John Saxon

John Saxon
	; John Saxon (2014)
Imię i nazwisko	Carmine Orrico
Data i miejsce urodzenia	5 sierpnia 1936 ; Nowy Jork
Data i miejsce śmierci	25 lipca 2020 ; Murfreesboro
Zawód	aktor
Współmałżonek	Mary Ann Saxon; (1967–1979; rozwód); Elizabeth Saxon; (1987–1992; rozwód); Gloria Martel; (2008–2020; jego śmierć)
Lata aktywności	1954–2020
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

John Saxon, właśc. Carmine Orrico^[1] (ur. 5 sierpnia 1936 w Nowym Jorku, zm. 25 lipca 2020 w Murfreesboro) – amerykański aktor, który na przestrzeni 60 lat pracował nad ponad 200 projektami filmowymi i telewizyjnymi. Występował w westernach i horrorach, często grając policjantów i detektywów.

Zdobywca nagrody Złotego Globu w nieistniejącej już kategorii „najlepsza wschodząca gwiazda – aktor” (1958)^[2]. Odtwórca roli Ropera w filmie Roberta Clouse’a Wejście smoka (1973) i porucznika Dona Thompsona w horrorach z serii Koszmar z ulicy Wiązów.

Życiorys

Wczesne lata

Pochodził z rodziny włosko-amerykańskiej^[3]. Urodził się w Nowym Jorku jako syn Anny (z domu Protettore)^[4] i Antonia Orrico^[5], robotnika portowego. W 1953 ukończył szkołę średnią New Utrecht High School w nowojorskiej dzielnicy Brooklyn. Równocześnie uczęszczał do Actors Studio na zajęcia aktorskie Stelli Adler^[6]. Jednocześnie imał się różnych zajęć, aby podreperować swój budżet, m.in. był modelem. Jego zdjęcia zwróciły uwagę „łowcy talentów” Henry Wilsona, który zaproponował go wytwórni Universal^[7].

Kariera

W wieku 16 lat przybył do Hollywood i zmienił nazwisko na John Saxon. W 1954 po raz pierwszy trafił na duży ekran w dwóch filmach George’a Cukora: komedii romantycznej To może się zdarzyć każdemu (It Should Happen to You) z Judy Holliday i dramacie muzycznym Narodziny gwiazdy (A Star Is Born) z Judy Garland. W kryminalnym filmie filmie noir Na swobodzie (Running Wild, 1955)^[8] pojawił się jako Vince Pomeroy. Rok później (1956) rola gracza baseballowego w filmie Moment nieuwagi (The Unguarded Moment) przyniosła mu sławę i uznanie. Za rolę Billa Tremaine w komedii Blake’a Edwardsa This Happy Feeling (1958) został uhonorowany nagrodą Złotego Globu w kategorii „najbardziej obiecujący nowy aktor”.

Przez kolejne kilka lat występował w całej serii lekkich filmów przeznaczonych dla młodego widza, w których partnerowały mu popularne ówcześnie gwiazdki: Sandra Dee, Luana Patten czy Debbie Reynolds. Jeden z nich trafił także na polskie ekrany – komedia Mr. Hobbs na urlopie (Mr. Hobbs Takes a Vacation, 1962) z Jamesem Stewartem. Swoją pierwszą dramatyczną rolę szeregowego Raymonda Endore’a zagrał w dramacie wojennym Wojenne polowanie (War Hunt, 1962) u boku Roberta Redforda. Jako Chuy Medina w westernie Sidneya J. Furie Appaloosa (1966) u boku Marlona Brando zdobył nominację do Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego^[9].

Pod koniec lat 60., skuszony przez włoską Cinecittà zaczął grywać w intratnych aczkolwiek mało ambitnych filmach klasy „B”. Były to głównie horrory i spaghetti westerny. Doprowadziły one do marginalizacji aktora na głównym rynku amerykańskim. Można go było oglądać w tak znanych serialach jak Doktor Kildare (1966) czy Kung-fu (1972). Zmieniło się to po wejściu na ekrany kultowego Wejścia smoka (1973), gdzie wystąpił jako mistrz sztuk walki, uzależniony od hazardu zaproszony na wyspę Hana u boku Bruce’a Lee, u którego przedtem brał lekcje sztuk walki. W telewizyjnej serii NBC Najwięksi bohaterowie Biblii (Greatest Heroes of the Bible) — pt. Sąd Salomona (The Judgement of Solomon, 1978) zagrał postać Adoniasza. Dużą popularność zyskał jako porucznik Donald Thompson w kasowym hicie Wesa Cravena Koszmar z ulicy Wiązów (1984). Nie zaniedbywał również szklanego ekranu. W operze mydlanej Dynastia (1982–1984) zagrał postać Rashida Ahmeda, potężnego potentata z Bliskiego Wschodu, brata Farouka (Kabir Bedi), romansującego z Alexis (Joan Collins), dopóki nie rozpoczął kontaktów biznesowych z Blakiem Carringtonem (John Forsythe). W miniserialu NBC Liz: Historia Elizabeth Taylor (Liz: The Elizabeth Taylor Story, 1995) z Sherilyn Fenn w roli tytułowej zagrał Richarda Brooksa, reżysera Kotki na gorącym blaszanym dachu. W jednym z odcinków serialu CSI: Kryminalne zagadki Las Vegas (2005) wystąpił w roli Waltera Gordona.

