Bawolec esowatorogi

Bawolec esowatorogi
	Alcelaphus lichtensteinii
	(Peters, 1849)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Rodzina	wołowate
Podrodzina	bawolce
Rodzaj	bawolec
Gatunek	bawolec esowatorogi
Synonimy
	Sigmoceros lichtensteinii (Peters, 1849); Alcelaphus buselaphus lichtensteinii (Peters, 1849);
	Sigmoceros lichtensteinii (Peters, 1849); Alcelaphus buselaphus lichtensteinii (Peters, 1849);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bawolec esowatorogi^[3], dawniej: konzi^[4]^[5] (Alcelaphus lichtensteinii) – gatunek dużego ssaka, do niedawna traktowany jako podgatunek antylopy krowiej (Alcelaphus buselaphus)^[6]. Elisabeth Vrba (1979) zaproponowała nawet wydzielenie taksonu do odrębnego rodzaju Sigmoceros. Nazwę gatunkową nadano na cześć niemieckiego zoologa Martina Lichtensteina.

Nazwa zwyczajowa

We wcześniejszej polskiej literaturze zoologicznej dla określenia gatunku używana była nazwa zwyczajowa „konzi”^[5]. Ostatecznie w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano oznaczenie bawolec esowatorogi^[3].

Występowanie i biotop

Angola, Malawi, Mozambik, Tanzania, Demokratyczna Republika Konga, Zambia i Zimbabwe. W Burundi został niemal doszczętnie wytępiony. Introdukowany w Afryce Południowej i Zimbabwe. Zajmuje otwarte tereny, głównie sawanny.

Charakterystyka ogólna

Podstawowe dane
Długość ciała	160–200 cm
Wysokość w kłębie	120–135 cm
Długość ogona	40–50 cm
Masa ciała	125–200 kg
Dojrzałość płciowa	w drugim roku życia
Ciąża	240 dni
Liczba młodych w miocie	1
Długość życia	do 20 lat

Wygląd

Budowa, ubarwienie i rozmiary podobne do bawolca krowiego.

Tryb życia

Gatunek stadny i terytorialny. Stado złożone jest z przewodzącego dorosłego samca, kilku do kilkunastu samic oraz ich młodych. W okresie godowym samce wykazują agresję wobec innych samców swojego gatunku i często dochodzi między nimi do walk. Natomiast w okresie wychowywania potomstwa zarówno samce, jak i samice potrafią zaciekle bronić swoich młodych.

Bawolec esowatorogi jest gatunkiem roślinożernym. Żerują wczesnym rankiem, późnym popołudniem i wieczorem, zjadają trawy i liście.

Znaczenie

Bawolec esowatorogi stanowi pokarm lwów afrykańskich (Panthera leo), lampartów plamistych (Panthera pardus), gepardów grzywiastych (Acinonyx jubatus), krokut cętkowanych (Crocuta crocuta) i likaonów pstrych (Lycaon pictus). Ludzie polują na te bawolce dla pozyskania mięsa i skór, a także w ramach wypraw safari; jest zaliczany do zwierząt łownych.

Zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został wpisany jako podgatunek bawolca krowiego (Alcelaphus buselaphus) i zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)^[7].

Przypisy

↑ Alcelaphus lichtensteinii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Alcelaphus lichtensteinii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Alcelaphus lichtensteinii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 19 maja 2010]
↑ IUCN SSC Antelope Specialist Group, Alcelaphus buselaphus ssp. lichtensteinii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2007-12-12] (ang.).

Bibliografia

Huffman Brent: Alcelaphus lichtensteinii Lichtenstein's hartebeest. [dostęp 2007-12-12]. (ang.).
Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Alcelaphus lichtensteinii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 12 grudnia 2007]

[itis-1] Alcelaphus lichtensteinii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Alcelaphus lichtensteinii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[miiz-3] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[ssaki-4] Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.

[kracz-5] Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[msw-6] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Alcelaphus lichtensteinii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 19 maja 2010]

[7] IUCN SSC Antelope Specialist Group, Alcelaphus buselaphus ssp. lichtensteinii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2007-12-12] (ang.).

[1]