Berghof
Berghof – w latach 1936–1945 dom i jednocześnie oficjalna rezydencja Adolfa Hitlera w języku potocznym nazywana „Górą”, położona w Obersalzbergu w Alpach Salzburskich (według AVE w Alpach Berchtesgadeńskich) w pobliżu Berchtesgaden w Niemczech. Obok FHQ Wolfsschanze było to miejsce, w którym Hitler spędził najwięcej czasu w okresie II wojny światowej – łącznie 387 dni, mimo że Berghof nigdy nie był uznawany za kwaterę główną.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Początki Obersalzbergu
[edytuj | edytuj kod]W 1877 Mauritia Mayer nabyła tereny wokół góry Kehlstein, a w jednym z ulokowanych tam majątków otworzyła luksusowy pensjonat „Moritz”. Wkrótce okolica stała się modna i zamożni, jak producent pianin z Berlina – Edwin Bechstein, syn Carla Bechsteina i radca handlowy z Buxtehude – Otto Winter, wykupili okoliczne gospodarstwa i wybudowali tam domy letniskowe.
Haus Wachenfeld
[edytuj | edytuj kod]Adolf Hitler przyjechał na Obersalzberg – za namową Dietricha Eckarta – jeszcze przed puczem monachijskim. Za pośrednictwem żony Edwina Bechsteina – Heleny , poznał radcę Wintera – właściciela domu letniskowego, nazwanego na cześć jego żony jej nazwiskiem panieńskim (Haus Wachenfeld).
Był to góralski, piętrowy dom letniskowy posadowiony na wysokim kamiennym fundamencie, wrzynającym się dłuższą ze ścian w zbocze Obersalzbergu. Piętro z poddaszem z zewnątrz odeskowane i otoczone wokół balkonem z balustradami, pokryte było dwuspadowym dachem z drewnianego gontu.
Zauroczony widokami Hitler w 1925 wynajął od Margarete Winter-Wachenfeld Haus Wachenfeld na nazwisko swojej przyrodniej siostry Angeli Raubal , od 1927 wynajmował na swoje nazwisko, a w końcu 1934 wykupił dom od spadkobierców Winter-Wachenfeld na własność. Zakup sfinansował z wpływów ze sprzedaży pierwszego wydania książki Mein Kampf („Moja walka”). Jeszcze w 1933, według projektu architekta Neymeyera z Monachium, do budynku dobudowano od strony doliny oszkloną werandę, a pod nią garaż przykryty tarasem widokowym, a wkrótce potem małe poprzeczne skrzydło z prawej strony domu.
Berghof
[edytuj | edytuj kod]W 1936 rozpoczęto, finansowaną ze środków Fundacji Adolfa Hitlera (Adolf-Hitler-Spende der deutschen Wirtschaft), rozbudowę Haus Wachenfeld. Szkice zamierzenia, co miało również i swoje negatywne następstwa, wykonał osobiście Hitler, a opracował architekt Alois Degano z Gmund am Tegernsee. Rozbudowa polegała na:
- budowie od podstaw nowej trzykondygnacyjnej willi z ok. 30 izbami;
- budowie lub przebudowie długich dwukondygnacyjnych skrzydeł bocznych;
przy czym praktycznie nienaruszona została bryła starego budynku Wachenfeld, stając się boczną przybudówką nowej willi.
Z Berchtesgaden do Berghofu prowadziła kręta górska szosa zakończona ślepo garażem pod tarasem widokowym Haus Wachenfeld. Dalsza droga wiodła zewnętrznymi schodami do głównego wejścia, prowadzącego do centralnego punktu rezydencji – wielkiego salonu recepcyjnego zajmującego cały parter nowej willi. Zdobiło go ogromne okno szprosowe o wymiarach 9 na 3 metry, złożone z 90 mniejszych szyb i opuszczane do międzymurza.
Ponieważ obie wille (stara i nowa) były połączone przejściem wykutym w ścianie wielkiego salonu, stawał się on jednocześnie swego rodzaju „przedpokojem” całości. Sprawiało to utrudnienia dla mieszkańców i gości, ponieważ w trakcie oficjalnych uroczystości w salonie, nie mogli ani wchodzić do budynku, ani z niego wychodzić. Piętro przeznaczone było dla stałych mieszkańców. Sypialnie Hitlera i Evy Braun połączone były wspólną łazienką. Sekretarki, ordynansi, adiutanci i inni zatrudnieni w rezydencji zamieszkiwali w bocznych skrzydłach.
