Eksarchia

Eksarchia

Εξάρχεια

Dzielnica Aten
Plac Eksarchion w 2007
Państwo	Grecja
Miasto	Ateny
Kod pocztowy	106 80, 106 81, 106 82, 106 83
Położenie na mapie Aten Eksarchia
Położenie na mapie Grecji Eksarchia
37°59′10″N 23°44′05″E/37,986111 23,734722
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Eksarchia (gr. Εξάρχεια) – dzielnica^[1] Aten właściwych. Graniczy na wschodzie z dzielnicą Kolonaki i jest otoczona ulicami Patision, Panepistimiu, Solonos oraz Aleksandras. Eksarchia znana jest jako historyczne centrum ateńskiego intelektualizmu oraz radykalnego aktywizmu politycznego^[2].

W obrębie dzielnicy znajdują się m.in. Narodowe Muzeum Archeologiczne, Politechnika Narodowa oraz Wzgórze Strefi. Centralnym punktem dzielnicy jest plac Eksarchion, przy którym mieści się wiele kawiarni oraz barów, jak również jedno z najstarszych letnich kin w Atenach – „Vox”^[3]. Działa ono przy skłocie K-Vox, w ramach którego, poza kinem, prowadzona jest również kawiarnio-księgarnia o tej samej nazwie, a także biblioteka oraz klinika ADYE, oferującą darmową opiekę medyczną^[4][5].

Charakterystycznym elementem placu Eksarchion jest również mieszczący się przy nim budynek apartamentowy Antonopoulos, nazywany „niebieskim budynkiem” (ze względu na jego pierwotny kolor), który jest typowym przykładem nowoczesnej architektury ateńskiej popularnej w okresie międzywojennym^[3]. Przy odchodzącej od placu ul. Stournari, zwanej Grecką Doliną Krzemową, działa duża liczba sklepów komputerowych.

Na terenie dzielnicy mieszka wielu intelektualistów i artystów. Znajdują się tutaj również siedziby grup socjalistycznych, anarchistycznych i antyfaszystowskich, które prowadzą wiele skłotów, centrów socjalnych czy kooperatyw^{[6][7][8][9][10]}. Eksarchia to także miejsce, w którym regularnie mają miejsce inicjatywy artystyczne, takie jak wystawy sztuki, przedstawienia teatralne i koncerty. Ze względu na swój polityczny i intelektualny charakter, funkcjonuje tutaj dużo księgarni, sklepów z żywnością ekologiczną czy fair trade^[2][11].

Posterunki policji, urzędy oraz inne symbole państwa i systemu kapitalistycznego, m.in. takie jak banki, są częstym celem ataków grup skrajnie lewicowych oraz anarchistycznych^[12][13][14]. Swoją siedzibę ma tutaj również partia PASOK, która w 2009 poparła m.in. programy oszczędnościowe podyktowane przez Unię Europejską. Była ona niejednokrotnie atakowana przez przedstawicieli grupy lewicowych^[15][16].

W dzielnicy można znaleźć wiele form street artu, a także graffiti o wydźwięku antykapitalistycznym, antyfaszystowskim, anarchistycznym czy socjalistycznym^[17].

Dzielnica Eksarchia została utworzona w latach 1870–1880 na obrzeżach miasta i odegrała znaczącą rolę w życiu społecznym i politycznym Grecji^[18]. W listopadzie 1973 miał tutaj miejsce krwawo stłumiony strajk studentów Politechniki Ateńskiej. Natomiast w grudniu 2008 zabójstwo 15-letniego Aleksandrosa Grigoropulosa przez policjanta w Eksarchii spowodowało zamieszki na terenie całego kraju.

 Osobny artykuł: Strajk studentów Politechniki Ateńskiej.

17 listopada 1973 greckie wojsko dokonało nalotu na okupujących Politechnikę Ateńską studentów, zabijając w efekcie 40 cywilów. Wydarzenia te wywołały oburzenie społeczne i uchwalenie ustawy o autonomii uczelni, która określa kampusy uniwersyteckie jako niedostępne dla policji i personelu wojskowego^[19]. Prawo to przyczyniło się do rozpowszechnienia protestów w Eksarchii, ponieważ politechnika funkcjonowała jako miejsce powstańczej koordynacji i miejsce, gdzie policja nie miała wstępu^[20].

 Osobny artykuł: Zamieszki w Grecji (2008–2009).

6 grudnia 2008 funkcjonariusz greckiej policji zastrzelił 15-letniego Aleksisa Grigoropulosa w obrębie bloków Politechniki w Atenach, co doprowadziło do największych protestów w Grecji od zakończenia dyktatury w 1974. Protesty rozpoczęły się w Eksarchii oraz jej okolicach, a następnie rozprzestrzeniły się na resztę Aten^[19].

