”), w medalionie rewersu daty „1864” i „1914”. Oznaka była obustronnie pokryta czerwoną emalią z białymi bordiurami. Prawie wszystkie egzemplarze z czasów monarchii były nadane w czasie wojny i ozdobione są tzw. dekoracją wojenną, emaliowanym na zielono wieńcem laurowo-dębowym położonym na ramionach krzyża. Gwiazda I. klasy to oznaka ze złotymi promieniami między ramionami.

Insygnia z pierwszych lat I. Republiki Austriackiej nie różnią się wiele od poprzednich – medalion rewersu nosi datę „1923”. Po dojściu do władzy Engelberta Dollfussa (1934) zmieniono nieco wygląd oznaki, zamiast wieńca laurowego wprowadzono dwie gałązki palmowe idące z dolnego ramienia krzyża na ramiona poprzeczne oraz złote promienie między ramionami krzyża dla wszystkich klas. Zmieniono także wstęgę – wstęga lat 1914–1934 była biała z dwiema czerwonymi bordiurami, wstęga lat 1934–1938 czerwona z dwiema białymi bordiurami.

Obecne odznaczenie II Republiki nie ma poza nazwą nic wspólnego z dawnym – oznaką jest emaliowany na czerwono krzyż grecki, na awersie w środku krzyża znajduje się orzeł godła państwowego Austrii z emblematem Czerwonego Krzyża na piersi, na rewersie data „1961”. I. klasa noszona jest na szyi, II. bez wstęgi na agrafie na lewej piersi, III. na wstędze (czerwonej z białymi bordiurami, wiązanej w austriacki trójkąt) także na lewej piersi. Kobiety noszą odznaczenie na damskiej kokardzie nad lewą piersią. Obecne odznaczenie nie posiada gwiazdy dla I. klasy.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Odznaką Honorową Czerwonego Krzyża (Austria).

• Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 286.
• Arnhard Graf Klenau, Europäische Orden ab 1700, Monachium: 1978
• Johann Stolzer, Christian Steeb: Österreichs Orden vom Mittelalter bis zur Gegenwart, Graz: Adeva, 1996, s. 311–313, 325-328
• Rotes Kreuz. [w:] Sichtbare Auszeichnungen [on-line]. steiermark.at (Des Landes Steiermark). [dostęp 2016-05-13]. (niem.).
• Verleihung von Auszeichnungen des Österreichischen Roten Kreuzes. roteskreuz.at (Österreichischen Roten Kreuz). s. 2012–2005–31. [dostęp 2016-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (niem.).

• p
• d
• e

Austriackie odznaczenia republikańskie (według daty ustanowienia)

I Republika	Odznaka Honorowa za Zasługi (1), 1922 Medal Pamiątkowy Wojenny, 1932 Order Zasługi, 1934 Österreichisches Ehrenzeichen/Ehrenkreuz für Wissenschaft und Kunst (1), 1934
II Republika	Odznaka Honorowa za Zasługi (2), 1953 Odznaka Honorowa Ratownictwa Górniczego, 1954 Österreichisches Ehrenzeichen/Ehrenkreuz für Wissenschaft und Kunst (2), 1955 Odznaka Służby Wojskowej, 1963 Medal Służby Wojskowej, 1963 Austriacki Medal Olimpijski (1), 1964 Medal Rannych, 1975 Odznaka Honorowa za Zasługi dla Wyzwalania Austrii, 1976 Austriacki Medal Olimpijski (2), 1976 Medal Karola, 1978 Odznaka Służb Porządkowych, 1985 Odznaka Zasługi Wojskowej, 1989 Medal Misji Austriackich Sił Zbrojnych, 2001 Odznaka Honorowa Federalna, 2002 Medal Uznania Wojskowego, 2006 Medal Milicji, 2006
Ordery domowe dynastii habsburskiej (od 1918)	Order Złotego Runa, 1421 Order Krzyża Gwiaździstego, 1668

 Osobne artykuły: austro-węgierskie odznaczenia i węgierskie odznaczenia.

• p
• d
• e

Austriackie i austro-węgierskie odznaczenia monarchii habsburskiej (według daty ustanowienia)

Order Złotego Runa, 1421 Order Niewolnic Cnoty, 1662 Order Krzyża Gwiaździstego, 1668 Order Miłości Bliźniego, 1708 Odznaka Elżbiety Teresy, 1749 Order Marii Teresy, 1757 Order Świętego Stefana, 1764 Medal Waleczności, 1789 Medal Wojskowy Ołomuński, 1796 Krzyż Zasługi dla Duchownych Wojskowych, 1801 Medal Zasługi Cywilnej, 1804, 1835, 1848, 1918 Order Leopolda, 1808 Krzyż Szlachecki Czeski, 1814 Krzyż Armatni, 1814 Krzyż Honorowy Cywilny, 1815 Order Korony Żelaznej, 1816 Medal Pamiątkowy Tyrolskiej Obrony Kraju, 1848, 1859, 1866 Odznaka za Służbę Wojskową, 1849 Krzyż Zasługi Wojskowej, 1849 Order Franciszka Józefa, 1849 Krzyż Zasługi Cywilnej, 1850 Medal Pamiątkowy Kampanii przeciwko Danii, 1864 Krzyż Mariański, 1871 Medal Wojenny, 1873 Odznaka Honorowa za Dzieła Sztuki i Umiejętności, 1887 Medal Zasługi Wojskowej, 1890 Medal Pamiątkowy Podróży Morskiej, 1893 Order Elżbiety, 1898 Medal Honorowy za Czterdziestoletnią Wierną Służbę, 1898 Medal Jubileuszowy Pamiątkowy Wojskowy, 1898 Medal Jubileuszowy Pamiątkowy Cywilny, 1898 Medal Jubileuszowy Pamiątkowy Dworski, 1898 Medal Straży Ogniowej, 1905 Krzyż Jubileuszowy Wojskowy, 1908 Krzyż Jubileuszowy Cywilny, 1908 Krzyż Jubileuszowy Dworski, 1908 Odznaka Honorowa Pospolitego Ruszenia, 1908 Medal Pamiątkowy Bośniacko-Hercegowiński, 1909 Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji, 1913 Odznaka Honorowa Austriackiego Czerwonego Krzyża, 1914 Krzyż Wojenny za Zasługi Cywilne, 1915 Krzyż Żelazny Zasługi, 1916 Krzyż Franciszka Józefa, 1916 Odznaka Pamiątkowa Franciszka Józefa, 1916 Krzyż Wojskowy Karola, 1916 Medal Rannych, 1917 Odznaka Ostrogi Złotej, 1918 Krzyż Pamiątkowy Wojenny, 1918

 Osobne artykuły: Austriackie odznaczenia i Węgierskie odznaczenia.