Chico Buarque

Chico Buarque
Imię i nazwisko	Francisco Buarque de Hollanda
Data i miejsce urodzenia	19 czerwca 1944 ; Rio de Janeiro
Narodowość	brazylijska
Dziedzina sztuki	muzyka, literatura, film
	Odznaczenia
	Nagrody
	Nagroda Camõesa: 2019;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Francisco Buarque de Hollanda (ur. 19 czerwca 1944 w Rio de Janeiro), powszechnie znany jako Chico Buarque^[1] – brazylijski muzyk i pisarz.

Życiorys

Chico Buarque wychowywał się w środowisku intelektualistów. Jego ojcem był znany historyk Sérgio Buarque de Hollanda^[1]. Matka Maria Alvim była pianistką i malarką^[1]. W wieku dwóch lat rodzina przeniosła się do São Paulo, a w 1953 do Rzymu^[1].

Jako dziecko, w wieku 9 lat napisał Marchinhas de Carnaval. Później powiedział, że jego marzeniem było „śpiewać jak João Gilberto, komponować jak Tom Jobim i pisać jak Vinicius de Moraes”. Począwszy od 1964 jego kompozycje i teksty były wykorzystywane również komercyjnie. W 1965 przerwał studia architektoniczne, by poświęcić się karierze muzycznej^[1]. Przełomem okazała się piosenka A Banda (1966), która w wykonaniu Nary Leão wygrała w krajowym konkursie piosenki^[1]. Francuska piosenkarka France Gall spopularyzowała jej niemiecką wersję Zwei Apfelsinen im Haar. Chico Buarque od połowy lat 60. jest uważany za jednego z głównych przedstawicieli MPB. Sztuka Roda Viva, wystawiona w 1967 wywołała skandal polityczny i w konsekwencji artysta został zmuszony do emigracji. Azyl polityczny uzyskał we Włoszech, ale już w 1970 powrócił do Brazylii i w 1971 nagrał album Construção. Album o wyraźnych treściach społecznych i politycznych zyskał trzecią lokatę na liście 100 najlepszych brazylijskich albumów czasopisma Rolling Stone^[2]. W rankingu znalazł się jeszcze jeden album artysty – Meus Caros Amigos z 1976 na czterdziestym pierwszym miejscu. W 1978 odbyła się premiera Ópera do Malandro, do której Buarque napisał zarówno muzykę, jak i libretto. Sztuka doczekała się ekranizacji w 1985.

Napisał łącznie około 300 piosenek^[1].

Chico Buarque jest także autorem powieści Estorvo (1991), Benjamin (1995), Budapeste (2003) i Leite Derramondo (2010). Aktywnie angażuje się w inicjatywy mające na celu wsparcie pozbawionych ziemi rolników.

W 2019 otrzymał prestiżową nagrodę Camõesa, przyznawaną w dziedzinie literatury portugalskojęzycznej, za całokształt twórczości^[1].

Wybrane utwory (wraz z wersjami angielskimi)

A Banda (The Band)
A Flor da Terra/O que Será (What would it be)
Apesar de Você (Despite You)
As Vitrines
Brejo da Cruz (Cross` Bog)
Bye Bye, Brasil
Carolina
Construção/Deus Lhe Pague (Construction/God Bless You)
Cotidiano (Daily)
Feijoada Completa (Complete Feijoada)
Funeral de um Lavrador (Funeral of a Tiller)
Futuros Amantes (Future Lovers)
Homenagem Ao Malandro (Tribute to the `Malandro`)
Meu Caro Amigo (My Dear Friend)
Morena de Angola
Mulheres de Atenas (Women from Athens)
Noite dos Mascarados (Night of the Masquerade)
Olhos nos Olhos (Eyes on the Eyes)
Paratodos
Quem Te Viu, Quem Te Vê
Roda Viva (Fuss)
Sonho de um Carnaval (Dream of a Carnival)
Terezinha
Vai Levando (Carrying on)
Vai Passar (It Will Pass)

