Kopalnia Węgla Kamiennego Marcel

KWK „ROW” Ruch „Marcel”

Wieża wyciągowa szybu Julia KWK Marcel (2013)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Siedziba	Radlin
Adres	ul. Korfantego 52 44-310 Radlin
Data założenia	1858
Forma prawna	oddział KWK ROW
Dyrektor	Grzegorz Gwoździk (naczelny inżynier)
Zatrudnienie	3181 (2014)
Dane finansowe
Wynik netto	98,1 mln zł (1 pół. 2014)
Położenie na mapie Polski KWK Marcel
Położenie na mapie województwa śląskiego KWK Marcel
Położenie na mapie powiatu wodzisławskiego KWK Marcel
Położenie na mapie Radlina KWK Marcel
50°02′30″N 18°29′13″E/50,041667 18,486944
Strona internetowa

Kopalnia Węgla Kamiennego Marcel (do 1949 r.: Emma) – kopalnia węgla kamiennego znajdująca się w Radlinie (na osiedlu Marcel) w powiecie wodzisławskim w województwie śląskim.

Kopalnia Marcel w I półroczu 2014 r. zatrudniała 3181 pracowników, przynosiła największy zysk spośród wszystkich kopalń należących do Kompanii Węglowej, który wynosił 74,07 zł. na tonie wydobywanego węgla^[1].

Początki kopalni sięgają 1858 r. Kopalnia do 1945 r. nosiła nazwę „Emma”, a w latach 1945–1949 „Ema”. 27 kwietnia 1949 r. kopalni nadano nazwę „Marcel” – na cześć działacza związkowego Józefa Kolorza o pseudonimie „Marcel”.

Jest to obok koksowni Radlin największy zakład przemysłowy w Radlinie. W 1995 r. KWK Marcel połączono z Kopalnią Węgla Kamiennego „1 Maja”. Kopalnia jest spadkobiercą obszarów górniczych po KWK „1 Maja” oraz częściowo po KWK „Rymer”.

Kopalnia „Marcel” wchodziła po II wojnie światowej, kolejno w skład organizacji skupiających zakłady górnicze na naszym terenie: Rybnickie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego (działało w latach 1945–1982), Zrzeszenie Kopalń Węgla Kamiennego w Jastrzębiu-Zdroju (działało w latach 1982–1984), Rybnicko-Jastrzębskie Gwarectwo Węglowe (działało w latach 1984–1988), Przedsiębiorstwo Eksploatacji Węgla „Południe” z siedzibą w Jastrzębiu-Zdroju (do chwili uzyskania samodzielności ekonomicznej; działało w latach 1989–1990)^[2]. 1 kwietnia 1993 r. kopalnia „Marcel” weszła w skład Rybnickiej Spółki Węglowej S.A. W latach 2003–2016 kopalnia wchodziła w struktury organizacyjne Kompanii Węglowej S.A. Od 2016 kopalnia wchodzi w skład Polskiej Grupy Górniczej sp. z o.o.

W latach 1975–1997 nosiła nazwę „Kopalnia Węgla Kamiennego Marcel w Wodzisławiu Śląskim” (Radlin był wówczas dzielnicą Wodzisławia Śląskiego). W 1995 r. została połączona z wodzisławską KWK 1 Maja.

KWK Marcel jako jeden z wielu zakładów górniczych w PRL, włączyła się w akcje strajkowe i tworzenie niezależnego ruchu związkowego. W 1980 już w pierwszym miesiącu po legalizacji NSZZ „Solidarność” odsetek członków związku w KWK "Marcel" wynosił 70%^[3]. Tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego, 10 grudnia 1981 roku, w opracowanej przez Komitet Wojewódzki PZPR "Informacji o układzie sił politycznych w zakładach", KWK Marcel została wskazany jako jeden z 117 zakładów, gdzie wpływ partii określono jako ograniczony (obok m.in. KWK "1 maja", KWK "Rydułtowy" czy PRG Jastrzębie^[3].

