Turzyca palczasta

Turzyca palczasta
	; Turzyca palczasta w okresie kwitnienia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca palczasta
	Nazwa systematyczna
	Carex digitata L.; Sp. Pl. 975 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca palczasta (Carex digitata L.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych. Obszar występowania obejmuje półkulę północną. W Polsce gatunek dość rozpowszechniony.

Zasięg występowania

Występuje w całej niemal Europie, Ameryce i na obszarach Azji o klimacie umiarkowanym i zimnym, a także ciepłym^[3]. W Polsce jest gatunkiem rozpowszechnionym, występuje na stanowiskach naturalnych na terenie całego kraju. Bywa także uprawiany jako roślina okrywowa^[4].

Morfologia

Pokrój: Niewysoka, żywozielona, kępowa roślina kępkowa z rozłogami, o wysokości od 10 do 30 (czasami 40) cm.

Łodyga: Ostro trójkanciasta, pokładająca się do wyprostowanej, bezlistna lub z nielicznymi liśćmi bazowymi, 3- lub wielokątna, gładka lub nieco szorstka ku górze w czasie kwitnienia często opadająca pod ciężarem kwiatostanu.
Liście: Ciemnozielone, puszyste, miękko układające się. Liście bazowe nieliczne i bardzo krótkie, liście kępowe dłuższe od liści bazowych na niekwitnących pędach. Blaszki liściowe, 2-5 mm szerokości, wiotkie, płaskie, delikatne i szorstkie na brzegach, z pojedynczymi włoskami na spodniej stronie, łagodnie zakończone.
Kwiaty: Zebrane w brunatno-czerwone, palczaste kłosy. Męskie kłosy lancetowate, 8–15 × 1–1,5 mm, pojedyncze, dominujące, poniżej 2-3 kłosy żeńskie, podłużne, 10–25 × 2–3 mm, przynajmniej jeden z nich przewyższa kłos męski. Kwitnie od kwietnia do czerwca.
Owoce: Orzeszek.

Biologia i ekologia

Rozwój: Bylina, autotrof, hemikryptofit (pączki zimujące znajdują się na poziomie ziemi). Kwitnie w okresie od kwietnia do czerwca. Odporna na niesprzyjające warunki, dobrze znosi cień i mrozy, toleruje niedobór światła.
Siedlisko: Rośnie w lasach i na ich obrzeżach, na wzgórzach oraz przy drogach śródleśnych, na glebach świeżych, zasobniejszych, wilgotnych, alkalicznych. Preferuje stanowiska umiarkowanie zacienione, umiarkowanie chłodne warunki mikroklimatyczne (zwłaszcza w miejscach zacienionych).
Fitosocjologia: W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny (Ch.) dla klasy (Cl.) środkowoeuropejskie lasy liściaste (Querco-Fagetea). Gatunek wyróżniający (D) dla grupy zespołów (GrAss) bory mieszane. Gatunek diagnostycznie wspólny dla zespołów (Ass.): Galio rotundifolii-Piceetum (carpaticum), nawapienna świerczyna górnoreglowa (Polysticho-Piceetum), wyżynny jodłowy bór mieszany (Abietetum polonicum), subborealny wilgotny bór mieszany (Querco-Piceetum), podgórski łęg jesionowy (Carici remotae-Fraxinetum)^[5]. Gatunek neutralny wobec kontynentalizmu.

Zmienność

Takson spokrewniony z turzycą bladozieloną (Carex pallidula) znaną w Polsce z kilku stanowisk w pasie wyżyn^[6].

Nazewnictwo

Nazwa gatunkowa nadana jest ze względu na charakterystycznie, palczaste kłosy.

Zastosowanie

Roślina okrywowa: w ogrodnictwie bywa wykorzystywana na trawiaste dywany pod drzewami i krzewami. Odpowiednio pielęgnowana tworzy atrakcyjną zieleń pod drzewami w miejscach zacienionych.
Roślina lecznicza: W zielarstwie wykorzystywana jest do wykonywania odwarów oraz do okładów i przemywania.

Surowiec zielarski – surowcem zielarskim jest kłącze, które zawiera krzemionkę, flawony i saponiny.
Zbiór i suszenie: Ziele należy zbierać do jesieni najlepiej w dni bezdeszczowe i słoneczne. Suszenie po umyciu w piekarniku w temperaturze 50 °C.
Działanie: przeciwwysiękowe, przeciwzapalne, odtruwające, moczopędne, przeciwkamiczne. Zapobiega odkładaniu się złogów moczowych w układzie moczowym. Wspomaga usuwanie z organizmu szkodliwych i zbędnych produktów przemiany materii. Wzmaga diurezę. Uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne. Stabilizuje strukturę śródbłonków i błon śluzowych. Przyspiesza gojenie wrzodów i owrzodzeń przewodu pokarmowego.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Bibliografia

Jürke Grau, Bruno P. Kremer, Bodo M. Möseler, Gerhard Rambold, Dagmar Triebel: Gräser. Monachium: Mosaik Verlag GmbH, 1984. (niem.).
Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Trawy turzyce sity kosmatki. Wydawnictwo: Officina Botanica. ISBN 978-83-925110-4-5.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-02-06]. (ang.).

[E-4] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[1]