Życie prywatne

14 stycznia 1967 zawarł związek małżeński z Mary Ann, z którą miał syna Antonia (ur. 31 stycznia 1971)^[10]. 27 grudnia 1979 doszło do rozwodu. 14 czerwca 1987 ożenił się z Elizabeth, z którą rozwiódł się 12 września 1992. 29 sierpnia 2008 poślubił Glorię Martel^[10].

Zmarł 25 lipca 2020 w Murfreesboro w Tennessee na zapalenie płuc w wieku 83 lat^[11].

Filmografia

Filmy

1954: Narodziny gwiazdy niewymieniony^[12]
1955: Running Wild jako Vince Pomeroy
1956: The Unguarded Moment jako Leonard Bennett
1959: The Big Fisherman jako książę Voldi
1960: Nie do przebaczenia jako Johnny Portugal
1962: War Hunt jako szeregowy Raymond Endore
1963: Kardynał jako Benny Rampell
1965: The Night Caller jako dr Jack Costain
1966: Appaloosa jako Chuy Medina
1967: Winchester ’73 (TV) jako Dakin McAdam
1968: One Dollar Too Many jako Clay Watson
1969: Śmierć rewolwerowca jako Lou Trinidad
1972: Joe Kidd jako Luis Chama
1973: Wejście smoka jako Roper
1974: Planet Earth jako Dylan Hunt
1974: Czarne święta jako porucznik Ken Fuller
1975: Strange New World (TV) jako kapitan Anthony Vico
1976: Violent Naples jako Francesco Capuano
1977: Atak na Entebbe (TV) jako generał Elad Peled
1978: Shalimar jako pułkownik Columbus
1979: Elektryczny jeździec jako Hunt Sears
1980: Bitwa wśród gwiazd (Battle Beyond the Stars) jako Sador
1980 Cannibal Apocalypse jako Norman Hopper
1982: Rooster (TV) jako Jerome Brademan
1982: Ciemności (Tenebre) jako Peter Bullmer
1983: Prisoners of the Lost Universe jako Kleel
1984: Koszmar z ulicy Wiązów jako porucznik Donald Thompson
1986: Paco – maszyna śmierci jako Francis Turner
1987: Koszmar z ulicy Wiązów III: Wojownicy snów jako Donald Thompson
1992: Maximum Force jako kapitan Fuller
1994: Nowy koszmar Wesa Cravena jako Donald Thompson
1994: Gliniarz z Beverly Hills III jako Orrin Sanderson
1996: Od zmierzchu do świtu jako agent FBI Stanley Chase
2009: Stare wygi (Old Dogs) jako Paul
2009: War Wolves (TV) jako Tony Ford
2009: The Mercy Man jako ks. McMurray

Seriale

1963: Prawo Burke’a jako Bud Charney
1964: Prawo Burke’a jako Gil Lynch
1965: Strzały w Dodge City jako Dingo / Cal Strom Jr.
1966: Doktor Kildare jako Richard Ross
1966: The Time Tunnel jako Marco Polo
1966: Strzały w Dodge City jako Virgil Stanley
1967: Bonanza jako Steven Friday / Blas
1967: Ironside jako Carter
1967: Strzały w Dodge City jako Pedro Manez
1969: Bonanza jako szef Jocova
1970: Ironside jako Eric Saginor
1972: Kung Fu jako Raven
1973: Ulice San Francisco jako Vince Hagopian Jr.
1974: The Six Million Dollar Man jako major Frederick Sloan
1974: Banaczek jako Harry Harland
1975: Strzały w Dodge City jako Gristy Calhoun
1976: Wonder Woman jako kapitan Horst Radl
1976: Starsky i Hutch jako Rene Nadasy
1976: The Six Million Dollar Man jako Nedlick
1979: Hawaii Five-O jako Harry Clive
1982–1988: Falcon Crest jako Tony Cumson
1982–1984: Dynastia jako Rashid Ahmed
1983: Drużyna A jako Martin James
1983: Hardcastle i McCormick jako Martin Cody
1984: Napisała: Morderstwo jako Jerry Lydecker
1984: Magnum jako Ed Russler
1984: Masquerade jako Joey Savane
1985: Drużyna A jako Kalem
1985–1986: Inny świat jako Edward Gerard
1987: Nowa seria Alfred Hitchcock przedstawia jako Garth December
1988: Napisała: Morderstwo jako Marco Gambini
1991: Matlock jako John Franklin
1992: Lucky Luke jako mężczyzna w czerni
1994: Napisała: Morderstwo jako Bernardo Bonelli
1994–1995: Melrose Place jako Henry Waxman
1996: Legendy Kung Fu jako Straker
2005: CSI: Kryminalne zagadki Las Vegas jako Walter Gordon
2006: Mistrzowie horroru jako Jeb „Pa” Jameson