1 lipca 2016 r. KWK Marcel została połączona z KWK Jankowice, KWK Rydułtowy i KWK Chwałowice, tworząc jedną kopalnię – KWK ROW^[4].

Aktualnie kopalnia prowadziła i prowadzi wydobycie węgla ze złóż znajdujących się pod miejscowościami Radlin, Wodzisław Śląski, Rybnik-Niedobczyce, Marklowice, Mszana, Świerklany. Największe złoża węgla znajdują się na terenie Gminy Marklowice na dawnych polach wydobywczych KWK 1 Maja.

Jest w zasadzie zakładem dwuruchowym – jeden ruch znajduje się w Radlinie – zakład główny KWK „Marcel”, drugi ruch to tzw. część marklowicka gdzie zlokalizowane są szyby Marklowice I (zjazdowo-materiałowy) i Marklowice II (szyb wentylacyjno-wydechowy) w Marklowicach. Główna koncentracja obecnego wydobycia, a także przyszłość kopalni związana jest z częścią marklowicką, gdzie obecnie eksploatuje się pokłady z głębokości od 290 do 700 m pod ziemią. W części marklowickiej wydobycie prowadzone jest z 3 ścian eksploatacyjnych. W części macierzystej wydobycie prowadzi się na 1 ścianie (planuje się jeszcze prowadzenie eksploatacji przez ok. 5–10 lat), po czym całe wydobycie kopalni pochodzić będzie z części marklowickiej. Zakład główny kopalni „Marcel” w Radlinie posiada 3 szyby wydechowe: 2 przeznaczone do zjazdu załogi i materiału (Szyb „Antoni” – poziomy 400, 600 i 800, Szyb „Wiktor” – poziomy 200, 400 i 600) oraz szyb wydobywczy, w którym zamontowane są urządzenia skipowe (Szyb „III” czasem potocznie nazywany Szyb „Julia”) przeznaczony do wywozu urobku z części marcelowskiej (awaryjnie do zjazdu załogi). Szyb wydechowy „IV (przez załogę nazywany też Szyb „Bartek”) przy którym pracują wentylatory głównego przewietrzania dla całej kopalni znajduje się 400 m od zakładu głównego, przy drodze krajowej nr 78. Szyb ten nie jest przystosowany do regularnej jazdy ludzi ani materiału. Z części marcelowskiej urobek wyjeżdża na powierzchnię za pomocą szybu „Julia”. Z kolei dla części marklowickiej została zbudowana upadowa odstawczo-transportowa z powierzchni na poziom 400. Upadowa ma długość 1840 m, na całej długości jest poprowadzony nowoczesny taśmociąg – odstawa urobku z części marklowickiej. Na upadowej znajduje się także kolejka spągowa do transportu materiału z i do wyrobisk kopalni. Z upadową wiązane są duże plany ze względu na znacznie niższe koszty transportu materiału kolejką spągową do wyrobisk kopalni, a następnie przewozem podziemnym, aniżeli transport szybowy materiału.

Zakład przeróbki węgla oraz bocznica kolejowa do załadunku pociągów węglem znajdują się w radlińskiej części kopalni (przez załogę tradycyjnie zwaną Emą). Do stacji towarowej kopalni Radlin Marcel, prowadzą linie kolejowe z Rybnika Towarowego i z Wodzisławia Śląskiego.

Zasoby bilansowe kopalni to 76,920 mln ton w całym złożu w tym w części koncesyjnej 30,782 mln ton. Średniodobowe wydobycie w 2016 r. wynosiło 11 000 ton.

Kopalnia jest zabezpieczana przez Okręgową Stację Ratownictwa Górniczego w Wodzisławiu Śląskim^[5].

• Kopalnia Węgla Kamiennego 1 Maja
• Kopalnia Węgla Kamiennego Mariahilf

• KWK Marcel w WNP. gornictwo.wnp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-10)].