Gałęziak stokowy

Gałęziak stokowy
	Tylomys watsoni
	Thomas, 1899
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	gałęziaki
Plemię	gałęziaki (plemię)
Rodzaj	gałęziak
Gatunek	gałęziak stokowy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies

Gałęziak stokowy^[3] (Tylomys watsoni) – gatunek gryzonia z podrodziny gałęziaków (Tylomyinae) w rodzinie chomikowatych (Cricetidae). Po raz pierwszy został opisany naukowo przez Oldfielda Thomasa w 1899 na łamach wydawanego przez Natural History Museum Library „Annals and Magazine of Natural History”. Typowa lokalizacja: Panama, prowincja Chiriquí, Volcan de Chiriqui, Bugaba, na wysokości 244 m n.p.m.^[4]^[5] Gałęziak stokowy występuje w Kostaryce i zachodniej Panamie^[4]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys watsoni w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)^[2]^[4]. Jest gatunkiem monotypowym^[4].

Systematyka

Po raz pierwszy został opisany naukowo przez Oldfielda Thomasa w 1899 na łamach wydawanego przez Natural History Museum Library „Annals and Magazine of Natural History”. Typowa lokalizacja: Panama, prowincja Chiriquí, Volcan de Chiriqui, Bugaba, na wysokości 244 m n.p.m.^[4]^[5]

Nazewnictwo

Epitet gatunkowy watsoni jest eponimem mającym na celu upamiętnienie H. J. Watsona – panamskiego zbieracza okazów zwierząt z końca XIX w. Nazwisko Watsona jest także używane w anglojęzycznej nazwie wernakularnej gatunku: Watson’s Climbing Rat^[6]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” dla gatunku Tylomys watsoni zaproponowano polską nazwę gałęziak stokowy^[3].

Budowa ciała

Wzór zębowy^[7]		I	C	P	M
16	=	1	0	0	3
16	=	1	0	0	3

Gałęziak stokowy jest podobny do gałęziaka nagoogonowego, ale różni się wymiarami. Ma gęstą sierść, która w części grzbietowej jest wybarwiona na odcienie od szarego do ochrowego z domieszką koloru kawy. W części brzusznej sierść ma wybarwienie od bieli do koloru kremowego. Ogon jest nagi, dwukolorowy. Dwie trzecie ogona ma ciemne ubarwienie, a pozostała część jest biała. Brązowe kończyny są zakończone białymi palcami. Wąsy są długie i grube. Uszy są duże, gołe i wybarwione na czarno^[4].

Wymiary *Tylomys watsoni*
(za: Pardiñas et al., 2017)^[4]
	wymiar
długość tułowia z głową	155–290 mm
długość ogona	150–320 mm
masa ciała	196–252 g

Tryb życia

Gałęziak stokowy wspina się w baldachimie drzew. Jest także spotykany na belkowaniu domów^[4].

Rozród

Naukowcy stwierdzili ciążę u samicy T. watsoni schwytanej w lutym^[4]. Długość życia: 2 lata^[2].

Rozmieszczenie geograficzne

Typowa lokalizacja: Panama, prowincja Chiriquí, Volcan de Chiriqui, Bugaba, na wysokości 244 m n.p.m.^[4]^[5] Gałęziak stokowy występuje w Kostaryce i zachodniej Panamie^[4].

Ekologia

Prawdopodobnie dieta gałęziaka stokowego jest podobna do diety gałęziaka nagoogonowego: liście, owoce i nasiona. Naukowcy złapali okazy stosując pułapki z przynętą w postaci mieszanki owsa i wanilii. W niewoli T. watsoni jedzą owoce i owies. Lubią też czekoladę^[4].

Siedlisko

Gałęziak stokowy zasiedla karaibskie stoki, lasy o średniej wysokości, wilgotne nizinne lasy i w górskie lasy dębowe. Występuje od nizin do terenów położonych na wysokości do 2700 m n.p.m.^[4]^[2]

Ochrona

Gałęziak stokowy charakteryzuje się znaczną dyslokacją i prawdopodobnie stabilną, liczną populacją. Dobrze toleruje zmiany siedlisk. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys watsoni w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)^[2]^[4].

Przypisy

↑ Tylomys watsoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Tylomys watsoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 758. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Tylomys watsoni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 30 grudnia 2019]
↑ Bo Beolens, Michael Watkins, Michael Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2009, s. 440. ISBN 978-0-8018-9533-3.
↑ Gerardo Ceballos: Mammals of Mexico. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014, s. 436. ISBN 978-1-4214-0843-9.

[itis-1] Tylomys watsoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Tylomys watsoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[miiz-3] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[hmw7-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 758. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[msw-5] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Tylomys watsoni. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 30 grudnia 2019]

[Beolens-6] Bo Beolens, Michael Watkins, Michael Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2009, s. 440. ISBN 978-0-8018-9533-3.

[Ceballos-7] Gerardo Ceballos: Mammals of Mexico. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014, s. 436. ISBN 978-1-4214-0843-9.

[1]