Bibliografia

Portret na życzenie: John Saxon. „Film”. nr 6/1987 (1962), s. 22, 1987-02-08. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.
John Saxon. T. 15: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., listopad 2009, s. 9. ISBN 978-83-252-0755-7.
Joe Kidd [filmografia, omówienie filmu]. „Filmowy Serwis Prasowy”. nr 8/1975, s. 15-17, 1975. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISSN 0430-4519.

Przypisy

↑ John Saxon. Listal. (ang.).
↑ John Saxon Awards. AllMovie. (ang.).
↑ John Saxon - What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. (ang.).
↑ John Saxon Biography (1935-). Filmreference.com. (ang.).
↑ John Saxon (5 de Agosto de 1935). Filmow. (port.).
↑ John Saxon. Rotten Tomatoes. (ang.).
↑ Contracts of Two Young Film Players Approved: Mutual Congratulations Mark Meeting of Rena Clark and John Saxon in Court. „Los Angeles Times”, 1956-02-16. (ang.).
↑ Hal Erickson: John Saxon Biography. AllMovie. (ang.).
↑ John Saxon Biography. „TV Guide”. (ang.).
↑ ^a ^b Mike Barnes: John Saxon, 'Enter the Dragon,' 'Nightmare on Elm Street' Actor, Dies at 83. „The Hollywood Reporter”, 2020-07-25. (ang.).
↑ Bob D’Angelo: John Saxon, ‘Nightmare on Elm Street,’ ‘Enter the Dragon’ actor, dead at 83. Cox Media Group National Content Desk, 2020-07-25. (ang.).
↑ John Saxon - Filmography, [w:] LeoL. Verswijver LeoL., "Movies Were Always Magical": Interviews with 19 Actors, Directors, and Producers from the Hollywood of the 1930s through the 1950s, McFarland, 13 marca 2003, s. 165-166, ISBN 978-0-7864-1129-0 [dostęp 2024-02-29] (ang.).

Linki zewnętrzne

John Saxon w bazie IMDb (ang.)
John Saxon w bazie Filmweb
John Saxon w bazie Notable Names Database (ang.)
John Saxon w bazie Discogs.com (ang.)

[1] John Saxon. Listal. (ang.).

[2] John Saxon Awards. AllMovie. (ang.).

[3] John Saxon - What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. (ang.).

[filmreference-4] John Saxon Biography (1935-). Filmreference.com. (ang.).

[filmow-5] John Saxon (5 de Agosto de 1935). Filmow. (port.).

[6] John Saxon. Rotten Tomatoes. (ang.).

[7] Contracts of Two Young Film Players Approved: Mutual Congratulations Mark Meeting of Rena Clark and John Saxon in Court. „Los Angeles Times”, 1956-02-16. (ang.).

[8] Hal Erickson: John Saxon Biography. AllMovie. (ang.).

[9] John Saxon Biography. „TV Guide”. (ang.).

[reporter-10] Mike Barnes: John Saxon, 'Enter the Dragon,' 'Nightmare on Elm Street' Actor, Dies at 83. „The Hollywood Reporter”, 2020-07-25. (ang.).

[kiro7-11] Bob D’Angelo: John Saxon, ‘Nightmare on Elm Street,’ ‘Enter the Dragon’ actor, dead at 83. Cox Media Group National Content Desk, 2020-07-25. (ang.).

[12] John Saxon - Filmography, [w:] LeoL. Verswijver LeoL., "Movies Were Always Magical": Interviews with 19 Actors, Directors, and Producers from the Hollywood of the 1930s through the 1950s, McFarland, 13 marca 2003, s. 165-166, ISBN 978-0-7864-1129-0 [dostęp 2024-02-29] (ang.).

[1]