Jerzy Stanisław Polaczek

Jerzy Stanisław Polaczek (ur. 3 listopada 1905 w Chabówce w Polsce, zm. 18 lutego 1982 w Czeskim Cieszynie) – polski dziennikarz, publicysta, poeta^[1].

Polaczek był absolwentem szkoły podstawowej w swoim mieście rodzinnym, później się rodzina przeprowadziła do Krakowa, gdzie studiował w gimnazjum, następnie pracował w Centralnym Warsztacie Wojsk Kolejowych.

Jako dziennikarz pracował w gazecie Głos Narodu^[2], a także współpracował z innymi czasopismami (np. Dzwon Niedzielny, Gazeta Literacka, Kurier Literacko-Naukowy, Kurier Kobiecy, Pittsburczanin, Tempo Dnia, po wojnie np. Poglądy) i w Czechosłowacji (Archa). Był redaktorem naczelnym gazety Dziennik Polski i aktywnie pracował w Śląskim Związku Literacko-Artystycznym, którego był współzałożycielem w 1937 r.^[3]

W latach 30. i później 60.–70 XX wieku uczestniczył w życiu literackim mniejszości polskiej w Czechosłowacji. Pracował w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Dziennikarzy w Pradze oraz jako rzecznik prasowy w konsulatach polskich w Pradze, Bratysławie i Ostrawie. Studiował nauki polityczne w Pradze.

Jego żona, Waleria Krajičková, pochodziła z polskiej rodziny z Dąbrowej i tam Polaczek przebywał do rozpoczęcia drugiej wojny światowej^[4].

Polaczek podczas wojny mieszkał w Krakowie. Dołączył do ruchu oporu. Po wyzwoleniu był korespondentem Polskiego Radia i dyrektorem Polskiej Agencji Prasowej w Pradze^[4].

W 1947 roku został odznaczony czechosłowackim Orderem Białego Lwa V. klasy za zasługi obywatelskie.

W okresie powojennym, Polaczek został uznany za wroga komunizmu. Podczas pobytu w Pradze był obserwowany i zwalniany ze wszystkich stanowisk pod fałszywymi oskarżeniami. Zatrzymano go 2 lutego 1953 r. w drodze do wydawnictwa w Krakowie, a następnie przeniesiono do Warszawy. Tam został uwięziony, przesłuchany, a także osądzony: groziła mu kara śmierci. Został skierowany do obozów pracy w Sztumie i zakładzie karnym w Strzelcach Opolskich. W 1955 roku darowano mu resztę wyroku, a pod koniec lat 50. został zrehabilitowany^[4].

Do zawodu powrócił w 1966 r. i publikował artykuły w gazecie Głos Ziemi Cieszyńskiej. Do 1970 r. był redaktorem i redaktorem naczelnym tego czasopisma. Po przejściu na emeryturę Polaczek wrócił do Dąbrowej, gdzie został pochowany.

Jako poeta Polaczek był pod wpływem polskiej awangardy literackiej, szczególnie Juliana Przybosia i Juliana Tuwima. Przyjaźnił się z Jalu Kurkiem, rówieśnikiem polskiego pokolenia. Swoje pomysły czerpał ze środowiska sportowego. Miała na niego wpływ poezja Kazimierza Wierzyńskiego^[4].

Inspiracją dla Polaczka było także środowisko górnicze. Czasami się odnosił do konfliktów etnicznych (np. w wierszu Piotr Chmura), co również zostało zauważone przez współczesną krytykę. Prozę Polaczka porównuje się także twórczością Gustawa Morcinka, który mieszkał na stałe w Skoczowie w Polsce. Znaczna liczba wierszy i rozproszonej prozy zachowanych lub sporadycznie drukowanych po 1989 r. charakteryzuje się silną wymową religijną.

Vladimír Keppert przetłumaczył na język czeski utwór Polaczka z 1933 r. pod tytułem „Żelazny Bóg”, który był inspirowany legendami indochińskimi^[4]. Wydane tomy poetyckie: „Pochód Olimpijczyków“ (1931), „Algebra zwycięstwa“ (1932)^[5], „Witraż Celsjusza” (1936)^[4].