Berghof był bezpiecznym miejscem. Z racji tego, że do 1944 r. dzieliła go ogromna odległość od terenów pod kontrolą Aliantów. Niezależnie od tego skąd startowałby ewentualny bombowiec, miałby mało paliwa, jeśli w ogóle, po dotarciu do celu. Mimo to, po wybuchu II wojny światowej, pod obiektem na głębokości co najmniej 40 metrów pod powierzchnią gruntu, wydrążono 745 metrów kwadratowych sztolni i wnęk z przeznaczeniem na schron przeciwlotniczy. Rezydencję otaczał ogrodzony płotem i strzeżony teren o powierzchni 10 km² należący do NSDAP. Bezpośrednie sąsiedztwo Berghofu otaczała dodatkowa, wewnętrzna strefa zakazana.
Zniszczenie
[edytuj | edytuj kod]Pasmo Obersalzbergu zostało zbombardowane przez aliantów 25 kwietnia 1945. Bombardowania dokonała formacja 255 bombowców RAF z licznym udziałem polskich lotników i polskich dywizjonów, m.in. 300 Dywizjon Bombowy Ziemi Mazowieckiej, Dywizjony Myśliwskie: 303 Kościuszkowski, 306 Toruński, 309 Ziemi Czerwieńskiej, 315 Dębliński[potrzebny przypis] i 316 Warszawski[1]. Berghof otrzymał kilka trafień w wyniku czego uległ poważnym uszkodzeniom, a większa część wnętrz uległa wypaleniu. Reszty dokonała okoliczna ludność, plądrując ruiny i rozległe podziemia wybudowane pod całym kompleksem jako schrony.
4 maja 1945 ruiny rezydencji zostały podpalone przez wycofujących się esesmanów. Kilka godzin później, jeszcze w czasie trwania pożaru, resztki domu Adolfa Hitlera zostały zajęte przez żołnierzy francuskiej 2 Dywizji Pancernej. Następnego dnia Francuzi wywiesili na Obersalzbergu swoją flagę narodową[2][3].
Zniszczony budynek przetrwał do 1952, w którym władze Bawarii nakazały wysadzenie jej w powietrze za pomocą dynamitu. Resztki pozostałe do dzisiaj, to ukryte wśród zieleni fragmenty fundamentu garażu.
Cytaty
[edytuj | edytuj kod]„(...) Za przestronnym przejściem z półkolistym łukiem dawnego domu Wachenfeld, z zawieszonymi ciężkimi aksamitnymi portierami w kolorze bordo, znajdowały się szerokie drewniane schody wiodące do Wielkiej Sali. (...) Miała ona 200 metrów kwadratowych powierzchni i była bardzo wysoka. Podłoga wyłożona była welurem w kolorze poziomkowym, a trzy marmurowe schodki wiodły przed kominek, do znajdujących się tam miejsc do siedzenia. Stało tu niewiele mebli – tylko dwie wielkie szafy, siedzenia po prawej stronie okna, ogromny stół do obrad, globus i po lewej stronie stojący zegar, a poza tym pianino i liczne komódki. Jedna z wielkich szaf miała uchwyty w kształcie męskich głów. Zawierała ona dokumenty nadania obywatelstwa honorowego, starą broń i tym podobne. Druga szafa mieściła za szklanymi szybami stare zastawy z cyny. Wspaniałe gobeliny z pełnymi życia scenami myśliwskimi przykrywały otwory w ścianie, konieczne dla prowadzenia pokazów filmowych. (...) Największe wrażenie w Wielkiej Sali, z jej ciemnobrązowym kasetonowym stropem, robiło w ciągu dnia niezwykłe, jak na ówczesne warunki, duże okno, które można było otworzyć za pomocą korby; ukazywało wtedy majestatyczną górę Untersberg jakby w specjalnych ramach”...[4]
Inni mieszkańcy Obersalzbergu
[edytuj | edytuj kod]W ślad za Hitlerem na Obersalzberg przybyli inni prominenci III Rzeszy. W możliwie bliskim sąsiedztwie Berghofu wybudowali swoje wille: Hermann Göring, Martin Bormann, Albert Speer.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bernard Karol Buchwald: 316 Warszawski Dywizjon Myśliwski. M.O.N, 1989. ISBN 83-11-07640-5.
- ↑ Mémorial de Montormel. La dernière bataille de Normandie. Août 1944 [online], www.memorial-montormel.org [dostęp 2020-08-27] (pol.).
- ↑ Victoire à Berchtesgaden [online], lexpress.fr [dostęp 2020-08-27] (fr.).
- ↑ Byłam sekretarką Adolfa Hitlera, Christa Schroeder, wyd. Bellona 2000, ISBN 83-11-08974-4.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Byłam sekretarką Adolfa Hitlera, Christa Schroeder, wyd. Bellona 2000, ISBN 83-11-08974-4.
- Albert Speer, Wspomnienia, Marek Fijałkowski (tłum.), Warszawa: MON, 1990, ISBN 83-11-07719-3, OCLC 834093935 .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dokumentacja Obersalzbergu (niem.)
- Goście Berghofu (ang.)
- Don’t Mention the War, The Sydney Morning Herald, Gary A Warner, August 18, 2006