Franciszek I Sforza

Franciszek I Sforza
	książę Mediolanu
Okres	od 25 marca 1450; do 8 marca 1466
Poprzednik	Republika Ambrozjańska
Następca	Galeazzo Maria Sforza
	Dane biograficzne
Dynastia	Sforzowie
Data urodzenia	23 lipca 1401
Data śmierci	8 marca 1466
Ojciec	Muzio Attendolo Sforza
Matka	Lucia Torsano
Żona	Bianka Maria Visconti
Dzieci	Galeazzo Maria, Hipolita Maria, Filip Maria, Sforza Maria, Ludwik, Elżbieta Maria, Ascanio, Oktawian Maria
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek I Sforza, Francesco I Sforza (ur. 23 lipca 1401, zm. 8 marca 1466) – książę Mediolanu w latach 1450–1466, pierwszy władca z dynastii Sforzów, gonfaloniere papieski^[1].

Był jednym z siedmiu nieślubnych dzieci Muzia Attendolo Sforzy, założyciela rodziny Sforzów i Lucii Torsano. Podobnie jak ojciec w początkach kariery był kondotierem. Drogą mariaży doszedł do znaczenia i bogactwa.

Władza

W roku 1427 Francesco Sforza zaofiarował usługi kondotierskie ostatniemu przedstawicielowi panującej w Mediolanie rodziny Viscontich, Filippowi Marii Viscontiemu. Księstwo Mediolanu znajdowało się wówczas w sytuacji zagrożenia ze strony Republiki Weneckiej, Państwa Kościelnego i Florencji. Sprawę komplikował brak męskiego potomka, który mógłby objąć panowanie w obrębie dotychczasowego rodu. Francesco wykorzystał fakt ciągłych klęsk Viscontiego i w obliczu bezpośredniego zagrożenia Mediolanu oznajmił gotowość obrony miasta, pod warunkiem oddania mu za żonę córki księcia Mediolanu – Bianki Marii^[2].

Ślub per procura odbył się w roku 1431, z zastrzeżeniem, że małżeństwo zostanie skonsumowane, dopiero gdy małżonka przyjmie atencję męża. Gdy stosunki Viscontiego z sąsiadami zaczęły układać się pomyślniej, Sforza został usunięty z miasta w 1433 roku. Wstąpił wtedy na służbę Wenecjan i zaatakował Księstwo Mediolanu. Przestraszony Visconti zgodził się w roku 1441 na konsumpcję małżeństwa^[3].

Potomstwo

Franciszek i Bianka Maria mieli ośmioro dzieci:

Galeazza Marię (1444–1476), księcia Mediolanu
Hippolitę Marię (1446–1488), żonę Alfonsa II, króla Neapolu
Filipa Marię (1445–1492), hrabiego Korsyki i Pawii
Sforzę Marię (1449–1479), księcia Bari
Ludwika, nazywanego il Moro (1452–1508), księcia Mediolanu
Elżbietę Marię (1453–1472), żonę Wilhelma VIII, markiza Montferrat
Ascanio Marię (1455–1505), biskupa Pawii, Cremony i Pesaro
Oktawiana Marię (1458–1477), hrabiego Lugano

Filippo Visconti zmarł w roku 1447. W tym czasie Francesco Sforza przebywał w Marche. 14 sierpnia 1447 roku w Mediolanie proklamowano Republikę Ambrozjańską, jednak po początkowym poparciu, mediolańczycy szybko rozczarowali się do tej formy ustroju. Spowodowały to: brak podstawowych środków utrzymania, nieudolne rządy, korupcja, ciągłe zamieszki. 23 lutego 1450 roku szlachta oficjalnie przekazała władzę nad Mediolanem Sforzy, który od dłuższego czasu przebywał z wojskiem w pobliżu. 27 lutego Francesco wkroczył na czele swoich oddziałów do miasta^[4].

Księstwo

W czasie szesnastoletniego panowania Sforza prowadził pokojową politykę. Jego rządy charakteryzował długotrwały pokój i ciągły wzrost dobrobytu. Jego czasowe zatargi, głównie z papieżem, nie prowadziły do konfliktów zbrojnych^[4].