Książki

A Banda (1966, teksty piosenek)
Fazenda Modelo (1974)
Chapéuzinho Amarelo (1979, książka dla dzieci)
À Bordo do Rui Barbosa (1981)
Estorvo (1991, powieść), uhonorowana Nagrodą Jabuti w 1992^[1]
Benjamin (1995)
Budapeste (2003, powieść, uhonorowana Nagrodą Jabuti w 2004^[1], wydanie polskie: Budapeszt, wydawnictwo "Muza", Warszawa 2005, przekład Joanna Karasek)
Leite Derramado (powieść), uhonorowana Nagrodą Jabuti w 2010^[1]

Utwory sceniczne

Roda Viva (1967-1968) – zakazana w okresie dyktatury wojskowej^[1]
Calabar (1973, wraz z Ruyem Guerrą) – zakazana w okresie dyktatury wojskowej^[1]
Gota d'água (1975)
Ópera do Malandro (1978, musical na motywach sztuk Johna Gaya i Opery za trzy grosze Bertolta Brechta)^[1]
O Grande Circo Místico (musical)^[1]

Filmy

Quando o carnaval chegar (1972, współautor scenariusza)
Para viver um grande amor (1983, współautor scenariusza)
Ópera do Malandro (1985, scenariusz)
Estorvo (2000, scenariusz oparty na własnym spektaklu)
Benjamin (2003, scenariusz oparty na własnej powieści)
Srebrne urwisko (O Abismo Prateado, 2011 – scenariusz Beatriz Bracher zainspirowany piosenką Olhos nos Olhos z 1976^[3])
Wielki Mistyczny Cyrk (O Grande Circo Místico, 2018, scenariusz oparty na własnym musicalu)

Odznaczenia

Komandor Orderu Świętego Jakuba od Miecza (1996, Portugalia)^[4]
Order Zasługi Kulturalnej (2003, Brazylia)^[5]
Nagroda Camõesa (2019)^[1]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p HaroldH. Emert HaroldH., Brazil’s Chico Buarque Wins Prestigious Camões Prize for Literature, „The Rio Times”, Rio de Janeiro, 24 maja 2019 [dostęp 2019-06-16] (ang.).
↑ Construcão, [w:] ToninhoT. Spessoto ToninhoT., Rolling Stone · Os 100 maiores discos da música brasileira, Rolling Stone, 9 listopada 2007 [dostęp 2019-06-16] (port.).
↑ FabianaF. Seragusa FabianaF., Filme inspirado em canção de Chico Buarque é "quase de terror", diz diretor [online], Folha de S. Paulo – Guia Folha, 23 kwietnia 2013 [dostęp 2019-06-16] (port.).
↑ Ordens Honoríficas Portuguesas – Cidadāos Estrangeiros com Ordens Portuguesas. ordens.presidencia.pt. [dostęp 2014-02-16]. (port.).
↑ Ministério da Cultura: Ordem do Mérito Cultural 2003. www2.cultura.gov.br. [dostęp 2014-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-02)]. (port.).

Linki zewnętrzne

Chico Buarque w bazie IMDb (ang.)

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p HaroldH. Emert HaroldH., Brazil’s Chico Buarque Wins Prestigious Camões Prize for Literature, „The Rio Times”, Rio de Janeiro, 24 maja 2019 [dostęp 2019-06-16] (ang.).

[2] Construcão, [w:] ToninhoT. Spessoto ToninhoT., Rolling Stone · Os 100 maiores discos da música brasileira, Rolling Stone, 9 listopada 2007 [dostęp 2019-06-16] (port.).

[3] FabianaF. Seragusa FabianaF., Filme inspirado em canção de Chico Buarque é "quase de terror", diz diretor [online], Folha de S. Paulo – Guia Folha, 23 kwietnia 2013 [dostęp 2019-06-16] (port.).

[4] Ordens Honoríficas Portuguesas – Cidadāos Estrangeiros com Ordens Portuguesas. ordens.presidencia.pt. [dostęp 2014-02-16]. (port.).

[5] Ministério da Cultura: Ordem do Mérito Cultural 2003. www2.cultura.gov.br. [dostęp 2014-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-02)]. (port.).

[1]