Przejdź do zawartości

Bożków

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Bożków (wieś))
Bożków
wieś
Ilustracja
Pałac w Bożkowie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Nowa Ruda

Liczba ludności (III 2011)

1580[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-441[3]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0854038

Położenie na mapie gminy wiejskiej Nowa Ruda
Mapa konturowa gminy wiejskiej Nowa Ruda, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Bożków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Bożków”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Bożków”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Bożków”
Ziemia50°30′49″N 16°34′31″E/50,513611 16,575278[1]
Panorama Bożkowa
Zabytki w Bożkowie
Leśniczówka
Pomnik Heinricha Bendera
Figura św. Jana Nepomucena
Sztuczna ruina w parku
Sztuczna ruina w parku
Płyta nagrobna z herbami: von Zedlitz-Leipe (prawy górny), hrabiów (Grafen) von Tschischwitz (lewy dolny)
Płyta nagrobna herbami: von Seidlitz (lewy dolny)
Bożków. Budynek w parku
Spichlerz
Tablica „Ex omnibus autem rebus quibus aliquid acquiritur nihil est agricultura melius nihil jucundius, nihil homine nihil libero dignius” Cicero, MDCCCXVI, „Spośród wszystkich rzeczy, w których jest coś ciekawego, nie ma nic lepszego od rolnictwa, nic przyjemniejszego, nic godnego człowieka wolnego” Cicero, 1816
Kapliczka
Kapliczka
Budynek przedszkola
Herb Götzenów na kościele w Bożkowie
Bożków. Tablica pamiątkowa

Bożków (tuż po wojnie Narożno[4], niem. Eckersdorf[5]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Nowa Ruda.

Wieś leży w dolinie Bożkowskiego Potoku, w obniżeniu między trzema pasmami górskimi – Górami Stołowymi, Sowimi i Bardzkimi, na terenie Obniżenia Bożkowa[6].

Integralne części wsi Bożków[7][8]
SIMC Nazwa Rodzaj
0854050 Bożkówek przysiółek

W latach 1945–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Bożków. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bożków. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

Toponimia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś wzmiankowana w 1348 jako Ekkehardisdorf. Po łacinie Eckardi Villa. Można tę nazwę tłumaczyć jako ‛wieś Eckera’. Nieznana jest nazwa czeska. Po wojnie funkcjonowała przejściowa nazwa Narożno. Obecna została nadana w 1946 roku[9].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Bożków jest jedną z najstarszych osad czeskich na ziemi kłodzkiej. Już w czasie neolitu znajdowały się tutaj osady ludzkie[6].

Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o Bożkowie, zwanym wtedy Ekkehardisdorf (łac. Eckardi Villa) pochodzi z 1348 r., jako dożywociu Eberharda von Maltwitza[10]. W XIV w. istniała już spora wieś, poświadczona w źródłach w 1348 roku. W początkach renesansu został wybudowany pałac, od około 1520 roku w posiadaniu rodziny von Raueck. W XVI w. w Bożkowie zaczęto również eksploatować węgiel kamienny[10]. Po wojnie czesko-palatynackiej posiadłość została skonfiskowana i oddana przybocznemu lekarzowi biskupa wrocławskiego Karola Habsburga (a następnie cesarza Ferdynanda III), Casparowi Jäschkemu von Eisenhutowi. Następnie przeszła w ręce jezuitów, od których wykupił ją Johann Georg von Götzen, który rozbudował pałac i w znacznym stopniu przyczynił się do budowy kościoła w jego obecnym kształcie. Po bezdzietnej śmierci w 1771 r. ostatniego męskiego potomka tego rodu, hrabiego Johanna Josefa von Götzena, majątek przeszedł w 1780 r. na syna jednej z jego sióstr, hrabiego Antona Aleksandra von Magnisa[10]. Od tego czasu do końca II wojny światowej dobra pozostawały we władaniu tego rodu. Anton Aleksander, jeden z wybitniejszych przedstawicieli tej rodziny spowodował rozkwit i powiększenie się majątku – z jego imieniem łączą się barokowo-klasycystyczna rozbudowa pałacu w 1787 r., założenie okazałego parku ze sztucznymi romantycznymi ruinami z płytami nagrobnymi, zbudowanie sztucznych ruin na górze Grodziszcze oraz budynku leśniczówki[10]. W tym czasie wieś posiadała również szkołę, 4 folwarki, 2 młyny wodne, olejarnię, cukrownię, i liczyła 146 domów. Ostatnia przebudowa zamku nastąpiła po jego pożarze w 1870 r. za hrabiego Wilhelma von Magnisa[10].

Wśród gości, którzy odwiedzili pałac w Bożkowie, byli m.in. późniejszy prezydent USA John Quincy Adams[10] oraz królowie Prus Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern z małżonką Luizą i Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern.

W 1918 r. wieś została zelektryfikowana, do zakończenia II wojny światowej wieś stanowiła perłę majątku von Magnisów. W Bożkowie urodził się w 1936 r. Franz von Magnis, znany później jako indonezyjski jezuita Franz Magnis-Suseno. Wraz z włączeniem wsi do Polski w 1945 r. majątek został znacjonalizowany przez państwo polskie i od tego czasu pałac ulega stopniowej dewastacji.

W Bożkowie znajdował się Zespół Szkół Rolniczych, następnie ośrodek zamiejscowy wrocławskiego Uniwersytetu Przyrodniczego[4].

Zdjęcia do filmu Dreszcze kręcone były w pałacu w Bożkowie[11].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty:

inne
  • kamienna figura Jana Nepomucena, położona nad Bożkowem, poniżej drogi 381. W postumencie od frontu nisza a na tylnej ścianie napisy, wyryty w j. niem. erbaut Tobias Jaschke A. 1726 Renovirt Carl Jaschke A. 1870, namalowany Hermens Jaschke 1977 Carl Jaschke[14][15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9645
  2. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 86 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. a b Bożków. zsp.nowaruda.pl. [dostęp 2024-01-16].
  5. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  6. a b Marek Staffa: Słownik geografii turystycznej Sudetów. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 63, 65. ISBN 83-85773-12-6.
  7. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  8. GUS. Rejestr TERYT.
  9. Stanisława Sochacka (red.), Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. T. 17: Suplement A-Ż, Opole: Wydawnictwo Instytut Śląski : Państwowy Instytut Naukowy - Instytut Śląski, 2016, s. 88, ISBN 978-83-7126-041-4 [dostęp 2024-06-27] (pol.).
  10. a b c d e f Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 302. ISBN 978-83-89188-95-3.
  11. Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Ziemia Kłodzka. Przewodnik, Wydawca: Rewasz, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, s. 103.
  12. Łuczyński Romuald M., Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 33–39.
  13. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 78. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  14. [erbaut Tobias Jaschke A. 1726. Renovirt Carl Jaschke A. 1870. Hermens Jaschke 1977 Carl Jaschke Napis na tylnej ścianie figury.]. [dostęp 2024-12-15].
  15. Bożków. [dostęp 2024-12-15].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]