W następstwie zamieszek obecne w Eksarchii kolektywy i ruchy lewicowe rozszerzyły swoje inicjatywy, eksperymentując z nowymi formami organizacji, zwłaszcza w celu zapewnienia przestrzeni publicznych zorganizowanych wokół etosu antyhierarchicznego i antykomercyjnego. Przykładem takich działań jest zorganizowanie parku miejskiego na terenie opuszczonego parkingu samochodowego. Działający pod nazwą Park Navarinou jest pielęgnowany przez lokalnych mieszkańców, a na jego terenie regularnie odbywają się różne wydarzenia, m.in. pokazy filmów czy targi^[21][2].

Innymi przykładami działań w dzielnicy, jest np. kolektyw Sporos, który stara się rozwijać model gospodarki solidarnościowej poprzez handel i sprzedaż towarów wyprodukowanych przez Zapatystów, natomiast kolektyw Skoros promuje ponowne wykorzystanie, recykling i wymianę usług. Inne powstałe po zamieszkach inicjatywy obejmowały również spółdzielnie produkcyjne lub konsumenckie oraz kuchnie zbiorowe^[2].

Brak obecności policji w dzielnicy z czasem spowodował rozwinięcie się w niej zorganizowanego handlu narkotykami. Taka sytuacja spotkała się z wyraźnym sprzeciwem grup anarchistycznych, które zaczęły walczyć z obecnymi na ulicach dilerami. 27 lutego 2016 trzech anarchistów z lokalnej kawiarnio-księgarni Vox wdało się z dilerami w sprzeczkę, próbując przegonić ich z placu Eksarchion. Dilerzy w odpowiedzi zaatakowali anarchistów przy użyciu noży, przez co jeden z nich trafił do szpitala w ciężkim stanie^[22]. W wyniku tego doszło do zaostrzenia antymafijnych nastrojów w dzielnicy. Uliczkami dzielnicy przeszedł marsz przeciwko mafii i policji (którą oskarżano o sprzyjanie dilerom i ułatwianie im wstępu do dzielnicy, aby szkodzić w ten sposób lokalnemu ruchowi)^[23]. Kulminacją konfliktu było zabójstwo lokalnego bosa mafii o pseudonimie „Habibi”, do czego doszło 7 czerwca 2016 na styku ulic Dervenion i Temistokleus. Wówczas dwóch zamaskowanych anarchistów poruszających się na motocyklu oddało strzały do swojej ofiary^[24][25].

Eksarchię zamieszkuje duża społeczność imigrantów i uchodźców. Przeludnienia i nadużycia w greckich obozach dla uchodźców spowodowały rozpowszechnienie się wśród imigrantów skłotingu w Atenach i na terenie całej Grecji. W samej stolicy funkcjonuje kilkanaście skłotów, z których większość znajduje się w Eksarchii. Służą uchodźcom, imigrantom lub anarchistom jako mieszkania, miejsca udzielania opieki zdrowotnej lub centra socjalne. Skłoty zapewniają przestrzeń dla bardzo różnorodnych społeczności i koalicji. Na przykład skłot City Plaza jest prowadzony przez Afgańczyków, Irakijczyków, Irańczyków, Syryjczyków, Kurdów, Palestyńczyków i Pakistańczyków. Wiele z tych miejsc ma na celu odtworzenie domu dla imigrantów i uchodźców^[26].

Neofaszystowskie, nacjonalistyczne i inne skrajnie prawicowe organizacje były powiązane z licznymi atakami i podpaleniami skłotów dla imigrantów i uchodźców. Ponadto rząd Syrizy dokonał wielu eksmisji skłotów w Atenach^[27][28].

26 sierpnia 2019 grecka policja, przy użyciu sił MAT, OPKE oraz DIAS, dokonała próby eksmisji czterech skłotów zamieszkiwanych przez imigrantów: Spirou Trikoupi 17, Transito, Rosa de Foc i GARE. Z dwóch budynków wchodzących wówczas w skład Spirou Trikoupi 17 wywieziono 143 osoby, w tym 57 mężczyzn, 51 kobiet i 35 dzieci. Ze skłotu GARE aresztowano 3 osoby^[29]. Owe wydarzenia, a także regularne akcje oraz prowokacje ze strony policji, wywołały międzynarodowy sprzeciw (m.in. Amnesty International^[30]), a także dyskusję w parlamencie Grecji dotyczącą proporcjonalności operacji policyjnej^[31].

• Christiania
• Kipseli
• Plaka