Akt supremacji

Akt supremacji
Act of Supremacy
Kraj	Anglia
Data wydania	1534 i 1559
Rodzaj aktu	ustawa (ang. act)
Przedmiot regulacji	ogłoszenie króla Anglii głową Kościoła w Anglii
Status	obowiązujący
	Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Akt supremacji (ang. Act of Supremacy) – ustawa uchwalona przez parlament angielski w roku 1534 (przywrócona później w 1559), która przyznała władcy Anglii tytuł głowy Kościoła anglikańskiego oraz uniezależniła angielskie duchowieństwo od papiestwa.

Pierwszy akt supremacji z 1534

W 1527 król Anglii Henryk VIII wystąpił do papieża Klemensa VII z prośbą o unieważnienie jego małżeństwa z Katarzyną Aragońską. Główną przyczyną takiej decyzji była miłość do Anny Boleyn, dwórki Katarzyny. Papież nie zgodził się przez wzgląd na pokrewieństwo królowej z Karolem V, cesarzem i królem Hiszpanii. Papieska odmowa stała się pretekstem do wystąpienia Królestwa Anglii przeciwko Stolicy Apostolskiej. W latach 1532–1534 uchwalono szereg aktów prawnych, mających na celu uniezależnienie angielskiego duchowieństwa od papiestwa; dokumenty te m.in. zakazywały uiszczania annat i świętopietrza (Act of Conditional Restraint of Annates), uchylały moc papieskich interdyktów wobec Anglii, a także znosiły prawo papieża do mianowania w Anglii biskupów i arcybiskupów^[1].

Zwieńczeniem dążeń Henryka był uchwalony przez parlament w 1534 roku akt supremacji, ogłaszający go głową Kościoła anglikańskiego. Poza odrzuceniem władzy papieża, ustawa ta nie ingerowała w zakres dogmatów i ceremonii kościelnych^[1]. Uchwalona niedługo później ustawa o zdradzie (ang. Treasons Act) orzekała, iż negowanie postanowień aktu supremacji ma być traktowane na równi ze zdradą stanu^[2].

Pierwszy akt supremacji został uchylony przez najstarszą córkę Henryka VIII, katolicką królową Marię I.

Drugi akt supremacji z 1559

Po śmierci Marii pozycja katolicyzmu w kraju znacznie się pogorszyła. Na tron wstąpiła córka Henryka i Anny Boleyn, Elżbieta I Tudor, która postanowiła kontynuować reformację Kościoła w duchu schizmy zapoczątkowanej przez swojego ojca. W 1558 królowa zwołała parlament, który w 1559^[3] uchwalił Akt uniformizacji ustanawiający wspólny modlitewnik anglikański oraz ponownie wprowadził w życie Akt supremacji. Elżbieta ogłosiła się Najwyższym Zwierzchnikiem Kościoła Anglii, narzucając przysięgę supremacji osobom ubiegającym się o stanowiska publiczne bądź kościelne, z czasem też kandydatom na wyższe uczelnie. Każdy, kto odmówił złożenia przysięgi, mógł stracić cały swój majątek, a nawet zostać posądzony o zdradę stanu i stracony^[4]. Elżbieta jednakże nie tępiła bezwzględnie pomniejszych wykroczeń przeciwko Kościołowi, dopóki nie godziły one w żaden sposób w rację stanu lub interes władcy.

Przypisy

↑ ^a ^b Zins, s. 138
↑ The Treasons Act, 1534. [dostęp 2016-10-14]. (ang.).
↑ Jest to rzeczywisty rok uchwalenia, jednak według tradycji angielskiej akty datuje się na czas, w którym rozpoczął obrady dany parlament.
↑ The Act of Supremacy, 1559. [dostęp 2010-10-14]. (ang.).

Bibliografia

Henryk Zins: Historia Anglii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 2001. ISBN 83-04-04589-3.

Linki zewnętrzne

[zins1-1] Zins, s. 138

[2] The Treasons Act, 1534. [dostęp 2016-10-14]. (ang.).

[3] Jest to rzeczywisty rok uchwalenia, jednak według tradycji angielskiej akty datuje się na czas, w którym rozpoczął obrady dany parlament.

[4] The Act of Supremacy, 1559. [dostęp 2010-10-14]. (ang.).

[1]