Burzyk szary

Burzyk szary
	Ardenna grisea
	(Gmelin, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	rurkonose
Rodzina	burzykowate
Rodzaj	Ardenna
Gatunek	burzyk szary
Synonimy
	Procellaria grisea Gmelin, 1789; Puffinus griseus (Gmelin, 1789);
	Procellaria grisea Gmelin, 1789; Puffinus griseus (Gmelin, 1789);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	; zimowiska lęgowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Burzyk szary^[4] (Ardenna grisea) – gatunek dużego wędrownego ptaka oceanicznego z rodziny burzykowatych (Procellariidae). Bliski zagrożenia wyginięciem. Nie wyróżnia się podgatunków^[5].

Zasięg występowania

Burzyk szary gnieździ się na wyspach półkuli południowej, położonych w pobliżu Nowej Zelandii, Australii i Chile (w tym na Ziemi Ognistej i wyspie Guafo), oraz na Falklandach^[3]. Zimę (na półkuli północnej panuje wówczas lato) spędza na północnym Atlantyku i Pacyfiku. Do Polski zalatuje sporadycznie – do 2017 odnotowano 14 stwierdzeń, kolejne 4 w roku 2018^[6].

Morfologia

Wygląd: Wierzch ciała brązowoczarny, spód nieco bledszy. Na dolnej powierzchni skrzydeł słabo widoczne, białawe plamy. Dziób i nogi ciemne.
Wymiary średnie

Długość ciała ok. 42–46 cm
Rozpiętość skrzydeł ok. 100–110 cm
Masa ciała ok. 800 g

Ekologia

Biotop: Gnieździ się na morskich wybrzeżach, poza sezonem lęgowym przebywa na pełnym morzu.
Gniazdo: Nora o długości do 1 m wygrzebana w ziemi przez obydwoje rodziców, rzadziej w szczelinie skalnej. Na dnie nory lub szczeliny gniazdo wysłane trawą i mchem. Tworzy wielkie kolonie.
Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w listopadzie–grudniu jedno jajo.
Wysiadywanie: Jajo wysiadywane jest przez okres 7–8 tygodni przez obydwoje rodziców. Pisklęta usamodzielniają się po 14 tygodniach.
Pożywienie: Głównie drobne ryby. Ponadto skorupiaki i głowonogi^[3].

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2004 roku uznaje burzyka szarego za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano go jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji szacuje się na 4,4 miliona par lęgowych. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3]. Wpływ na spadek liczebności tego gatunku ma rybołówstwo (np. zaplątywanie się w rybackie sieci), masowy odłów i zabijanie piskląt i młodocianych osobników przez Maorysów w Nowej Zelandii (uregulowane prawnie, dozwolone od 1 kwietnia do 31 maja na kilkudziesięciu wysepkach wokół Wyspy Stewart^[7]), być może także zmiany klimatu^[3].

W Polsce burzyk szary podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[8].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ ^a ^b Puffinus griseus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-23] (ang.).
↑ Sooty Shearwater (Puffinus griseus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e BirdLife International, Ardenna grisea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-09-02] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & shearwaters (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-21].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-19]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 35. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019.
↑ Tītī − muttonbirding. [w:] Te Ara – The Encyclopedia of New Zealand [on-line]. [dostęp 2020-06-21]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Sooty shearwater. [w:] New Zealand Birds Online [on-line]. [dostęp 2020-06-21]. (ang.).

[itis-1] Puffinus griseus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-23] (ang.).

[ibc-2] Sooty Shearwater (Puffinus griseus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)]. (ang.).

[iucn-3] BirdLife International, Ardenna grisea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-09-02] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & shearwaters (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-21].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-19]. (ang.).

[op2019-6] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 35. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019.

[titi-7] Tītī − muttonbirding. [w:] Te Ara – The Encyclopedia of New Zealand [on-line]. [dostęp 2020-06-21]. (ang.).

[8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]