Przejdź do zawartości

Biedronka siedmiokropka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Biedronka siedmiokropka
Coccinella septempunctata[1]
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Imago
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

biedronkowate

Podrodzina

Coccinellinae

Plemię

Coccinellini

Rodzaj

Coccinella

Gatunek

biedronka siedmiokropka

Biedronka siedmiokropka, boża krówka (Coccinella septempunctata) – gatunek chrząszcza z rodziny biedronkowatych. Powszechnie występująca w Europie. Jedna z 76 występujących w Polsce biedronkowatych, potocznie nazywana bożą krówką.

Budowa

[edytuj | edytuj kod]

Ciało długości od 6 (według innych źródeł od 6,5[2]) do 8 mm[3]. Głowa czarna z jasnymi plamkami przy oczach. Na czarnym przedpleczu jasne plamki w kątach przednio-bocznych[3], po stronie spodniej małe, trójkątne i sięgające ⅓ długości części grzbietowej plamki[2]. Błyszczące, czerwone pokrywy mają łącznie 7 czarnych kropek: trzy na każdej z nich i jedną wspólną, zlokalizowaną pod tarczką. Ponadto po bokach tarczki występują na pokrywach dwie białe plamki. Wyjątkowo czarne kropki mogą być połączone wąskimi przepaskami lub zanikać[3]. Najdalej z tyłu położona plamka leży przy brzegu bocznym pokrywy[2].

Dymorfizm płciowy słabo zaznaczony. Samice są przeciętnie większe i cięższe od samców. Samce mają tylny brzeg siódmego sternitu odwłoka wyraźnie wykrojony, co umożliwia im wygięcie odwłoka w przód w czasie kopulacji. U samic tylny brzeg tego sternitu jest prosty[4].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]
Biedronka w otoczeniu mszyc
Larwa żerująca na mszycach
Pożywienie
Biedronka ta odżywia się mszycami, czerwcami, miodówkami i przędziorkami, a także drobnymi larwami motyli i muchówek[5]. Drapieżne są larwy i imago[6]. Dorosła biedronka zjada kilkadziesiąt mszyc dziennie[potrzebny przypis], a larwa zjada do ponad 600 mszyc w ciągu swojego rozwoju[6]. Wśród larw biedronek stwierdzono zjawisko wzajemnego pożerania się[7] (kanibalizm), dotyczy to zarówno jaj, jak i larw.[8]
Larwy i jaja
Składa żółte, owalne jajeczka w liczbie ok. 40 sztuk na różnych częściach roślin zaatakowanych przez mszyce.
Środowisko
Chrząszcz ten przebywa wszędzie tam, gdzie w dużych ilościach występują mszyce. Biedronka najczęściej zamieszkuje pola, łąki, miejskie parki, sady oraz ogrody. Zimują dorosłe osobniki – w kryjówkach na korze drzew i w ściółce, wśród opadniętych liści[3].
Chemia obronna
W jajach oraz hemolimfie larw i dorosłych znajdują się trujące alakaloidy, jak kokcinellina, które skutecznie odstraszają broniące kolonii mszyc mrówki. Dorosłe siedmiokropki mogą przez pory stawów udowo-goleniowych wydzielić krople hemolimfy w ilości stanowiącej nawet 20% masy ciała[9]

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Zasiedla Palearktykę i Indie[3]. W latach 1956–71 biedronkę tę kilkakrotnie introdukowano do Ameryki Północnej w celu biologicznego zwalczania mszyc. Od 1973 obserwuje się rozprzestrzenianie gatunku w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie[2].

Biedronka w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Biedronka była motywem w niektórych wierszach ks. Jana Twardowskiego. Nad biedronką zamyśla się nawet papież z policzkiem na ręku („Mrówko ważko biedronko”), natomiast sam ks. Jan w „Modlitwie do św. Jana od Krzyża” prosi, aby nazywać jego samego „Janem od Biedronki”.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Coccinella septempunctata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d Robert D. Gordon. The Coccinellidae (Coleoptera) of America North of Mexico. „Journal of the New York Entomological Society”. 93, s. 1-912, 1985. 
  3. a b c d e Ryszard Bielawski: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze – Coleoptera: z. 76 Biedronki – Coccinellidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1959, s. 80-81.
  4. Leo Stellwag, John E. Losey. Sexual Dimorphism in North American Coccinellids: Sexing Methods for Species of Coccinella L. (Coleoptera: Coccinellidae) and Implications for Conservation Research. „The Coleopterists Bulletin”. 68 (2), s. 271-281, 2014. 
  5. Paweł Kret, Biedronki [online], borowkawysoka.pl [dostęp 2018-02-24].
  6. a b Roland Gerstmeier: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. Henryk Grabarczyk (przekład). Multico, s. 64-65, seria: Przewodnik kieszonkowy. ISBN 83-7073-105-8.
  7. Edward Sołtys, Owady pożyteczne, 1955.
  8. Kazimierz Wiech, Pożyteczne owady i inne zwierzęta, 1997.
  9. Paweł Jałoszyński: XIII – Systemy obrony chemicznej chrząszczy. Część IV. Scarabaeoidea – Tenebrionoidea. [w:] entomo.pl [on-line]. 2007. [dostęp 2016-05-26].