Granica chińsko-rosyjska

Granica międzypaństwowa

Państwa graniczące	Rosja  Chiny
Okres istnienia	od 1858
Długość	4250 km
Multimedia w Wikimedia Commons

Granica rosyjsko–chińska – granica międzypaństwowa o długości 4250 km. Część zachodnia granicy od trójstyku z Kazachstanem do trójstyku z Mongolią mierzy 55 km, część wschodnia od trójstyku z Mongolią do trójstyku z Koreą Północną mierzy 4195 km. Jest szóstą co do długości granicą międzypaństwową na świecie.

Pierwsze porozumienie w sprawie granicy to Traktat nerczyński (27 sierpnia 1689), który ustalił przebieg granicy chińsko-rosyjskiej wzdłuż rzek Argun i Gorbica i dalej Pasmem Stanowym do Morza Ochockiego. Ziemie położone na północ od rzeki Amur i jego ujście przypadły Chinom. Rosjanie wycofali się natomiast z założonej w 1651 roku twierdzy Ałbazin^[1]. W związku z kontrowersjami terytorialnymi korektę ustaleń traktatu nerczyńskiego wprowadził traktat kiachtański z roku 1727.

Później sprawę granicy nadamurskiej uregulowały traktaty w Ajgunie (1858) i Pekinie (1860), zawarte po II wojnie opiumowej, zgodnie z którymi granica chińsko-rosyjska została ustalona wzdłuż Amuru, a tereny na północ od Amuru i Kraj Nadmorski anektowała Rosja.

W 1964 roku Mao Zedong zgłosił chińskie pretensje terytorialne wobec ZSRR (Kraj Nadmorski, Władywostok), a w roku 1966 rozpoczęła się rewolucja kulturalna w Chinach, podczas której ogłoszono ZSRR "wrogiem nr 1" Chin. Od 23 stycznia 1969 roku zaczęły narastać incydenty graniczne nad rzeką Ussuri, co rozpoczęło starcia określane jako Konflikt nad Ussuri w rejonie wyspy Damanskij. Konflikt ten rozszerzył się aż na pustynny teren Kazachstanu, gdzie w okolicach Żałanoszkol w obwodzie semipałatyńskim doszło do kolejnych starć^[2][3][4]. Walki chińsko-radzieckie trwały do końca kwietnia 1969 roku. We wrześniu 1969 roku podjęto rokowania pokojowe, a układ kończący spory terytorialne podpisano 16 maja 1991 roku. W efekcie wyspa Damanskij przypadła Chinom. W grudniu 2004 roku Władimir Putin wyraził wstępną zgodę na zwrot całego spornego terenu w rejonie ujścia Ussuri do Amuru, także Yinlong (Wyspy Srebrnego Niedźwiedzia, dla Rosjan – Wyspy Tarabarowa) i połowy Heixiazi (Wyspy Czarnego Niedźwiedzia, dla Rosjan – Wielkiej Wyspy Ussuryjskiej). Zwrócono go Chinom 20 lipca 2008 roku^[5], a oficjalne przekazanie 340 km² nastąpiło 14 października^[6].

• Konflikt o Kolej Wschodniochińską
• Konflikt nad Ussuri