Kultura

W zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie znajduje się egzemplarz Sforziady, drukowanej książki z końca XV poświęconej Franciszkowi, a zamówionej przez jego syna, Ludwika^[5]. W dziele zamieszczona jest kolorowa miniatura autorstwa Giovanniego Pietro Birago, przedstawiająca Franciszka^[5].

Przypisy

↑ Francesco Sforza, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-05-04] (ang.).
↑ Unger 2008 ↓, s. 86.
↑ Unger 2008 ↓, s. 86–87.
↑ ^a ^b Unger 2008 ↓, s. 87.
↑ ^a ^b Nad złoto droższe. Skarby Biblioteki Narodowej 2003 ↓, rozdz. „Sforziada”.

Bibliografia

Kazimierz Chłędowski: Dwór w Ferrarze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958.
Karol Estreicher: Historia sztuki w zarysie. Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982. ISBN 83-01-03664-8.
Miles J. Unger: Magnifico: The Brilliant Life and Violent Times of Lorenzo de’ Medici. New York: Simon&Schuster, 2008. ISBN 978-0-7432-5434-2.
Nad złoto droższe. Skarby Biblioteki Narodowej (wersja elektroniczna). Biblioteka Narodowa, Warszawa. ISBN 83-7009-433-3.

[Encyclopaedia_Britannica-1] Francesco Sforza, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-05-04] (ang.).

[CITEREFUnger200886-2] Unger 2008 ↓, s. 86.

[CITEREFUnger200886–87-3] Unger 2008 ↓, s. 86–87.

[CITEREFUnger200887-4] Unger 2008 ↓, s. 87.

[CITEREFNad_złoto_droższe._Skarby_Biblioteki_Narodowej2003rozdz._„Sforziada”-5] Nad złoto droższe. Skarby Biblioteki Narodowej 2003 ↓, rozdz. „Sforziada”.

[1]

Seniorowie Mediolanu	Pagano I della Torre (1197–1241) Pagano II della Torre (1247–1257) Manfredi Lancia (1253–1256) Martino della Torre (1257–1259) Oberto Pelavicino (1259–1264) Filippo della Torre (1263–1265) Napoleone della Torre (1265–1277) Ottone Visconti (1277–1294) Matteo I Visconti (1294–1302) Guido della Torre (1302–1311) Matteo I Visconti (1311–1322) Galeazzo I Visconti (1322–1327) Azzone Visconti (1329–1339) Luchino Visconti (1339–1349) Bernabò Visconti (1349–1385) Galeazzo II Visconti (1349–1378) Matteo II Visconti (1349–1355) Gian Galeazzo Visconti (1378–1395)
Książęta Mediolanu i panowanie francuskie	Gian Galeazzo Visconti (1395–1402) Giovanni Maria Visconti (1402–1412) Filip Maria Visconti (1412–1447) Republika Ambrozjańska (1447–1450) Franciszek I Sforza (1450–1466) Galeazzo Maria Sforza (1466–1476) Gian Galeazzo Sforza (1476–1494) Ludovico Sforza (1494–1499) Ludwik XII Walezjusz (1499–1500) Ludovico Sforza (1500) Ludwik XII Walezjusz (1500–1512) Maksymilian Sforza (1512–1515) Franciszek I Walezjusz (1515–1521) Franciszek II Sforza (1521–1535)
Panowanie hiszpańskie	Karol V Habsburg (1535–1540) Filip II Habsburg (1540–1598) Filip III Habsburg (1598–1621) Filip IV Habsburg (1621–1665) Karol II Habsburg (1665–1700) Filip V Burbon (1700–1706)
Panowanie austriackie	Karol VI Habsburg (1706–1740) Maria Teresa Habsburg (1740–1780) Józef II Habsburg (1780–1790) Leopold II Habsburg (1790–1792) Franciszek II Habsburg (1792–1797) Republika Cisalpińska (1797–1799) Franciszek II Habsburg (1799–1800)